Câu hỏi về trách nhiệm hay năng lực thực thi công vụ?

Thời gian gần đây, hàng loạt các cơ quan báo chí đã lên tiếng phản ánh tình trạng buôn bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc tại Trung tâm thương mại Saigon Square - địa điểm được mệnh danh là “thiên đường mua sắm” của Thành phố Hồ Chí Minh. Vào năm 2020, Đội Quản lý thị trường số 4 thuộc Cục Quản lý thị trườngTP Hồ Chí Minh đã kiểm tra, xử phạt 38 vụ trong chợ Bến Thành và Trung tâm thương mại (TTTM) Saigon Square, tịch thu tiêu hủy gần 3.000 đơn vị sản phẩm quần áo, túi xách, ba-lô, ví, giày dép, đồng hồ... giả nhãn hiệu, không xuất xứ, trị giá gần 3 tỷ đồng.

Trả lời trên công luận, ông Lê Hồng Hải, Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 4 cho hay, tại Trung tâm thương mại Saigon Square, Lucky Plaza, chợ Bến Thành (Q.1), hàng nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, giả nhãn hiệu... và ngày càng diễn biến phức tạp. Sau khi lực lượng chức năng tuyên truyền thì 100% hộ kinh doanh ký cam kết không kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng lậu. Nhưng thực tế, các đối tượng dùng nhiều thủ đoạn tinh vi để đối phó.

Trước đó, Tổng cục Quản lý thị trường cũng đã trực tiếp chỉ đạo 5 Đội Quản lý thị trường thuộc Cục Quản lý thị trường TP.HCM kiểm tra Trung tâm thương mại Sài Gòn Square. Tại đây, cơ quan chức năng tạm giữ 1.187 đồng hồ, túi xách, ví, khăn choàng, thắt lưng, giày, dép… giả mạo các nhãn hiệu Rolex, Hublot, Tag Heuer, Gucci, Chanel, LV, Hermes, Montblanc, Buberry, Michael Kors… cùng 541 đồng hồ các loại và 30 thắt lưng không hóa đơn, là hàng nhập lậu.

Có thể thấy, dù lực lượng chức năng liên tiếp phát hiện các hành vi mua bán hàng giả, hàng nhái, không rõ nguồn gốc xuất xứ tại Saigon Square, song sai phạm vẫn cứ nối tiếp “tồn tại”, tái diễn như “nấm mọc sau mưa”. Điều này khiến Trung tâm thương mại Saigon Square được xem là "điểm nóng" về buôn bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc. Dù vậy, Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh dường như vẫn chưa thể vận dụng chế tài của pháp luật để xử lý triệt để tình trạng trên. Thay vào đó, đơn vị này sử dụng “triết lý” không quản được thì…cấm và đưa ra giải pháp có vẻ “an toàn” hơn đó là đề xuất đóng cửa.

Và rồi, đến giờ Trung tâm Saigon Square hoàn toàn không bị đóng cửa như đề xuất và vẫn mặc nhiên tồn tại, tiếp tục bày bán các sản phẩm như chưa hề có cuộc…kiểm tra, sự tồn tại của Quản lý thị trường.

Đáng chú ý, trả lời báo chí, ông Lê Hồng Hải, Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 4 cho hay, tại Trung tâm thương mại Saigon Square, Lucky Plaza, chợ Bến Thành (Q.1), hàng nhập lậu, hàng không rõ nguồn gốc, giả nhãn hiệu...ngày càng diễn biến phức tạp. Sau khi lực lượng chức năng tuyên truyền thì 100% hộ kinh doanh ký cam kết không kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng lậu. Nhưng thực tế, các đối tượng dùng nhiều thủ đoạn tinh vi để đối phó.

Vẫn theo lời ông Hải còn cho thấy sự coi thường kỷ cương phép nước của doanh nghiệp vi phạm khi mà lực lượng Quản lý thị trường đã mời chủ đầu tư Saigon Square lên để làm rõ trách nhiệm trong việc tổ chức cho thuê kinh doanh nhưng đơn vị này vẫn chưa đến làm việc (!).

Bản báo cáo chưa trung thực?

Báo cáo tại Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ trong thời gian tới của Tổng cục Quản lý thị trường vào tháng 7 năm 2022, với sự tham gia của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cùng các Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, Trần Quốc Khánh, Cục Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh báo cáo cho rằng: Đơn vị đã tập trung vào công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả trên địa bàn; tập trung kiểm tra các khu vực, địa bàn nổi cộm, các nhóm hàng hóa trọng điểm; kiên quyết xử lý các hành vi vi phạm nhằm ổn định thị trường.

Trái ngược với những từ ngữ báo cáo “đẹp” ấy, trước đó chỉ 2 tháng, báo chí phản ánh tình trạng hầu như những người bán hàng ở Saigon Square đều biết những sản phẩm mà mình bán là hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, nhưng lại vẫn “ngang nhiên” tư vấn, bán cho khách hàng như không có sự tồn tại của các cơ quan chức năng. Việt Nam đã tham gia Công ước Bern. Là thành viên của Công ước Berne, Việt Nam đã từng bước nghiên cứu và ban hành các quy định về Sở hữu trí tuệ đáp ứng yêu cầu mà Công ước này đặt ra cho các quốc gia thành viên. Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm du lịch rất đông khách quốc tế vậy nhưng không khó khi gặp nhiều khách quốc tế du lịch là những người nước ngoài đang mua hàng tại đây. Điều này làm xấu đi hình ảnh của Việt Nam trong mắt người nước ngoài.

Không hiểu với thực tế đáng buồn ấy, Cục Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh có cảm thấy xấu hổ khi thản nhiên báo cáo “đã tập trung vào công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả trên địa bàn; tập trung kiểm tra các khu vực, địa bàn nổi cộm, các nhóm hàng hóa trọng điểm; kiên quyết xử lý…”.

Lời cam kết bị lãng quên?

Được biết, tháng 11/2021, 63 người đứng đầu các Cục Quản lý thị trường địa phương đã được triệu tập về Hà Nội trong một hội nghị vô cùng đặc biệt: không báo cáo thành tích; không bao biện, kể lể chuyện thiếu biên chế, lực lượng mỏng, địa bàn rộng; không mang điện thoại vào phòng họp mà chỉ thẳng thắn đưa ra các khuyết điểm, yếu kém và đề ra các biện pháp cụ thể để khắc phục…

Sau đó, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường Trần Hữu Linh còn yêu cầu 63 cục trưởng ký cam kết, ràng buộc trách nhiệm của người đứng đầu nếu có cán bộ dưới quyền vi phạm.

Vậy nhưng đến nay, Trung tâm thương mại Saigon Square có thể được coi là “điểm nóng” của việc bày bán hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc thời gian gian dài nhưng các lực lượng chức năng trong đó có Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh vẫn không thể xử lý dứt điểm thì những lời cam kết phải chăng đã bị lãng quên hay chưa được thực hiện triệt để?

Đến đây dư luận có quyền đặt câu hỏi về năng lực thực thi công vụ của lực lượng Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh nói chung và trách nhiệm của Cục trưởng Cục Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh nói riêng. Liệu có hay không việc không thể xử lý dứt điểm “điểm nóng” Saigon Square hay lực lượng Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh đang có dấu hiệu buông lỏng và những con số về thành tích trong báo cáo tổng kết cũng cần phải xem lại?

Mọi thứ phải có địa chỉ, cứ người đứng đầu mà nã

Sáng ngày 16/3, trong chương trình Phiên họp thứ 9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã nêu bật một số vấn đề Đại biểu Quốc hội nêu liên quan đến công tác quản lý thị trường. Trong đó, Bộ trưởng nhấn mạnh đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu; xem xét, xử lý trách nhiệm người đứng đầu, lãnh đạo, cơ quan chức năng và công chức trực tiếp quản lý địa bàn nếu để xảy ra tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ phức tạp, nghiêm trọng kéo dài, gây bức xúc trong nhân dân mà không có giải pháp khắc phục kiên quyết, hiệu quả.

Được biết, đây không phải là lần đầu tiên Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhắc đến vai trò của người đứng đầu của các cơ quan đơn vị trong lĩnh vực quản lý thị trường. Tại Hội nghị sơ kết công tác 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ trong thời gian tới của Tổng cục Quản lý thị trường vào tháng 7 năm 2022, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên tiếp tục nhắc đến vai trò của người đứng đầu. Bộ trưởng cho rằng: “Trong quá trình xử lý đề cao tính nêu gương của tập thể lãnh đạo, người đứng đầu; xử lý nghiêm người đứng đầu nếu để tình trạng kéo dài; đối với những trường hợp sai phạm cụ thể phải kiên quyết xử lý theo nguyên tắc Đảng và pháp luật nhà nước”.

Vấn đề này, tại Hội nghị tổng kết năm 2021 và triển khai nhiệm vụ năm 2022 của lực lượng Quản lý thị trường, Tư lệnh ngành Công Thương cũng cho rằng lực lượng Quản lý thị trường đông, hoạt động phân tán, tính độc lập cao. Lực lượng này được trao quyền rất lớn cho nên nếu không gắn với trách nhiệm tương xứng thì không ổn và ông đề nghị xây dựng quy định gắn với trách nhiệm người đứng đầu các đơn vị. “Mọi thứ phải có địa chỉ, cứ người đứng đầu mà "nã". Mỗi việc chỉ do một người, một tổ chức đảm nhiệm để dễ kiểm. Phân cấp phân quyền xong thì phải phân cấp trách nhiệm”, Bộ trưởng nói.

Trách nhiệm, quyền hạn đã được phân cấp, phân quyền trong khi hàng giả, hàng nhái, không rõ nguồn gốc xuất xứ vẫn bày bán công khai tại Trung tâm thương mại Saigon Square trong thời gian dài, vậy người đứng đầu Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh, cụ thể ở đây là Cục trưởng Cục Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh ra sao?

Và rồi, sai phạm tại Trung tâm thương mại Saigon Square vẫn tồn tại như “trơ gan cùng tuế nguyệt”, thách thức sự nghiêm minh của pháp luật.

Việc nêu cao trách nhiệm của người đứng đầu trong việc “dẹp nạn” hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc không chỉ của riêng lĩnh vực Quản lý thị trường mà qua sự việc Trung tâm thương mại Saigon Square còn phải kể đến trách nhiệm của những người đứng đầu chính quyền, địa phương của TP. Hồ Chí Minh. Bởi liên quan đến sự việc này một cán bộ quản lý thị trường cho biết còn có nguyên nhân do khi kiểm tra thì không được sự ủng hộ chỉ đạo ra quân đồng bộ của chính quyền địa phương. Trong khi đó, Chính phủ, các Bộ ngành đang quyết liệt đẩy lùi “vấn nạn” hàng nhái, hàng giả để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, quyền lợi của doanh nghiệp thì tại các địa phương có nơi tái diễn thực trạng “trên nóng, dưới lạnh”, thiếu sự phối hợp hiệu quả với Quản lý thị trường. Từ thực trạng này, dư luận không khỏi hoài nghi và đặt ra câu hỏi trách nhiệm chính quyền và người đứng đầu các địa phương? Cụ thể đối với Trung tâm Saigon Square thì liệu đây có phải là đơn vị ‘không thể đụng tới”?

Liên quan đến sự việc tại Trung tâm thương mại Saigon Square, phóng viên Vuasanca đã liên hệ với ông Trương Văn Ba, Cục trưởng Cục Quản lý thị trường TP. Hồ Chí Minh để tìm hiểu thêm thông tin nhưng ông Ba đề nghị cử cán bộ sang trực tiếp sẽ trả lời cụ thể, rõ ràng.