- Quy trình ủ

Theo Trung tâm Thông tin và Ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ (KHCN), trên thị trường hiện nay đã có một vài chế phẩm sinh học được dùng để ủ rơm rạ cho hiệu quả tốt. Trong đó, chế phẩm vi sinh Fito-Biomix RR và quy trình xử lý rơm rạ thành phân bón hữu cơ được nghiên cứu, thử nghiệm thành công tại nhiều địa phương khác nhau và được nhiều chuyên gia cũng như nông dân đánh giá cao.

8 hộ đầu tiên ở thôn Ngang Nội, xã Hiên Vân, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh đã thử nghiệm dùng men vi sinh Fito-Biomix RR để xử lý rơm rạ thành phân bón, bước đầu giảm một phần lượng rơm đốt trong làng. Đánh giá từ các hộ tham gia mô hình cho thấy, thông thường, ủ rơm rạ phải mất 6 - 8 tháng mới tơi mục, nhưng với chế phẩm này, chỉ cần khoảng 25 ngày trong mọi điều kiện thời tiết, rơm đã phân hủy. Ngoài rơm có thể sử dụng chế phẩm ủ bèo tây, thân cây lạc, đỗ... để tạo ra nguồn phân bón có đặc điểm là không mùi và thân thiện với môi trường. Phân ủ trực tiếp tại ruộng bón cho lúa hoặc bón cho các loại cây màu như cà chua, khoai tây, chuối tiêu... đều cho kết quả rất tốt.

Quy trình ủ rơm tương đối đơn giản và mọi vướng mắc đều được cán bộ khoa học hướng dẫn chi tiết. Việc ủ được tiến hành khá đơn giản: Bà con chỉ cần hòa tan 0,2 ki-lô-gam chế phẩm pha với 50 lít nước để xử lý hết 1 tấn rơm rạ. Nồng độ của dung dịch có thể thay đổi để khi ủ rơm, rạ có độ ẩm đạt trên 80%. Trải rơm rạ theo lớp dày 30 cm, tưới một lượt dung dịch chế phẩm hòa tan và rắc mỏng phân hóa học NPK theo tỷ lệ 1kg/tấn rơm rạ. Che đống ủ bằng nilon để đảm bảo vệ sinh môi trường, giữ nhiệt độ và độ ẩm. Màng nilon che đậy đống ủ được sử dụng nhiều lần cho đến khi hỏng thì bà con thu gom bán cho người thu mua phế liệu để tránh gây ô nhiễm môi trường. Sau 10 - 15 ngày, bà con phải kiểm tra và đảo trộn. Đảo trộn sẽ làm cho rơm rạ vụn thêm do tác động cơ học và đảm bảo độ ẩm cũng như nhiệt độ của đống ủ luôn trong mức tối ưu, tạo điều kiện cho quá trình phân hủy rơm rạ diễn ra nhanh chóng và triệt để. Mặt khác, nếu chỗ nào chưa đảm bảo độ ẩm thì tưới bổ sung thêm để cho nguyên liệu hoại hoàn toàn. Sau 25 - 30 ngày tiến hành kiểm tra chất lượng phân, nếu đảm bảo yêu cầu phân ủ bà con có thể sử dụng để bón lót gối vụ hoặc đánh gọn bảo quản bón cây vụ đông. Chi phí để ủ cũng rất rẻ, 1 tấn rơm ủ chỉ khoảng 100.000 đồng với 1 gói chế phẩm, 1 ki-lô-gam phân NPK và 1 ki-lô-gam nilon.

Ứng dụng có hiệu quả

Vụ xuân năm 2014, Trung tâm Thông tin và Ứng dụng tiến bộ KHCN phối hợp với Phòng Công Thương các huyện Thuận Thành, Tiên Du, Yên Phong, Gia Bình chuyển giao quy trình công nghệ xử lý rơm rạ sau thu hoạch bằng chế phẩm Fito-Biomix RR cho nông dân. Dự kiến, đến hết năm, sẽ có khoảng 500 tấn rơm rạ được ủ thành phân hữu cơ từ chế phẩm sinh học này, với mục tiêu bước đầu là tạo ra nguồn phân ủ tốt có khả năng cải tạo đất. Thực tế cho thấy, rơm rạ sau khi thu hoạch không thể vùi trực tiếp vào trong đất vì khi ngập nước sẽ sản sinh ra khí độc gây hiện tượng vàng lá nghẹt rễ, cây trồng không phát triển. Rơm rạ cũng đã lấy đi một lượng carbon hữu cơ đáng kể làm đất đai suy giảm độ phì nhiêu. Do vậy, bà con tự xử lý bằng biện pháp đốt cháy ngay tại đồng ruộng. Việc đốt rơm rạ diễn ra ngày càng phổ biến, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người. Trong khi đó, ứng dụng chế phẩm  bón phân hữu cơ chế biến từ rơm rạ giúp cây lúa sinh trưởng, phát triển cân đối, giảm sâu bệnh, năng suất lúa được bón phân ủ hữu cơ tăng từ 3,49 - 7,49 tạ/héc-ta. Việc ứng dụng chế phẩm sinh học Fito-Biomix RR xử lý rơm rạ thành phân hữu cơ cũng giúp cân bằng các yếu tố bảo vệ môi trường, an toàn cho người sử dụng và tạo độ tơi xốp cho đất.

Hạnh Nguyên