Nghèo hóa rừng giàu

Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ước tính năm 2020, tổng diện tích rừng của Việt Nam là 14,6 triệu ha và tỷ lệ che phủ rừng là 42%, trong đó rừng tự nhiên 10,3 triệu ha, rừng trồng 4,3 triệu ha. Tuy nhiên, tại rất nhiều địa phương, diện tích rừng tự nhiên cũng như chất lượng của rừng tự nhiên tiếp tục suy giảm mạnh… Trong 15 năm qua, rừng phòng hộ cả nước đã mất khoảng 0,6 triệu ha; riêng giai đoạn 2006 – 2015, diện tích rừng phòng hộ giảm từ 5,2 triệu ha xuống còn 4,4 triệu ha và từ năm 2015 đến nay diện tích rừng phòng hộ ở mức 4,6 triệu ha.

Mục tiêu của dự án là vận động cộng đồng gìn giữ và khôi phục rừng tự nhiên

Đáng nói hơn, nạn chặt phá rừng đang trở thành vấn nạn không dễ gì khắc phục, do tính phức tạp của vấn đề (gắn với lợi nhuận cao, sinh kế của người dân bản địa…) và sự tắc trách của một số địa phương.

Sự suy giảm nhanh chóng diện tích và chất lượng rừng đầu nguồn đang gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế - xã hội và đời sống con người. Hậu quả của việc những cánh rừng làm nhiệm vụ che chắn “biến mất”, là các hiện tượng thời tiết cực đoan diễn biến ngày càng phức tạp, khó kiểm soát; lũ lụt thường xuyên ở miền Trung; lũ ống, lũ quét ở miền Bắc; hạn mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long; ô nhiễm không khí ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh… Đây chỉ là một số tác động mà chúng ta đã phải chứng kiến và hứng chịu, do hậu quả của phá rừng, hủy hoại thiên nhiên.

Vun đắp ý thức bảo vệ môi trường

Trong bối cảnh đó, câu chuyện về trồng rừng và bảo vệ rừng không chỉ là hoạt động thiết thực mà còn vô cùng cấp thiết. Bởi vì, dù nỗ lực và bền bỉ đến mấy, phải sau hàng chục năm, chúng ta mới có thể “tái tạo” lại những cánh rừng như cũ. Bên cạnh đó, trồng rừng cần đi đôi với bảo vệ, gắn liền với sinh kế của người dân làm nghề rừng.

Nhận thức được những vấn đề này, sau khi quan sát hoạt động của VARS, đặc biệt là việc VARS trồng thành công 8,3ha rừng ở Bản Kè (Lâm Hóa, Tuyên Hóa, Quảng Bình), GVF đã quyết định đồng hành cùng VARS trong Dự án “Cùng phục hồi rừng đầu nguồn Sông Gianh”.

“Trồng và phục hồi rừng đầu nguồn Sông Gianh” là dự án được ấp ủ bởi những người sáng lập VARS. Mục tiêu chính của dự án là vận động cộng đồng đóng góp để trồng các loài cây bản địa, gìn giữ và khôi phục rừng tự nhiên với khoản đóng góp 50.000 đồng/cây xanh. Ngoài việc trực tiếp trồng rừng, chương trình còn có tham vọng đánh thức ý thức bảo vệ môi trường trong công chúng, vận động mọi người không chỉ đóng góp cho dự án mà còn tự trồng, bảo vệ cây xanh, bảo vệ rừng trồng cũng như rừng tự nhiên. Đây là dự án được chuẩn bị để vận hành lâu dài. Tuy nhiên, mục tiêu trước mắt của VARS là trồng được 100ha rừng trong năm 2021.

Chương trình đồng hành của GVF với VARS bắt đầu từ năm 2021, với việc trồng, chăm sóc 5ha rừng trong khuôn khổ 100ha sẽ được VARS trồng cùng với bà con người dân tộc Mã Liềng và các cộng đồng hiện sinh sống đầu nguồn Sông Gianh thuộc các huyện Tuyên Hóa, Minh Hóa (tỉnh Quảng Bình) và với bà con dân tộc Cơ Tu hiện đang sinh sống tại các huyện Đông Giang, Tây Giang, Phước Sơn (tỉnh Quảng Nam).

Tiếp đó, GVF sẽ đồng hành cùng VARS trong 5 năm (2022 - 2027) để trực tiếp trồng rừng tại các chương trình do VARS triển khai, với cam kết mỗi năm không ít hơn 5ha. Mục tiêu mà GVF đặt ra, không chỉ góp phần phủ xanh đất trống đồi núi trọc, tái tạo những cánh rừng đầu nguồn… mà còn đánh thức và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân.

Bà Đỗ Thị Kim Liên - Chủ tịch GVF - cho biết: “Con người lấy đi của rừng hơn cả những cái cây mà còn là sự đa dạng sinh học, cân bằng sinh thái... Vì thế, bằng hành động của mình, chúng tôi muốn góp phần bù đắp lại cho rừng, không chỉ là những cây xanh mà xa hơn là bồi hoàn đa dạng sinh học, nâng cao ý thức cộng đồng về phát triển bền vững... Chúng tôi chọn VARS vì sự chung chí hướng và mục đích đó.”

Thiên tai là một trong những đáp trả của thiên nhiên cho sự tàn phá của con người, và trồng rừng là một cách để chúng ta “trả nợ” thiên nhiên, bảo vệ môi trường sống của chính mình.