Trong bối cảnh nền kinh tế đang đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, làm chậm lại tăng trưởng kinh tế, việc đẩy mạnh thực hiện nguồn vốn đầu tư công sẽ tạo động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong năm 2023. Vậy làm thế nào để đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm? Để làm rõ hơn vấn đề này, phóng viên Vuasanca đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thị Hương - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư).

Bà đánh giá như thế nào về tình hình thực hiện vốn đầu tư công 9 tháng đầu năm 2023?

Tăng trưởng kinh tế quý III/2023 đạt 5,33%, cao hơn mức tăng của quý I đạt 3,32%, quý II đạt 4,14% cho thấy nhiều chính sách, giải pháp được Chính phủ, Thủ tướng chính phủ chỉ đạo quyết liệt ngay từ đầu năm đã dần phát huy hiệu quả, trong đó sự quyết tâm của các bộ, ngành và địa phương tập trung đẩy mạnh thực hiện nguồn vốn đầu tư công, đặc biệt đầu tư công chính là điểm sáng, động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quý III và 9 tháng đầu năm.

Bà Nguyễn Thị Hương - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư)

Vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước (vốn đầu tư công) thực hiện quý III/2023 ước đạt gần 183,0 nghìn tỷ đồng, bằng 25,3% kế hoạch năm, tăng 30,1% so với quý II và tăng 27,3% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 9 tháng, vốn đầu tư thực hiện từ ngân sách nhà nước ước đạt gần 415,5 nghìn tỷ đồng, bằng 57,4% kế hoạch năm và tăng 23,5% cùng kỳ năm trước.

Khối lượng thực hiện vốn đầu tư công 9 tháng là rất lớn, thể hiện rõ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự quyết tâm của các bộ, ngành và địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án/công trình ngay từ các tháng đầu năm, tạo sự lan tỏa tới các khu vực kinh tế khác, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quý III, 9 tháng đầu năm và cả năm 2023.

Vậy theo bà, đâu là những yếu tố quan trọng đóng góp vào kết quả thực hiện vốn đầu tư công 9 tháng đầu năm?

Có 6 yếu tố quan trọng tác động tích cực đến thực hiện vốn đầu tư công 9 tháng. Thứ nhất, năm 2023 là năm có kế hoạch vốn đầu tư công rất lớn, bao gồm cả vốn của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều dự án trong Chương trình đã cơ bản hoàn thành thủ tục, tập trung triển khai thực hiện. Nhiều dự án khác trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025 cũng đã xong vấn đề về thủ tục, quy trình, tạo thuận lợi để đẩy nhanh tiến độ thực hiện đầu tư công năm nay có xu hướng tích cực hơn các năm trước.

Thứ hai, các bộ, ngành và địa phương đã chủ động, tích cực tập trung triển khai phân giao kế hoạch vốn đầu tư công năm 2023 kịp thời, đáp ứng được yêu cầu dự án có thể thực hiện và giải ngân ngay từ các tháng đầu năm 2023, đặc biệt là các dự án chuyển tiếp, các dự án dự kiến hoàn thành trong năm 2023.

Thứ ba, nhiều bộ, ngành và địa phương đã giao từng đầu việc cụ thể cho mỗi sở, ban, ngành, chủ đầu tư, ban quản lý dự án chịu trách nhiệm tiến độ cam kết, từ đó đã thúc đẩy tiến độ thực hiện và giải ngân đầu tư công từ sớm, từ xa.

Thứ tư, người đứng đầu của nhiều bộ, ngành, địa phương đã chủ động tập trung chỉ đạo xử lý các vướng mắc, bất cập trong triển khai thực hiện các dự án đầu tư công; kịp thời xử lý các vướng mắc liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, đặc biệt là các dự án trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia;

Thứ năm, nhiều chủ đầu tư, ban quản lý dự án đã có ý thức tập trung triển khai thực hiện ngay các dự án, công trình được giao kế hoạch vốn năm 2023, đặc biệt là các dự án chuyển tiếp, các dự án dự kiến hoàn thành trong năm 2023.

Đầu tư công là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Thứ sáu, xác định đầu tư công là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương triển khai đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án ngay từ các tháng đầu năm. Cụ thể, ngày 14/3/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định số 235/QĐ_TTg thành lập 5 tổ công tác kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh thực hiện và giải ngân nguồn vốn đầu tư công tai các bộ ngành và địa phương, các Tổ công tác đã quyết liệt kiểm tra, đôn đốc, tìm giải pháp tháo gỡ ngay các khó khăn vướng mắc nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công.

Ngày 23/3/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 08/CT-TTg về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm đẩy mạnh phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công, 3 chương trình mục tiêu quốc gia năm 2023, thực hiện chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Ngay trong tháng 8/2023, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục ban hành Công điện số 749/CĐ-TTg về đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công những tháng cuối năm 2023.

Mặc dù đã đạt được kết quả khá tích cực, tuy nhiên, để tạo động lực tăng trưởng kinh tế, chúng ta cần có giải pháp gì để thúc đẩy thực hiện vốn đầu tư công những tháng cuối năm, thưa bà?

Tính hết 9 tháng đầu năm, vốn đầu tư công thực hiện ước đạt 57,4% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2023, tăng 23,5% so với cùng kỳ 2023. Tuy nhiên, vẫn còn một khối lượng rất lớn, khoảng 40% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2023 cần thực hiện để đạt được mục tiêu tại Chỉ Thị 08 đề ra là thực hiện và giải ngân từ 95%-100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2023. Vì vậy, theo tôi trong quý cuối cùng của năm 2023 cần tập trung quyết liệt thực hiện đồng bộ 11 giải pháp nhằm đạt mục tiêu đề ra, gồm:

Thứ nhất, nhà nước cần tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh toàn bộ hoạt động dự án đầu tư công từ khâu chuẩn bị đầu tư, thực hiện dự án, hoàn thành, quyết toán bàn giao đưa vào sử dụng ở các lĩnh vực gồm: đất đai, bảo vệ môi trường, đấu thầu, xây dựng, tài nguyên và khoáng sản,... vì một khâu chậm sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ dự án, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư, làm giảm động lực tăng trưởng.

Thứ hai, các bộ, ngành, địa phương cần bám sát, quyết liệt triển khai thực hiện hiệu quả các Nghị quyết của Chính phủ, các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh phân bổ, thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công, 03 Chương trình mục tiêu quốc gia năm 2023, thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Thứ ba, lãnh đạo bộ, ngành, địa phương trực tiếp phụ trách từng nhóm dự án cụ thể để kiểm tra đôn đốc kịp thời tháo gỡ những vướng mắc, đẩy mạnh thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công.

Thứ tư, các bộ, ngành và Chủ tịch UBND tỉnh/thành phố cần bám sát, đánh giá đúng tình hình, chú trọng nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị dự án; Chủ động, linh hoạt trong tháo gỡ khó khăn, vướng mắc khi thực hiện dự án, chuẩn bị tốt mặt bằng sạch cho thi công. Nếu vượt quá thẩm quyền thì cần tổng hợp, báo cáo ngay cho cấp có thẩm quyền để kịp xem xét, giải quyết sớm.

Thứ năm, đẩy mạnh giải ngân đi đôi với bảo đảm chất lượng công trình, hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công. Thực hiện ngay và chủ động rà soát, đánh giá khả năng thực hiện và giải ngân của từng dự án để có phương án điều chỉnh kế hoạch vốn từ những dự án chậm giải ngân sang dự án giải ngân tốt còn thiếu vốn trong nội bộ của bộ ngành, địa phương theo quy định để bảo đảm thực hiện và giải ngân hết số vốn đã được giao.

Thứ sáu, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đề cao trách nhiệm, nêu gương người đứng đầu. Có chế tài xử lý nghiêm khắc theo quy định pháp luật các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, tổ chức, cá nhân cố tình gây khó khăn, cản trở, làm chậm tiến độ giao vốn, thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công.

Thứ bảy, tăng cường phối hợp giữa các bộ, cơ quan trung ương, địa phương, đơn vị, bảo đảm hiệu quả, không để vướng mắc kéo dài không giải quyết, gây ách tắc, lãng phí nguồn lực vốn.

Thứ tám, bộ, ngành và địa phương chỉ đạo quyết liệt các chủ đầu tư tập trung triển khai ngay việc thực hiện các dự án đã được giao kế hoạch vốn, đẩy nhanh việc thực hiện và giải ngân vốn đầu tư đối với các dự án, công trình chuyển tiếp; tập trung đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành các dự án quan trọng, cấp thiết đang đầu tư dở dang, các dự án công trình có khả năng hoàn thành trong năm 2023.

Thứ chín, thực hiện điều hoà vốn giữa Chương trình phục hồi kinh tế - xã hội và kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm 2021-2025, đảm bảo thực hiện hết toàn bộ vốn của Chương trình phục hồi phát triển kinh tế - xã hội trong năm 2023 theo Nghị quyết số 10/NQ-CP ngày 03/02/2023 của Chính phủ.

Thứ mười, UBND tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương cần thực hiện các biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng phục vụ cho các dự án đầu tư công; cập nhật, điều chỉnh, công bố giá vật liệu xây dựng theo tháng đảm bảo đúng quy định của Luật Xây dựng, là cơ sở điều chỉnh gói thầu, tổng mức đầu tư của dự án, đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho chủ đầu tư, nhà thầu thi công.

Mười một, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý các thủ tục về đầu tư công.

Xin cảm ơn bà!