Nhiều hệ lụy sẽ xảy ra khi người lao động cầm cố sổ BHXH. Ảnh minh họa

Tình trạng người lao động cầm cố sổ BHXH ngay sau khi BHXH Việt Nam bàn giao sổ BHXH cho người lao động cất giữ quản lý sử dụng năm 2017 để theo dõi việc đóng, hưởng các chế độ BHXH và là cơ sở để giải quyết các chế độ bảo hiểm theo quy định thì xảy ra tình trạng trên.

Ông Chu Minh Tộ - Trưởng Ban sổ thẻ (BHXH Việt Nam) cho biết, người cầm cố thường tập trung tại các khu công nghiệp, sổ bảo hiểm đã tham gia đóng được 3-5 năm. Cơ quan bảo hiểm chưa có số liệu chính xác nên đang thống kê toàn bộ tỉnh thành, sau đó sẽ đưa ra quy định quản lý chặt chẽ. “Luật BHXH không quy định việc cầm cố, thế chấp sổ và không cấp lại sổ đối với những người đem sổ bảo hiểm đi cầm cố, chỉ cấp lại sổ do bị hỏng, mất. Pháp luật cũng không cho phép mua bán, chuyển nhượng thời gian người lao động tham gia BHXH”- ông Tộ nhấn mạnh.

Việc cầm số sổ BHXH được cảnh báo là sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi của người lao động, của người nhận sổ BHXH để cầm cố, ảnh hưởng đến cơ quan BHXH, doanh nghiệp có người tham gia BHXH. Cụ thể, đối với người lao động, việc mang sổ BHXH đi cầm cố được thực hiện theo thỏa thuận dân sự giữa người có sổ BHXH và người cầm cố sổ BHXH. Nếu người lao động mang sổ BHXH đi cầm cố, sau đó đề nghị cơ quan BHXH cấp lại sổ BHXH do bị mất, hỏng thì không thuộc đối tượng được cấp lại sổ BHXH theo quy định Quyết định số 1035/QĐ-BHXH ngày 1/10/2015 và Quyết định số 595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, vì vậy cơ quan BHXH sẽ không cấp lại sổ BHXH đối với trường hợp này.

Ngoài ra, nếu người lao động mang sổ BHXH đi cầm cố, sau đó đề nghị cơ quan BHXH cấp lại sổ BHXH với lý do bị mất, hỏng, nếu cơ quan BHXH phát hiện thì người lao động sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng theo quy định tại Khoản 1, Điều 27 Nghị định số 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013 của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, bảo hiểm xã hội, đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng đối với hành vi kê khai không đúng sự thật.

Còn đối với người, đơn vị nhận cầm cố sổ BHXH, theo quy định tại Điểm 2.2, Khoản 2, Điều 28 Quy định về hồ sơ và quy trình giải quyết hưởng các chế độ BHXH ban hành kèm theo Quyết định số 636/QĐ-BHXH ngày 22/4/2016 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam: Khi giải quyết hưởng BHXH một lần phải kiểm tra, đối chiếu các yếu tố về nhân thân, số sổ BHXH, dữ liệu về quá trình đóng BHXH của người lao động đảm bảo không giải quyết hưởng trùng. Khi cơ quan BHXH quyết chế độ BHXH cho người lao động phải căn cứ trên dữ liệu về quá trình đóng BHXH của người lao động trên phần mềm nên chỉ giải quyết chế độ 1 lần, không thể giải quyết trùng lần nữa được.

Đồng thời, pháp luật về BHXH không cho phép mua bán, chuyển nhượng thời gian người lao động tham gia BHXH. Theo đó, chỉ người nào tham gia BHXH thì người đó hoặc thân nhân của họ mới được hưởng quyền lợi liên quan. Vì vậy, nếu người lao động cầm cố sổ BHXH, sau đó được cơ quan BHXH cấp lại sổ BHXH vì lý do bị mất sổ BHXH và đem sổ BHXH cấp lại đi giải quyết BHXH một lần, khi đó người cầm cố sổ BHXH sẽ không thể đem sổ BHXH nhận thế chấp đi giải quyết BHXH một lần mặc dù có giấy ủy quyền theo quy định của pháp luật.

Trường hợp, người lao động tham gia BHXH nếu gặp rủi ro (trong thời gian chưa hưởng BHXH một lần mà qua đời) thì thân nhân của họ mới được hưởng chế độ tuất, người cầm cố sổ BHXH sẽ không được hưởng (quy định tại Điều 67, Điều 69 Luật BHXH).