Nắm bắt cơ hội từ tình trạng thiếu chip điện tử toàn cầu

Thiếu hụt nghiêm trọng nguồn cung chip ảnh hưởng đặc biệt nặng nề đến các hãng ô tô và các hãng công nghệ trên khắp thế giới.

Tại Hội nghị của Thủ tướng Chính phủvới doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài mới đây, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singapore tại Việt Nam (SBG) trong lĩnh vực công nghiệp sản xuất chipđiện tử, tình trạng thiếu hụt chip toàn cầu hiện đang tàn phá ngành sản xuất toàn cầu, đặc biệt là ngành công nghiệp ô tô. Các nhà phân tích dự đoán rằng tình trạng thiếu hụt sẽ kéo dài ít nhất đến cuối năm 2023.

Trước những cơ hội và thách thức do tình trạng thiếu chip gây ra, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singapore tại Việt Nam kỳ vọng, Chính phủ nên xem xét mở rộng đầu tư vào sản xuất chip bằng cách phát triển các ưu đãi đầu tư đặc biệt cho sản xuất chip. Đơn cử như hỗ trợ về vốn tương tự như các ưu đãi được sử dụng ở Hoa Kỳ nhằm mục đích phát triển công nghiệp sản xuất chip, áp dụng cho cả đầu tư trong nước và đầu tư nước ngoài. Các chính sách này có khả năng tác động đáng kể đến thị trường đầu tư vào lĩnh vực sản xuất chip của Việt Nam, thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài mới, mang lại lợi nhuận đầu tư và các lợi ích khác nhờ việc Việt Nam trở thành nhà sản xuất chip hàng đầu.

Cuối tháng 8 vừa qua, tờ Nikkei Asia đưa tin Công ty Synopsys (Mỹ) thông báo sẽ đào tạo kỹ sư điện tại Việt Nam và hỗ trợ Khu công nghệ cao TP.Hồ Chí Minh (SHTP) thành lập trung tâm thiết kế chíp thông qua chương trình tài trợ phần mềm. Đây là một trong số ít các công ty Mỹ thống trị thị trường toàn cầu về tự động hóa thiết kế điện tử (EDA), hoặc phần mềm thiết kế chíp. Synopsys có 2 văn phòng tại TP.Hồ Chí Minh và hai tại Đà Nẵng với hơn 400 nhân viên. Công ty có kế hoạch tuyển dụng thêm khoảng 300 - 400 người nữa.

Ông Adrian Ng Siong Teck, Giám đốc kinh doanh Synopsys tại Việt Nam, cho biết Việt Nam là một điểm đến đầu tư hấp dẫn. Synopsys đã trao tặng cho Khu công nghệ cao TP.HCM tổng số 30 bằng sáng chế liên quan đến thiết kế chip, ước tính có trị giá lên đến 20 triệu USD.

“Dựa vào đây, các kỹ sư Việt Nam hoàn toàn có thể thiết kế chip ứng dụng cho tủ lạnh, máy điều hòa và tham gia vào các chuỗi giá trị cao hơn” - ông Adrian Ng Siong Teck khẳng định.

Cũng trong tháng 8, tại cuộc gặp với Thủ tướng Phạm Minh Chính, Tổng giám đốc Tập đoàn Samsung Roh Tae-Moon cũng cho biết hãng đang chuẩn bị sản xuất thử lưới bóng chip bán dẫn và dự kiến sản xuất đại trà sản phẩm này tại nhà máy ở Thái Nguyên, bắt đầu từ tháng 7/2023. Đồng thời, Samsung dự kiến khánh thành Trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) tại Hà Nội vào cuối năm 2022, đầu năm 2023. Đây cũng là trung tâm R&D của Tập đoàn Samsung không chỉ cho Việt Nam mà còn cho cả khu vực Đông Nam Á, hiện đã hoàn thành khoảng 85%.

Trước Samsung, Việt Nam có Công ty Intel Products Vietnam (IPV) là nhà máy lắp ráp và kiểm định lớn nhất trong mạng lưới của Tập đoàn Intel. Trong cuộc khủng hoảng chíp toàn cầu, IPV không chỉ duy trì hoạt động ổn định mà còn có một số đóng góp sáng tạo giúp hãng bù đắp thiếu hụt về chất bán dẫn.

Theo các chuyên gia, việc Intel và giờ là Samsung là hai trong 3 nhà sản xuất chíp lớn nhất thế giới hiện nay đầu tư sản xuất các thiết bị, linh kiện bán dẫn tại Việt Nam được coi là bước tiến chưa từng có trong thu hút các doanh nghiệp FDI mở rộng đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao trong thời gian tới.

Việt Nam cũng đã có một số doanh nghiệp FDI có liên quan trong sản xuất các thiết bị, linh kiện bán dẫn đặt chân vào Việt Nam. Chẳng hạn đầu năm nay, Công ty Amkor Technology (Hàn Quốc) đã ký thỏa thuận phát triển dự án nhà máy sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu bán dẫn tại khu công nghiệp Yên Phong 2C (Bắc Ninh) với tổng vốn đầu tư đến năm 2035 là 1,6 tỷ USD.

Công ty này sản xuất, lắp ráp và thử nghiệm vật liệu bán dẫn, cung cấp cho các đối tác chiến lược là những công ty điện tử hàng đầu như Qualcomm, Samsung, NVIDIA, Foxconn, Broadcom, LG, SK Hynix. Dự án dự kiến vận hành vào cuối năm 2023.

Cần có chiến lược trung hạn và dài hạn

Với việc nhiều tập đoàn nước ngoài rót vốn sản xuất chip tại Việt Nam, các chuyên gia kinh tế kỳ vọng Việt Nam có thể nắm bắt cơ hội để học hỏi làm chủ công nghệ sản xuất chip.

Ông Đỗ Khoa Tân, Phó tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam, nhìn nhận, các tập đoàn sản xuất chíp, bán dẫn cũng như các trung tâm R&D của các tập đoàn sản xuất thế giới vào Việt Nam là điểm sáng cho ngành công nghệ cao, hiện nhu cầu về chíp đã bắt đầu tăng cao.

Nhìn lại thời gian qua, kể từ khi đại dịch COVID-19 xảy ra, nguồn cung chíp bị đứt gãy, nhất là sản phẩm sử dụng cho xe hơi đã khiến nhiều quốc gia bắt đầu đẩy mạnh đầu tư để sản xuất loại hàng hóa này.

Phó tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp điện tử Việt Nam cho rằng, Việt Nam có thể nhanh chân để thu hút các tập đoàn mở rộng đầu tư trong ngành công nghệ cao này. Để làm được điều đó thì tập trung đào tạo nguồn nhân lực. Nhưng nếu chỉ đào tạo độc lập thì với ngành này sinh viên ra trường cũng sẽ không thể tìm việc làm bởi số lượng các nhà máy sản xuất cũng chưa nhiều.

Các trường đại học, trung tâm đào tạo cần phải có sự liên kết chặt chẽ với các tập đoàn để đào tạo theo đơn đặt hàng về những nội dung phù hợp với mục tiêu, dự án của doanh nghiệp. Hiện nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực vi mạch của Việt Nam cũng được đánh giá cao nhưng vẫn còn thiếu nhiều so với nhu cầu của nhiều tập đoàn khi có kế hoạch mở rộng sản xuất.

Theo GS.TS.Đặng Lương Mô, nhà khoa học về vi mạch tại Nhật Bản cho rằng, bàn câu chuyện làm chíp “made in Vietnam” lúc này có thể chậm, nhưng nếu bỏ qua, chúng ta sẽ để chậm mất mấy nhịp khi tham gia vào cuộc cách mạng số 4.0.

Ông Nguyễn Minh Tuấn- Chủ tịch Hội Công nghệ và vi mạch TP.Hồ Chí Minh cũng bày tỏ, Việt Nam hoàn toàn đủ năng lực để thiết kế chip, điều còn thiếu hiện nay là xây dựng nhà máy sản xuất chip. “Có đủ các điều kiện này, Việt Nam có thể gia nhập nhóm sản xuất chip trên thế giới. Đơn cử như Tập đoàn Viettel đủ năng lực cho điều này nếu nhìn về chặng đường phát triển công nghệ của họ từ trước đến nay” - Ông Nguyễn Minh Tuấn nhìn nhận.

Một số chuyên gia cũng cho rằng, việc tự chủ công nghệ chip bán dẫn sẽ giúp thu hút một lượng lớn các tập đoàn công nghệ gia tăng đầu tư trực tiếp, thành lập hoặc mở rộng trung tâm nghiên cứu và sản xuất các thiết bị công nghệ ngay tại Việt Nam. Tuy nhiên, trong chiến lược sản xuất chip, Việt Nam cần có chiến lược trung hạn và dài hạn.

Về trung hạn, Việt Nam cần tham gia những công đoạn nghiên cứu phát triển đòi hỏi chủ đạo là yếu tố con người.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần tiếp tục việc đầu tư và đưa ra chính sách ưu đãi để thu hút các tập đoàn lớn trên thế giới trong lĩnh vực bán dẫn. Song song đó, cần có chính sách để hỗ trợ các trường đại học trong nước đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực bán dẫn.

Về dài hạn, khi tự chủ được công nghệ và một phần vật liệu thì các nhà máy sản xuất chip mới có thể vận hành, hoạt động ổn định, cung cấp chip, đáp ứng nhu cầu sản xuất từ các thiết bị điện tử dân dụng đến cao cấp trong nền kinh tế. Đặc biệt trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 với các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, tự động hóa trình độ cao thì các chip điều khiển giữ vai trò đặc biệt quan trọng được ví như “bộ não”, “linh hồn” của tất cả các hệ thống tự động hóa và thông minh.