Bộ Công Thương đã vào cuộc kịp thời

Trong 7 tháng qua, nước ta đã xuất khẩu hơn 4,83 triệu tấn lúa gạo, trị giá hơn 2 tỷ USD. So với những năm trước, con số này tăng khoảng 15-20%, tăng về cả giá trị lẫn sản lượng xuất khẩu.

Chuyên gia Vũ Vinh Phú đánh giá cao Bộ Công Thương trong việc chỉ đạo đẩy mạnh xuất khẩu và bình ổn giá gạo

Đáng chú ý, những ngày gần đây, giá gạo xuất khẩu liên tục tăng cao. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), ngày 19/8, giá gạo 5% tấm xuất khẩu của Việt Nam ở mức 628 USD/tấn, gạo Thái Lan cùng loại có giá 618 USD/tấn. Giá gạo 25% tấm của Việt Nam là 618 USD/tấn, gạo cùng loại của Thái Lan có giá 561 USD/tấn. Như vậy, giá gạo 5% tấm của Việt Nam cao hơn của Thái Lan 10 USD/tấn, còn gạo 25% tấm của Việt Nam cao hơn 57 USD/tấn. Giá gạo Việt Nam xuất khẩu đang ở mức cao nhất thế giới. Dự báo, giá gạo xuất khẩu sẽ còn tiếp tục tăng trong thời gian tới.

Chia sẻ với phóng viên Vuasanca , Chuyên gia Vũ Vinh Phú cho biết, lúa gạo tăng giá, người nông dân sẽ rất vui mừng. Bởi giá bán lúa cũng được cải thiện, đời sống và thu nhập của nông dân sẽ tốt hơn. Từ đó, họ sẽ có thêm động lực để giữ đất, thâm canh sản xuất.

Việc các loại gạo chất lượng cao tăng giá cũng là động lực giúp người dân chủ động thay đổi sang các giống lúa chất lượng cao, từ đó cả chất và lượng của đầu ra lúa gạo được tăng lên. Điều này sẽ tạo tác động dây chuyền, giúp tăng giá gạo xuất khẩu. Bên cạnh người nông dân, doanh nghiệp xuất khẩu gạo cũng được lợi trước việc giá gạo tăng vì doanh thu, lợi nhuận từ xuất khẩu lúa gạo cũng tăng tương ứng.

Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu vui, điều lo ngại là là trên thị trường bắt đầu có hiện tượng thu mua gom lúa gạo để đầu cơ, chờ giá trục lợi. Đây là hành vi lợi dụng thị trường để đẩy cao giá lúa gạo một cách vô lý. Mặt hàng lúa gạo vốn chiếm phần lớn trong giá CPI. Chính vì vậy, việc kiểm soát tốt, không để giá gạo tăng đột biến sẽ góp phần kiểm soát Chỉ số CPI, không gây ảnh hưởng và xáo trộn đời sống người dân. Đặc biệt, gạo là mặt hàng thiết yếu, nếu bị tăng giá đột ngột sẽ làm nhiều mặt hàng khác tăng theo như bún, phở, các loại dịch vụ… khác.

Trong bối cảnh đó, chuyên gia Vũ Vinh Phú đánh giá rất cao việc Bộ Công Thương liên tục đưa ra khuyến cáo doanh nghiệp xuất khẩu gạo phải làm sao vừa tận dụng được cơ hội xuất khẩu gạo, vừa đảm bảo an ninh lương thực quốc gia.

“Mới đây nhất, Bộ Công Thương đã ban hành Chỉ thị 07 với những giải pháp dài hơi, trong đó nhấn mạnh lại vấn đề này. Đây là biện pháp kịp thời của bộ quản lý nhà nước về xuất nhập khẩu. Bởi nếu cứ chạy theo giá gạo tăng sẽ tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Giả thiết đặt ra, nếu như Ấn Độ bỏ lệnh cấm xuất khẩu lúa gạo thì doanh nghiệp Việt Nam sẽ ngay lập tức gặp khó khi đã “ôm” hàng với giá cao” – ông Vũ Vinh Phú nêu rõ.

Đáng chú ý, thời gian qua, lực lượng quản lý thị trường đã liên tục vào cuộc để kiểm tra kiểm soát thị trường gạo. Điển hình như Đội Quản lý thị trường số 1 – Cục Quản lý thị trường Bến Tre đã khảo sát, tiến hành kiểm tra tại 06 hộ kinh doanh gạo trên địa bàn huyện Ba Tri và huyện Giồng Trôm, phát hiện vi phạm và tạm giữ trên 75 tấn gạo (gồm gạo phế và gạo trắng). Trong đó có 10 tấn gạo không có nhãn hàng hóa (không có nhãn gốc) và trên 65 tấn gạo có nhãn gốc bằng tiếng nước ngoài nhưng không có nhãn phụ bằng tiếng Việt Nam. Đội Quản lý thị trường số 1 đã xử lý các vụ việc trên với tổng số tiền phạt vi phạm hành chính là 79.250.000 đồng, trị giá hàng hóa 850.000.000 đồng. Hiện các hộ kinh doanh đã chấp hành xong quyết định xử phạt vi phạm hành chính.

Trong khi đó, tại Kiên Giang, ngày 17/8/2023, Đội Quản lý thị trường số 3 - Cục Quản lý thị trường tỉnh Kiên Giang đã tiến hành rà soát, giám sát 08 cơ sở kinh doanh mặt hàng gạo trên địa bàn thành phố Hà Tiên; đồng thời các hộ này đã ký cam kết không kinh doanh hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không đảm bảo chất lượng. Đặc biệt cam kết niêm yết giá.

Nhờ những khuyến cáo kịp thời và sự vào cuộc mạnh của Bộ Công Thương, một điều đáng mừng khác nữa là vừa qua, giá gạo bán ở thị trường nội địa đã không tăng quá cao.

Đưa Việt Nam thành trung tâm xuất khẩu gạo thế giới

Về giải pháp dài hơi trong thời gian tới, ông Vũ Vinh Phú cho rằng, giải pháp quan trọng hàng đầu là phải quy hoạch lại vùng trồng lúa để đảm bảo sản lượng một năm đạt 42 triệu tấn, trong đó xuất khẩu khoảng 7 triệu tấn.

Đồng thời, chú trọng đặc biệt đến các loại gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ… vì đây đều là các sản phẩm các thị trường xuất khẩu lớn có nhu cầu cao. Đây cũng là giải pháp giúp gạo Việt Nam có thể tận dụng hiệu quả các FTA đã ký kết.

Bên cạnh đó, hiện nay, chi phí logistics của chúng ta đang cao hơn từ 17 – 20%, thậm chí gấp đôi so với các nước tiên tiến. Đây chính là nguyên nhân làm giảm năng lực cạnh tranh, một rào cản vô hình đối với lúa gạo xuất khẩu. Do đó, cần phải tính toán lại chi phí vận chuyển logistics và các chi phí khác phục vụ cho xuất khẩu.

“Nói tóm lại chúng ta phải tìm cách hiệu quả nhất để nâng cao năng lực xuất khẩu lúa gạo trên ra thị trường quốc tế. Từ việc hoàn thiện chuỗi sản xuất, ứng dụng khoa học công nghệ cho tới hệ thống kho bãi, cảng biển xuất khẩu. Nghĩ xa hơn, chúng ta có thể tạo nên một nền công nghiệp xuất khẩu gạo. Thậm chí, biến Việt Nam trở thành trung tâm xuất khẩu gạo của thế giới” – ông Vũ Vinh Phú kỳ vọng.