Bánh chưng là loại bánh truyền thống của người Việt trong dịp Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, để làm được những chiếc bánh chưng thơm ngon cần chọn lọc được những nguyên liệu phù hợp.

Chọn lá dong xanh

Khi chọn lá dong để gói bánh chưng nên chọn lá bánh tẻ (không quá già hoặc quá non), khổ lá rộng vừa phải, mỗi bánh chưng chọn 4 chiếc lá để gói.

Nên chọn những lá còn nguyên vẹn, có màu sắc xanh đậm, phiến lá to vừa phải để có thể gói trọn được phần nhân bên trong. Không nên chọn những lá héo, sờ vào có cảm giác khô cứng.

Trước khi gói bánh chưng, cần ngâm lá dong vào một chiếc chậu to khoảng từ 30 đến 45 phút. Tiếp đó, dùng khăn mềm để cọ rửa cả hai mặt lá dong cho sạch. Sau khi rửa lá xong, dựng lá lên cho ráo nước rồi dùng khăn sạch lau lá thật khô.

Khi gói bánh, mọi người hãy dùng dao sắc để cắt bớt gân lá, như vậy lá sẽ mềm và dễ gói hơn.

Chọn dây lạt gói bánh chưng

Dây lạt là thứ không thể thiếu khi gói bánh chưng. Bạn cần chọn loại dây lạt giang, mỏng, mềm và dẻo dai.

Mỗi chiếc bánh chưng cần 2 đến 4 dây lạt tùy thuộc vào bạn muốn buộc hình chữ thập (2 dây lạt) hay hình vuông (4 dây lạt).

Sau khi đã chọn lựa được lá dong tươi và nguyên liệu làm nhân bánh chưng, bạn có thể bắt đầu gói bánh chưng được rồi đó.

Chọn gạo nếp ngon

Gạo nếp để gói bánh chưng ngon phải là loại nếp mùa hay nếp cái hoa vàng, hạt bóng mẩy và đều nhau.

Gạo ngâm khoảng 10 - 12 giờ bằng nước lạnh sau đó vo qua, để ráo nước và xóc muối trắng lượng vừa phải cho thêm vị đậm đà. Đặc trưng của bánh chưng là vị mặn của gạo nếp, vị thơm của đỗ, vị thơm và béo ngậy của thịt… Vì vậy cần chú ý cho lượng muối vừa đủ với số lượng gạo và đồng đều với đỗ, thịt.

Nếu muốn gạo nếp được xanh và thơm hơn, bạn có thể dùng lá nếp xay nhỏ lấy nước cốt màu xanh để ngâm gạo nếp. Gạo nếp được ngâm nước lá nếp sẽ trở nên thơm và có màu xanh mướt.

Chọn đỗ xanh

Đỗ xanh là phần nhân nằm gần tâm bánh chưng (phần thịt). Có thể mua đỗ đã tách vỏ hoặc chưa tách vỏ. Nếu mua đỗ đã tách vỏ chỉ cần ngâm đỗ, nhưng đỗ chưa tách thì cần ngâm để đỗ tróc vỏ và đãi sạch vỏ đỗ.

Dù phải tách vỏ và mất thời gian, nhưng một trong những bí quyết để gói bánh chưng ngon là dùng đỗ xanh còn nguyên vỏ để có độ thơm, ngon và vệ sinh. Màu vàng óng của hạt đỗ tượng trưng cho một năm mới tràn trề tài lộc, thịnh vượng.

Chọn thịt lợn

Thịt dùng để làm nhân bánh chưng ngon nhất là thịt ba chỉ hoặc thịt vai sấn chứ không nên chọn loại thịt quá nạc. Thịt lợn khi mua về hãy rửa sạch rồi thái thành các miếng dài khoảng 5 đến 7 cm, dày 0,5 cm.

Cuối cùng hãy ướp thịt với hạt tiêu khoảng 15 phút trước khi gói bánh.

Cách gói bánh

Nên gói bánh bằng tay để bánh giữ được lâu hơn và không bị bục khi gói. Cách gói bánh bằng tay là đặt hai chiếc lá lớn ở giữa trái ngược nhau, mặt sống lá úp xuống dưới. Trải dần từng lớp gạo, đỗ, thịt và cuối cùng là một lớp gạo phía trên cùng. Bẻ gập lá tạo hình vuông và dùng lạt buộc chặt chéo góc theo hình chữ thập.

Nếu dùng khuôn gói bánh, cách làm tương tự với khoảng 4 chiếc lá, được gấp vuông và xếp phần sống lá ra ngoài.

Công thức chuẩn cho một chiếc bánh là khoảng 600g gạo nếp, 100g đỗ xanh theo công thức 2 gạo, 2 đỗ, 2 miếng thịt. Không nên gói bánh quá chặt vì khi luộc bánh sẽ tiếp tục nở ra. Tuy nhiên, cũng cần buộc lạt chặt và ước lượng gạo cần gói để tránh gói bánh quá lỏng sẽ khiến bánh không được đẹp mắt.

Luộc bánh

Khâu luộc bánh là quan trọng nhất để có được nồi bánh chưng thơm ngon với màu xanh đẹp mắt. Trước khi xếp bánh vào nồi nên trải một lớp lá thừa và cuống lá xuống dưới. Điều này giúp lớp bánh ở đáy nồi không bị cháy và bánh xanh hơn.

Trong quá trình luộc bánh luôn giữ cho lửa to đều. Chú ý khi châm thêm nước vào nồi luộc cần châm nước đã sôi hoặc nước nóng. Nếu chêm nước lạnh sẽ khiến bánh bị lại gạo, không chín đều, không được thơm ngon và nhanh hỏng.

Thời gian luộc bánh cần thiết là từ 10 đến 12 tiếng. Không nên luộc bánh ít hơn thời gian này, bánh sẽ bị cứng hoặc sống. Tuy nhiên cũng không nên luộc quá lâu sẽ khiến bánh bị nhão.

Khi bánh chín, vớt ra và rửa lại với nước lạnh cho hết các cặn bẩn bám trên lá. Sau đó, ép bánh với vật nặng để bánh có độ rền, dẻo và hình vuông đẹp mắt.