Xin Phó Thủ tướng đánh giá về những thành tựu đối ngoại và dấu ấn của Việt Nam trong năm 2019?

Chúng ta có thể nhìn lại một năm 2019 với những hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước hết sức thành công và tích cực, nhất là trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới, bối cảnh cạnh tranh quyền lực giữa các nước lớn cũng như bất ổn tại các khu vực, chúng ta tiếp tục duy trì phát triển quan hệ của Việt Nam với tất cả các nước; đặc biệt là sự phát triển ổn định quan hệ của Việt Nam với các nước lớn, các nước quan trọng, các nước láng giềng trong khu vực. Chúng ta không những làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện và còn mở rộng thêm với hai nước là đối tác toàn diện, chiến lược. Chúng ta đã nâng tổng số quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện của Việt Nam lên với 30 nước.

Thứ hai đó là việc nâng tầm quan hệ đa phương của Việt Nam. Việc này được triển khai ngay từ đầu năm 2019, đó là việc tổ chức Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều tại Việt Nam. Đây không phải đơn thuần là một sự kiện, mà nó hàm chứa việc Việt Nam đã vượt ra khỏi những vấn đề trực tiếp liên quan đến lợi ích của chúng ta, sẵn sàng đóng góp vào công việc chung, đó là vấn đề đem lại hòa bình, ổn định ở khu vực Bán đảo Triều Tiên.

Trong năm 2020, Việt Nam phải đảm nhiệm một lúc hai vai trò là Chủ tịch ASEAN và ủy viên của HĐBA LHQ. Đó là những công việc chúng ta phải triển khai, bên cạnh những hoạt động đối ngoại khác của Đảng và Nhà nước, nhằm tiếp tục nâng cao vai trò, làm sâu sắc thêm quan hệ của Việt Nam với các nước.

Như Phó Thủ tướng vừa đề cập thì trong năm 2020, Việt Nam đảm nhận vai trò kép vừa là Chủ tịch ASEAN 2020 vừa là Ủy viên không thường trực HĐBA, vậy theo Phó Thủ tướng, Việt Nam sẽ gặp phải khó khăn hay có những thuận lợi gì?

Với trách nhiệm mới là thành viên của HĐBA LHQ, đây là một vinh dự nhưng cũng là trách nhiệm của Việt Nam; đồng thời cũng nâng vai trò của Việt Nam trong việc đóng góp vào các vấn đề lớn trên thế giới, vấn đề toàn cầu. Đây không phải là lần đầu tiên Việt Nam là thành viên của HĐBA LHQ. Năm 2008-2009, Việt Nam đã là thành viên của HĐBA LHQ. Việt Nam cũng đã có đóng góp cho các vấn đề của thế giới, vấn đề toàn cầu, vấn đề hòa bình, an ninh. Nhưng lần này chúng ta vào HĐBA LHQ với trọng trách hết sức nặng nề; bởi vì tình hình thế giới tiếp tục có những diễn biến phức tạp, tình hình tại LHQ, đặc biệt trong HĐBA, vấn đề lợi ích khác biệt trong HĐBA là rất lớn, có rất nhiều vấn đề.

Vừa qua, tôi vừa chủ trì phiên Thảo luận mở của HĐBA LHQ. Một điều rất đáng mừng và không ít ngạc nhiên là chủ đề mà chúng ta đề xuất đã được các nước tham gia với một số lượng cao kỷ lục, không chỉ thành viên HĐBA LHQ, tại phiên Thảo luận mở các nước thành viên của LHQ đều có thể tham gia. Có thể nói là sự tham dự cao kỷ lục vì tôi cũng đã xem lại tất cả các cuộc họp của HĐBA LHQ, số lượng cũng chưa bao giờ đạt mức như tại cuộc họp mở của chúng ta, là 110 nước tham gia. Điều đó cho thấy chủ đề chúng ta đặt ra, đề xuất của Việt Nam là rất phù hợp và đúng thời điểm.

Trong vai trò Chủ tịch ASEAN, chúng ta cũng rất mong muốn chủ đề “gắn kết và chủ động thích ứng” của chúng ta đáp ứng quan tâm chung của các nước ASEAN hiện nay là cần tăng cường đoàn kết trong nội khối, tăng cường kết nối để có thể thích ứng, hay chủ động thích ứng với những biến đổi của tình hình thế giới; đặc biệt trong sự cạnh tranh gay gắt của các nước trong khu vực, những vấn đề kinh tế, thương mại đặt ra.

Chúng ta may mắn, khi cùng lúc vừa là Chủ tịch Hội đồng Bảo an trong tháng 1 và bắt đầu Chủ tịch của ASEAN. Việt Nam đã đề xuất một sáng kiến là tổ chức thông tin về ASEAN với HĐBA LHQ. Đây là lần đầu tiên tại HĐBA LHQ tổ chức thông tin về ASEAN, nhằm tăng cường quan hệ của ASEAN với HĐBA LHQ và các tổ chức LHQ. Đây là lần đầu tiên Việt Nam, Chủ tịch của ASEAN 2020, nêu đề xuất vấn đề này. Lần đầu tiên tại HĐBA có cuộc trao đổi như vậy, cùng một lúc nâng cao vai trò, hình ảnh của ASEAN tại LHQ.

Bên cạnh việc đảm nhiệm vai trò kép của ngoại giao đa phương như Phó Thủ tướng vừa đề cập, xin Phó Thủ tướng cho biết về các trọng tâm đối ngoại khác của Việt Nam trong năm 2020?

Như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nói, việc đảm nhiệm vai trò kép là nhiệm vụ hàng đầu trong công tác đối ngoại của Việt Nam trong năm 2020. Đồng thời chúng ta cũng phải tiếp tục chính sách đối ngoại của Việt Nam với các nước; không thể quên nhiệm vụ quan trọng là phải tiếp tục duy trì và tăng cường quan hệ đối tác, quan hệ với những đối tác quan trọng, với các nước, với láng giềng, nhiệm vụ đó không thể quên.

Việc đảm nhận nhiệm vụ kép cũng có tác dụng cho chúng ta trong việc giải quyết các vấn đề trong HĐBA hay trong ASEAN, đóng góp vào việc tăng cường quan hệ của Việt Nam với các nước khác trên những lĩnh vực mà hai bên cùng quan tâm lợi ích, điều đó không triệt tiêu nhau. Chúng ta cùng đồng thời làm tất cả trong triển khai chính sách của Việt Nam.

Trong bối cảnh Biển Đông có diễn biến phức tạp, với vai trò là Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam sẽ đóng góp như thế nào để duy trì hòa bình, thưa Phó Thủ tướng?

Liên quan đến Biển Đông, Biển Đông là vấn đề quan tâm chung của tất cả các nước. Biển Đông là đường biển hết sức là quan trọng về thông thương hàng hóa liên quan đến tất cả các nước, không phải chỉ các nước trong khu vực. Đương nhiên đối với các nước trong khu vực, trong đó có Việt Nam thì vấn đề chủ quyền là vấn đề thiêng liêng, chúng ta phải bảo vệ chủ quyền trên biển của Việt Nam; cũng như tất cả các nước cũng đều có nhiệm vụ như thế.

Vấn đề quan trọng là các nước phải tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng Công ước Luật Biển 1982. Đây là điều quan trọng nhất, cũng là việc chúng ta phát huy vai trò. Khi Việt Nam tham gia vào HĐBA LHQ, cũng như các tổ chức quốc tế khác, Việt Nam luôn nêu cao vấn đề tăng cường chủ nghĩa đa phương, tức là các cơ chế đa phương, và tôn trọng luật pháp quốc tế. Ở Biển Đông cũng vậy. Nếu các nước tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng Công ước Luật Biển 1982 và giải quyết các vấn đề thông qua biện pháp hòa bình thì sẽ đảm bảo được hòa bình. Nhưng nếu diễn ra các hoạt động vi phạm chủ quyền của các nước, đương nhiên là các nước ASEAN sẽ có một lập trường chung là phải đấu tranh, bảo vệ chủ quyền và yêu cầu phải tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước Luật Biển 1982. Các nước ASEAN hiện nay cũng đang trong quá trình xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử với Trung Quốc, nhằm đảm bảo các mục tiêu và nguyên tắc như vậy.