Cũng như tham nhũng, lãng phí nguy hiểm như “giặc nội xâm”, làm thất thoát nguồn lực quốc gia, là nguyên nhân làm suy yếu nguồn lực, kìm hãm sự phát triển của đất nước, ảnh hưởng đến lòng tin của nhân dân, đe dọa sự tồn vong của chế độ.

Bài học về lãng phí trong các siêu dự án như ở Tập đoàn Vinashin là ví dụ điển hình, với số tiền “ném ra gió” hàng ngàn tỷ đồng. Hay việc 880 dự án, công trình không đưa hoặc chậm đưa đất vào sử dụng làm lãng phí nguồn tài nguyên, ngân sách, kéo theo sự thống khổ của hàng vạn người dân bị thu hồi đất rồi để đấy. Tuyến đường sắt Hà Đông - Cát Linh vật vã kéo dài 13 năm, từ gần 9.000 tỷ đồng đầu tư ban đầu, đội vốn lên đến gần 23.000 tỷ đồng. Mặc dù đã đưa vào sử dụng, nhưng “hoàn lưu” của nó còn để lại nhiều hệ lụy đến tận bây giờ.

Trên nghị trường, tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc thừa ủy quyền của Thủ tướng ký báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội về tình hình thực hiện Nghị quyết 74/2022/QH15 của Quốc hội về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Bộ trưởng Hồ Đức Phớt đã đưa ra con số trên cả nước hiện có hơn 1.000 dự án lãng phí, không hiệu quả.

Trong con số “khủng” đó có 51 dự án, cụm dự án sử dụng vốn đầu tư công và vốn nhà nước khác không hiệu quả hoặc lãng phí; 880 dự án, công trình không đưa hoặc chậm đưa đất vào sử dụng; 19 dự án chậm triển khai, có khó khăn vướng mắc để đất đai hoang hóa, lãng phí.

Tại một kỳ họp Quốc hội vào năm ngoái, báo cáo giám sát về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí của đoàn giám sát Quốc hội cho biết, theo số liệu chưa đầy đủ, giai đoạn 2016 - 2021 có 3.085 dự án sử dụng vốn nhà nước có thất thoát, lãng phí; tổng số tiền thất thoát lên đến 31.800 tỉ đồng cùng gần 75.000ha đất sử dụng sai mục đích, bỏ hoang hóa, vi phạm pháp luật.

Công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí được Đảng, Nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Để ngăn chặn tình trạng lãng phí, đã có nhiều quy định tại Luật phòng, chống tham nhũng, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (trước đó là Pháp lệnh và nhiều văn bản dưới luật khác). Pháp luật hình sự cũng có chế tài nghiêm khắc về hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nhưng vấn nạn này được cho là năm sau nghiêm trọng hơn năm trước. Điều này cho thấy việc thực hiện kỷ cương, phép nước có nơi còn mang tính hình thức, phong trào, đối phó. Không chỉ về vật chất, tiền bạc, tình trạng lãng phí về lao động, nguồn lực, thời gian qua cũng khá phức tạp, khi hiệu quả làm việc trong một số cơ quan công quyền thấp; công chức "sáng cắp ô tô đi, chiều cắp ô về" đã gây lãng phí nguồn ngân sách, thời gian còn diễn ra ở nhiều cơ quan, đơn vị….

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Lãng phí tuy khác với tham ô ở chỗ người gây ra lãng phí không trực tiếp trộm cắp của công làm của riêng. Nhưng kết quả thì làm tổn hại rất nghiêm trọng cho Nhà nước, cho nhân dân”. Sinh thời Bác cũng là tấm gương mẫu mực về sự thực hành tiết kiệm, chống xa hoa, lãng phí. Học tập và làm theo Bác, mỗi cán bộ, đảng viên nhất là người đứng đầu hãy tự nhìn nhận bản thân và tiên phong, gương mẫu trong việc tự nêu gương.

Nhiều ý kiến cho rằng, nếu muốn đất nước phát triển bền vững cần phải “đánh” và chiến thắng “giặc nội xâm”, đó là tham nhũng, lãng phí. Muốn vậy, cần những "bàn tay sạch" và các giải pháp đúng và trúng, quyết liệt hơn nữa, không để "con sâu làm rầu nồi canh".