Từ những diễn biến chiến trường và các thông tin được công khai trên giới truyền thông, Ukraine đã chính thức bước vào giai đoạn chính của cuộc phản công quan trọng trong năm 2023. Lực lượng vũ trang Ukraine đã tung vào trận toàn bộ các đơn vị dự bị chiến lược được huấn luyện tại phương Tây với những trang bị hiện đại nhất.

Khi kỳ vọng không như thực tế

Ngay khi giai đoạn phản công chính bắt đầu, tờ Theo The New York Times của Mỹ và nhiều cơ quan truyền thông phương Tây đánh giá, giai đoạn phản công này sẽ rất ác liệt và có thể đánh dấu thành công của Ukraine trong vòng vài ngày hoặc vài tuần. Tuy nhiên, thực tế chiến trường lại cho ra câu trả như dự đoán.

Trong khi đó, tờ The Washington Post lại đưa ra nhận xét thận trọng hơn rằng, Ukraine đang bước vào giai đoạn đột phá của cuộc phản công. Tuy nhiên, một quan chức Mỹ giấu tên nói với ấn phẩm này rằng, mục đích của việc tăng tốc phản công của Ukraine vẫn không rõ ràng và không dám chắc chắn về động thái tung lực lượng dự bị chiến lược của Ukraine vào cuộc liệu có hiệu quả hay không.

Về vấn đề này, tạp chí Politico dẫn tuyên bố của giới chức Lầu Năm Góc đăng tải, trong nhiều tuần, Ukraine đã cố gắng giữ lại những đơn vị tinh nhuệ nhất và đưa các đơn vị mới tổng động viên ra tiền tuyến để thăm dò các điểm yếu trong phòng tuyến Surovikin của Nga. Khối chủ lực này với các trang bị, phương tiện chiến đấu hiện tại do phương Tây viện trợ được triển khai ở gần tiền tuyến, nhưng rất ít tham chiến.

Đáng chú ý là trong phát ngôn mới nhất tại London, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Anh James Hippie đã khẳng định, việc hoach định chính sách và chiến thuật tác chiến tại chiến trường Ukraine có sự tham gia của các chuyên gia Mỹ, Anh và các quốc gia châu Âu: “Thực tế, Ukraine đang thực hiện kế hoạch được phát triển với sự tham gia của chúng tôi và nhiều quốc gia châu Âu khác”.

Ông James Hippie đánh giá cao sự thận trọng của Kiev trong chiến dịch phản công: “Sẽ rất dễ mất hàng chục nghìn binh sĩ khi cố gắng vượt qua các bãi mìn và lực lượng tấn công sẽ không còn lại gì để phản công sau đó. Ukraine cần có phương án bảo toàn lực lượng để đột phá sau khi vượt qua những chướng ngại đầu tiên”.

Khi người Nga bắt đầu tham chiến một cách nghiêm túc

Giới chuyên gia quân sự Nga đánh giá, mục tiêu chính của Ukraine khi đưa các đơn vị dự bị chiến lược tham chiến chính là giành lợi thế chiến thuật lớn nhất trước mùa Thu năm 2023. Dù kết quả trên chiến trường ra sao thì đây cũng đủ để tạo hiệu ứng truyền thông mạnh mẽ khuyến khích Mỹ và phương Tây tiếp cung cấp viện trợ, đặc biệt là các loại vũ khí tấn công tầm xa như: Tên lửa đạn đạo ATACMS hay máy bay chiến đấu F-16 Fighting Falcon… cũng như các gói viện trợ tài chính khác. Với việc không thể xuất khẩu ngũ cốc do Sáng kiến Biển Đen bị hủy bỏ, Kiev hiện tại cơ bản không có đủ nguồn lực để duy trì hệ thống hành chính và bộ máy quân sự khổng lồ như hiện tại.

Chuyên gia quân sự Boris Rozhin dự đoán, việc Ukraine đưa các đơn vị dự bị vào trận nhằm đạt được kết quả trên chiến trường thuận lợi nhất trong tháng 9/2023 theo yêu cầu từ NATO.

“Trong gần 2 tháng qua, các mũi tấn công của Ukraine chủ yếu mang mục đích thăm dò. Mục đích chính của họ là khiến Nga tiêu hao nguồn đạn pháo và tìm kiếm các điểm yếu trong hệ thống phòng thủ. Nhưng những nỗ lực đó đã thất bại và họ buộc phải có chiến thuật mới”, chuyên gia Boris Rozhin cho biết.

“Ukraine thực tế đã thay đổi chiến thuật phản công. Lực lượng tấn công Ukraine đã tập trung nhiều hơn vào các khu vực bàn đạp đã đạt được trong giai đoạn phản công trước đó với lực lượng quy mô hơn. Tuy nhiên, với thế trận hiện tại, khả năng đột phá của Ukraine khó có thể xảy ra”, ông Boris Rozhin nhận xét.

Theo tờ Góc nhìn của Nga, Moscow cơ bản đã nắm trước được kế hoạch phản công lớn của Ukraine từ khi nó chưa bắt đầu. Ngay khi Ukraine huy động lực lượng lớn đột kích ở mặt trận Orekhov, vùng Zaporizhye với mục tiêu là khu định cư Robotine, các đơn vị tiền tuyến của Nga đã có sự chuẩn bị trước.

Điều này giúp lý giải cho việc ngay khi các mũi đột kích Ukraine định tiến vào Robotine bằng việc đột kích từ hai bên sườn đã bị pháo binh và không quân Nga đánh chặn kịp thờ, gây thiệt hại nặng về nhân mạng và trang bị với ít nhất hàng trăm quân nhât thiệt mạng và hơn 20 phương tiện chiến đấu bị phá hủy. Theo chuyên gia quân sự Nga Dmitry Steshin, tại mấu lồi Vremensky, Ukraine cũng cố gắng giành quyền kiểm soát làng Staromayorsk. Vị trí này sau đó đã bị pháo binh và không quân Nga phá hủy hoàn toàn. “Nó đã mất giá trị chiến thuật và lực lương Nga đã lùi lại để chiếm lĩnh các điểm cao chiến thuật ở phía sau”, ông Dmitry Steshin nói.

Với những gì đang thế hiện trên chiến trường, Ukraine vẫn chưa tung toàn bộ lực lượng dự bị tham chiến. Theo chuyên gia Igor Korotchenko, Tổng biên tập Tạp chí Quốc phòng quốc gia của Nga nhận định, các lực lượng tấn công chính với phương tiện hiện đại vẫn chưa xuất hiện.

“Động thái phản công lớn của Ukraine hiện tại có mục đích riêng. Có thể họ chưa muốn tạo điểm đột phá, mà đơn giản là giành một số thắng lợi chiến thuật khiến Quân đội Nga phải triển khai lực lượng dự bị và bị ghim chân tại đó”, ông Igor Korotchenko nói.

Đây không phải là lần đầu tiên Ukraine áp dụng chiến thuật “nghi binh” này, trong giai đoạn đầu của phản công, Ukraine từng sử dụng các nhóm xung kích nhỏ với mục tiêu bào mòn kho đạn pháo của Nga và phát hiện các trận địa ẩn dấu không thể phát hiện qua trinh sát trên không

“Dù còn nhiều vấn đề phát sinh, nhưng tính tới thời điểm hiện tại, hàng phòng thủ của Nga đã được tổ chức tốt để tận dụng tối đa ưu thế về hỏa lực và không quân. Ukraine hiện không có phương tiện để áp chế hay vô hiệu hóa ưu thế của Nga. Giới chức quân sự Ukraine đang muốn áp dụng biện pháp “nước chảy đá mòn” với mục tiêu là từng bước xuyên thủng tuyến phòng thủ của Nga chậm rãi và hiệu quả. Rất tiếc là tính toán của họ chỉ là tưởng tượng”, chuyên gia quân sự Konstantin Sivkov nhận định. Theo đánh giá của ông này, nếu thiếu hỏa lực và không quân, kể cả quân đội NATO cũng không có khả năng xuyên thủng hệ thống phòng thủ Nga đã xây dựng tại miền Đông.