Giá xe khó rẻ

Việt Nam đang từng bước tiến đến mục tiêu bao phủ vắc-xin, kiểm soát tình hình dịch bệnh Covid-19, hoạt động kinh doanh ô tô được dự báo sẽ ổn định hơn. Cùng với đó, Nghị định 103/2021/NĐ-CP được Chính phủ ban hành, có hiệu lực từ ngày 01/12/2021 đến 31/5/2022 giảm 50% lệ phí trước bạ cho ô tô lắp ráp sản xuất trong nước đã tạo thêm động lực cho người dân mua ô tô.

Tăng sản lượng, thúc đẩy nội địa hóa để kéo giảm giá thành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước

Theo đánh giá của các chuyên gia trong ngành, việc Chính phủ đồng ý giảm 50% thuế lệ phí trước bạ trong thời gian 6 tháng đối với xe lắp ráp trong nước sẽ là động lực lớn để thúc đẩy sản xuất lắp ráp ô tô trong nước, hạn chế ô tô nhập khẩu và kích thích nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng do tác động tiêu cực của dịch Covid-19.

Cụ thể là chỉ trong 2 tháng đầu năm 2022, đã có 53.544 xe các loại được bán ra toàn thị trường. Mặc dù có lượng ô tô tiêu thụ hàng trăm nghìn chiếc mỗi năm và tiếp tục được đánh giá là hoạt động mua bán ô tô sẽ sôi động trong năm nay nhưng có một điều không thể phủ nhận là mức giá ô tô ở Việt Nam vẫn cao hơn so với các nước.

Một trong những nguyên nhân khiến giá ô tô trong nước vẫn cao hơn so với các nước khác là bởi chính sách thuế, phí. Thậm chí, tiền thuế, phí các loại hiện đang chiếm phần lớn giá trị thực sự của nhiều chiếc xe ô tô trước khi chúng được lăn bánh trên thị trường.

Nhiều chuyên gia cũng nhận định khách quan, dù giá ô tô tại Việt Nam gần đây giảm nhưng vẫn cao hơn gần hai lần so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Indonesia. Con số này còn lớn hơn nếu so với các nước có ngành công nghiệp ô tô phát triển ổn định như Mỹ, Nhật Bản. Nguyên nhân chủ yếu là do thuế và phí đối với ô tô sản xuất trong nước cao.

Gỡ "điểm nghẽn” nội địa hóa

Không chỉ chịu gánh nặng thuế phí, ngành công nghiệp ô tô ở Việt Nam được đánh giá là chưa phát triển do tỷ lệ nội địa hóa thấp. Hiện, thị trường ô tô trong nước đang có rất nhiều dòng xe khác nhau. Nếu chỉ tính về mẫu mã, trong hơn 100 loại xe đang được sản xuất và lắp ráp tại Việt Nam, không có mẫu xe nào đạt được sản lượng 50.000 xe/năm, trong khi đây là mức tối thiểu để gia tăng tỷ lệ nội địa hoá của ngành.

Nhìn nhận về thị trường ô tô trong nước, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) chỉ ra, quy mô thị trường ô tô Việt Nam còn quá nhỏ, thấp nhất trong 5 nước có ngành công nghiệp ô tô tại ASEAN, bằng 1/3 quy mô thị trường ô tô của Thái Lan, 1/4 của Indonesia... Điều đó dẫn đến ngành công nghiệp này khó có thể tăng cường tỷ lệ nội địa hóa để cắt giảm chi phí sản xuất, giảm giá thành sản phẩm.

Một số doanh nghiệp sản xuất ô tô cho biết, chi phí sản xuất ô tô ở Việt Nam có giá xuất xưởng cao hơn 10 - 20% so với xe tương tự được sản xuất ở Thái Lan nên đây là điều các doanh nghiệp sản xuất ôtô trong nước cân nhắc phải đầu tư như thế nào cho hiệu quả giữa việc nhập xe hay sản xuất lắp ráp.

Để khuyến khích nội địa hóa, đại diện Hiệp hội doanh nghiệp Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) cho rằng, chính sách thuế rất quan trọng và đề nghị chính sách thuế phải có tính ổn định lâu dài nhằm khuyến khích doanh nghiệp ô tô xây dựng chiến lược đầu tư bài bản, nếu không các nhà sản xuất linh kiện trong nước chỉ dám đầu tư theo kiểu "ăn xổi".

Cục Công nghiệp cũng nêu cụ thể, hơn 90% doanh nghiệp cung cấp linh kiện ô tô tại Việt Nam là các doanh nghiệp FDI. Mới chỉ có một số doanh nghiệp trong nước tham gia vào mạng lưới cung ứng cho sản xuất, lắp ráp ô tô nhưng chiếm thị phần nhỏ. Trong khi, muốn làm ra một chiếc ô tô hoàn thiện, phải cần từ 30.000 - 40.000 chi tiết, linh kiện.

Vì chưa chủ động sản xuất được các linh kiện và cũng chưa có doanh nghiệp thực sự lớn trong ngành công nghiệp ô tô nên việc nhập khẩu các linh kiện chắc chắn khiến chi phí sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước đội lên ở mức khá cao.

Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, ngành công nghiệp ô tô Việt trong năm 2022 có thể nhìn thấy “cửa sáng” từ triển vọng sản xuất và cung ứng linh kiện, thiết bị gốc (OEM) cho các đối tác lớn trên toàn cầu. Đơn cử như Công ty CP ô tô Trường Hải (Thaco) - một doanh nghiệp ô tô nội địa có thể xuất khẩu linh kiện phụ tùng ô tô, việc sản xuất và cung ứng OEM cho các đối tác lớn là phương thức để Thaco tham gia sâu vào chuỗi giá trị của thế giới. Điều này giúp cho công ty nắm rõ yêu cầu, quy trình sản xuất và kiểm soát chất lượng linh kiện OEM theo tiêu chuẩn toàn cầu, trên cơ sở đó xây dựng lộ trình nội địa hóa linh kiện chất lượng phù hợp với tiêu chuẩn của các hãng xe.

Theo VASI, trong số 350 doanh nghiệp sản xuất liên quan đến ô tô ở Việt Nam hiện nay, có tới 214 doanh nghiệp sản xuất linh kiện, phụ tùng ô tô… Tuy nhiên, để các doanh nghiệp này trở thành nhà cung ứng OEM không phải là điều đơn giản.

Nếu muốn ngành công nghiệp ô tô Việt Nam có thêm những nhà cung ứng OEM cho các đối tác lớn trên toàn cầu, giới chuyên gia cho rằng, các DN của khối nội cần tiếp tục tái cấu trúc mạng lưới sản xuất và nâng cao chuỗi giá trị. Điều này đòi hỏi việc xây dựng năng lực và sự sẵn sàng của các doanh nghiệp về tư duy, công nghệ, nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng…

Bên cạnh đó, với một chiếc ô tô cần từ 30.000 - 40.000 chi tiết, linh kiện khác nhau, ngành công nghiệp ô tô Việt phải có sự hợp tác chặt chẽ của rất nhiều ngành công nghiệp khác như: cơ khí chế tạo, điện tử, công nghiệp hóa chất… nhằm mang lại hiệu quả cao hơn so với hiện tại.

Các doanh nghiệp ô tô cũng kiến nghị xem xét bổ sung sản phẩm ô tô vào danh mục công nghệ cao, khuyến khích sản xuất, từ đó giúp doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư, mở rộng sản xuất, tăng tỷ lệ nội hóa, phát triển sản phẩm ô tô Việt Nam.