Lấy doanh nghiệp làm trung tâm

Qua báo cáo về việc triển khai Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia; Chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao; Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia của Bộ Khoa học và Công nghệ cho thấy, việc lấy doanh nghiệp làm trung tâm để đổi mới và ứng dụng công nghệ, mỗi chương trình quốc gia có cách tiếp cận, phạm vi triển khai khác nhau, tạo điều kiện cho nhiều đối tượng là doanh nghiệp với quy mô, năng lực công nghệ khác nhau tham gia.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Trưởng Ban chỉ đạo Các chương trình khoa học và công nghệ quốc gia chủ trì phiên họp

Các chương trình hướng tới mục tiêu chung là tập trung đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, nhằm nâng cao năng lực khoa học và công nghệ quốc gia, năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp; hình thành, phát triển các sản phẩm hàng hóa thương hiệu Việt Nam bằng công nghệ cao, công nghệ tiên tiến, có khả năng cạnh tranh về tính mới, về chất lượng và giá thành.

Tại cuộc họp, đại diện các bộ đều thống nhất nhận định, trong điều kiện ngân sách, cơ chế tài chính… còn nhiều vướng mắc, nhưng 3 chương trình trên đã đạt được nhiều kết quả tích cực cả về cơ chế, chính sách và sản phẩm đạt được.

Cụ thể, hơn 150 đơn vị tham gia thực hiện các nhiệm vụ, các doanh nghiệp đã cam kết đầu tư hơn 4.300 tỷ đồng (tính đến hết tháng 12/2018). Đáng phấn khởi là, sau khi nhiệm vụ kết thúc, các doanh nghiệp này có mức tăng trưởng trung bình hằng năm đạt 18,8%, cá biệt có một số doanh nghiệp quy mô nhỏ tăng trưởng tới 50%; thị phần của các sản phẩm trên thị trường trong nước cũng tăng đáng kể, năm 2018 là 20%, dự kiến sẽ đạt 34,7% trong 5 năm tới…

Đặc biệt, lần đầu tiên chúng ta đã nghiên cứu và làm chủ được quy trình sản xuất trong nước thuốc Pegcyte dùng trong điều trị giảm bạch cầu, hỗ trợ bệnh nhân điều trị ung thư; nghiên cứu làm chủ công nghệ và sản xuất stent động mạch vành đạt được chứng nhận CE (chứng nhận sản phẩm tuân theo quy định của Liên minh châu Âu) với giá thành rẻ hơn các sản phẩm hiện có trên thị trường 50%.

Hay, trong sản xuất công nghiệp đã làm chủ công nghệ chế tạo robot 5 bậc tự do; trong nông nghiệp, chúng ta đã tập trung giải quyết các vấn đề bức xúc trong sản xuất, định hướng theo các sản phẩm chủ lực (lúa gạo, rau, hoa quả, nấm ăn, nấm dược liệu, cà phê, cá da trơn, tôm, sâm) nhằm tạo ra sản phẩm theo chuỗi từ khâu giống, đến công nghệ bảo quản, chế biến và thương hiệu sản phẩm quốc gia…

Nâng tầm sản phẩm quốc gia

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, hiện đại đa số các doanh nghiệp của Việt Nam đều là doanh nghiệp nhỏ và vừa, sản phẩm có nhiều nhưng chưa mang tính biểu tượng. Do đó, việc cần hỗ trợ nhất hiện nay chính là thâm nhập thị trường.

Ngân sách hỗ trợ cho các chương trình khoa học công nghệ quốc gia còn hạn hẹp so với nhu cầu nên nhiều mục tiêu phải kéo dài. Vì vậy, thời gian tới các bộ, ngành liên quan cần nghiên cứu cơ chế đầy đủ, hỗ trợ các doanh nghiệp có sản phẩm được công nhận sản phẩm quốc gia thâm nhập được thị trường.

Quan tâm đến chương trình phát triển sản phẩm quốc gia, Phó Thủ tướng gợi mở, Bộ Khoa học và Công nghệ cần có văn bản kêu gọi các doanh nghiệp tham gia đăng ký sản phẩm quốc gia. Theo đó, các sản phẩm được công nhận sản phẩm quốc gia phải có tiêu chí rõ ràng, có vị trí vinh dự, không đánh đồng với các danh hiệu được trao tặng hàng năm.

Chia sẻ quan điểm trên, ý kiến của các đại biểu thống nhất cho rằng, bài toán lớn nhất của các doanh nghiệp đầu tư vào khoa học công nghệ, tạo ra các sản phẩm quốc gia là làm gì để sản phẩm quốc gia thâm nhập vào thị trường. Theo đó Nhà nước phải có chính sách để doanh nghiệp thâm nhập thị trường trong nước và hỗ trợ quảng bá, bảo vệ thương hiệu cho họ vươn ra thị trường khu vực và thế giới. Đây là vấn đề có tính quyết định.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng cần “định nghĩa lại”, làm rõ tiêu chí sản phẩm quốc gia, trong đó phải cụ thể được tiêu chí hàm lượng tri thức của người Việt trong sản phẩm. Có như vậy sản phẩm quốc gia mới trở thành tài sản quốc gia, niềm tự hào dân tộc và cả Nhà nước, doanh nghiệp cũng như mỗi người dân Việt Nam đều phải chung tay tôn vinh, bảo vệ.

Ngoài ra, trong điều kiện ngân sách chưa đáp ứng được nhu cầu, việc triển khai các nhiệm vụ phải “liệu cơm gắp mắm”, tập trung vào những sản phẩm Việt Nam có lợi thế như về y tế, nông nghiệp, IT… để phát triển, thà đặt mục tiêu vừa sức để làm còn hơn là vẽ ra các viễn cảnh đẹp nhưng không có khả năng vật chất để thực hiện.