Cần xây dựng mô hình quản lý hiệu quả đối với Lễ hội chọi trâu. Ảnh minh họa

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn là di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu của quốc gia. Bắt nguồn từ một tục lệ cổ xưa của người dân vùng đất Đồ Sơn, năm 1990, lễ hội chọi trâu Đồ Sơn được phục hồi và liên tục được tổ chức đến ngày hôm nay. Tuy nhiên, trước tai nạn làm chết chủ trâu diễn ra gần đây nhất trong vòng loại chọi trâu ngày 1/7/2017 đã dấy lên những lo ngại về công tác quản lý lễ hội ở Đồ Sơn. Đặc biệt, sự cố này khiến dư luận bức xúc và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phải vào cuộc thanh tra và tạm dừng lễ hội chọi trâu Đồ Sơn.

Tại tọa đàm, các đại biểu đã tập trung thảo luận, đánh giá những mặt đã làm được và chưa làm được trong hoạt động quản lý và tổ chức lễ hội chọi trâu Đồ Sơn, về những vấn đề đang tồn tại ở lễ hội chọi trâu Đồ Sơn hiện nay như tình trạng thương mại hóa trong hoạt động tổ chức, giết mổ và bán thịt trâu chọi, cá độ, đánh bạc, sử dụng chất kích thích đối với trâu chọi, vai trò của cộng đồng trong việc tổ chức lễ hội, hay công tác đảm bảo an ninh, an toàn cho hoạt động tổ chức lễ hội.

Tuy nhiên, Lễ hội chọi trâu là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia và có giá trị và ăn sâu trong tâm thức người dân Đồ Sơn. Vì thế, ý kiến chung của các nhà khoa học, chuyên gia văn hóa là cần trả lại lễ hội chọi trâu cho nhân dân chứ không nên cấm lễ hội chọi trâu.

Theo giáo sư Nguyễn Chí Bền, không thể cấm các di dản văn hóa phi vật thể theo tư duy thời chiến tranh và bao cấp. Cần tiếp tục lễ hội chọi trâu, tuy nhiên duy trì như cũ thì không được, mà cần phải xây dựng mô hình đổi mới tổ chức lễ hội chọi trâu Đồ Sơn. Đồng quan điểm, Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, tiến sĩ Trần Hữu Sơn khẳng định, chính người dân mới là chủ thể quyết định nên hay không nên tổ chức Lễ hội chọi trâu chứ không phải cơ quan chức năng cũng như các nhà khoa học. Nhưng, theo ông Sơn vấn đề hiện nay là làm sao phải quản lý được tình trạng tiêu cực trong lễ hội.

Tạo đàm có sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu văn hóa

Về phía địa phương, ông Hoàng Xuân Minh, Chủ tịch UBND quận Đồ Sơn cho biết, qua thăm dò ý kiến của nhân dân Đồ Sơn cho thấy họ đều mong muốn tiếp tục được tổ chức lễ hội này hàng năm. Trước nhu cầu này, địa phương khẳng định sẽ tiếp tục nghiên cứu đổi mới mô hình tổ chức Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn, bên cạnh đó sẽ tập trung chỉ đạo nhằm đảm bảo an toàn cho nhân dân và du khách khi tham gia lễ hội.

Cụ thể, theo ông Minh, địa phương đã đưa ra những giải pháp khắc phục để tăng cường quản lý lễ hội. Như sẽ bổ sung các nội dung về tiêu chí các chủ trâu tham gia lễ hội; lựa chọn, huấn luyện và chăm sóc trâu trong đó đặc biệt là việc sử dụng chất kích thích. Việc chủ trâu tham gia lễ hội sẽ phải được lựa chọn thông qua ý kiến bầu của đại biểu cộng đồng dân cư.

Ngoài ra, theo ông Minh, địa phương sẽ tăng cường lắp dựng thêm hàng rào bảo vệ trong sân, xây dựng trại trâu; thành lập hội đồng và tăng cường công tác kiểm tra chất lượng trâu tham gia lễ hội, gia cố đường thoát trâu zíc zắc bằng cọc sắt, thu gọn diện tích sân thi đấu; tập huấn lực lượng bắt trâu, tổ trâu trọng tài điều hành trong sân và hai cổng thoát trâu; quy định số người dắt trâu và sân thi đấu, vị trí của trọng tài, chủ trâu và trong quá trình thi đấu không có người đứng trong sân; có các giải pháp xử lý đối với các trâu có biểu hiện bất thường.

Kết luận buổi tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch - Trịnh Thị Thủy - cho hay, 16 ý kiến đều thống nhất tiếp tục Lễ hội chọi trâu tại Đồ Sơn, đây là tin vui, điều đáng mừng cho người dân Đồ Sơn nói riêng và Hải Phòng nói chung. Tuy nhiên các ý kiến đều đưa ra cơ quan quản lý địa phương cần xem xét giải pháp đổi mới tổ chức lễ hội chọi trâu.

Trước mắt, theo bà Trịnh Thị Thủy, từ năm 2017, vòng đấu loại đã kết thúc, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị gạt bớt trâu tham gia chọi. Nếu cứ tăng thêm các phường thì sẽ tăng thêm các cặp đấu, vì vậy giảm mỗi phường chỉ có một trâu giải nhất của năm trước tham gia năm sau. Mặt khác, những lễ hội chọi trâu năm sau bỏ vòng đấu loại, chỉ nên để một trận đấu duy nhất vào ngày mồng 9/8 âm lịch.

Về tình trạng thương mại hóa trong lễ hội chọi trâu, lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị UBND quận Đồ Sơn cần vận động không giết trâu, mổ trâu tại lễ hội tại các năm sau nếu tổ chức. Còn trước mắt tới đây nếu tiếp tục tổ chức lễ hội chọi trâu thì cần có biện pháp kiểm soát chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm, kiểm soát giá cả tại lễ hội, đề nghị niêm yết giá trâu bán công khai để tránh giá thịt trâu bán bị tăng quá cao.