Theo báo cáo “Một năm sau tác động của Covid-19: Thách thức và cơ hội đối với các ứng viên tìm việc trong các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam” do đơn vị cung cấp và tuyển dụng nhân sự Navigos Group thực hiện, sau một năm từ Covid-19 khiến không chỉ hoạt động sản xuất kinh doanh, mà hoạt động tuyển dụng nhân sự tại các doanh nghiệp Nhật cũng có những thay đổi đáng chú ý.

Báo cáo của Navigos Group cho biết, trong quý 1/2021, vẫn có hiện tượng đóng băng tuyển dụng tại một số các doanh nghiệp và tập trung vào việc phát triển cho đội ngũ nhân sự hiện tại; quý 2/2021, các doanh nghiệp Nhật đã bắt đầu có nhu cầu tuyển dụng trở lại đối với các vị trí quản lý cấp trung, chủ yếu là các vị trí giám sát, phó trưởng phòng…

Do chịu tác động lớn liên quan đến các hoạt động tuyển dụng nhân sự, Navigos Group cho rằng, việc cắt giảm nhân sự ở các doanh nghiệp Nhật Bản là cần thiết, tuy nhiên chủ yếu tập trung vào công nhân và nhân viên phổ thông. Đối với khối nhân viên văn phòng và cán bộ quản lý, việc cắt giảm rất hiếm khi xảy ra. Ngoài ra, các doanh nghiệp Nhật cũng rất hạn chế việc đóng cửa nhà máy, văn phòng. Thay vào đó, họ chọn các biện pháp như giảm lương, cho phép nhân viên làm việc luân phiên… Việc tái cơ cấu lại tổ chức cũng khiến các doanh nghiệp có cơ hội giữ lại những nhân sự phù hợp và gắn bó nhất.

Một trong những thay đổi lớn nhất trong tuyển dụng của các doanh nghiệp Nhật là bên cạnh việc thành thạo tiếng Nhật, nhà tuyển dụng yêu cầu các ứng viên cần phải biết thêm một ngoại ngữ khác như tiếng Anh, tiếng Trung hoặc tiếng Hàn. Nguyên nhân dẫn đến yêu cầu ngoại ngữ này là do các doanh nghiệp Nhật mở rộng thị trường xuất khẩu hàng hóa sang các nước khác hoặc xuất khẩu hàng hóa sang doanh nghiệp của các nước khác đang hoạt động tại Việt Nam. Yêu cầu cao về kỹ năng ngoại ngữ này khiến các du học sinh hoặc tu nghiệp sinh từ Nhật trở về sẽ gặp khó khăn trong việc ứng tuyển. Họ gặp cạnh tranh gay gắt khi giờ đây doanh nghiệp yêu cầu ứng viên cần phải biết thêm tiếng Anh hoặc tiếng Trung và tiếng Hàn.

Nhà tuyển dụng là các doanh nghiệp Nhật thường ưa thích tuyển các ứng viên đã từng làm ở doanh nghiệp Nhật, những ứng viên vốn đã quen với văn hóa, môi trường làm việc của Nhật Bản. Tuy nhiên doanh nghiệp Nhật cũng chưa thu hút các ứng viên trẻ, mới tốt nghiệp đại học. Lý do chủ yếu đến từ yếu tố lương thưởng thấp, không hấp dẫn và môi trường làm việc quá khắt khe và quy củ.

Theo quan sát của Navigos Search, hiện đã xuất hiện tình trạng dư thừa ứng viên cho các doanh nghiệp Nhật. Để các ứng viên có thể chuyển ngang sang các doanh nghiệp Nhật khác thì họ sẽ cần phải đáp ứng được yêu cầu tuyển dụng cao hơn từ phía nhà tuyển dụng, cả về ngoại ngữ, kinh nghiệm và chuyên môn… Một yếu tố khác mà các doanh nghiệp Nhật đang đề cao trong tuyển dụng, đó chính là các ứng viên phải thể hiện được các kỹ năng khác của bản thân như giao tiếp, đàm phán, thể hiện bản thân và tạo ấn tượng với nhà tuyển dụng.

Các doanh nghiệp Nhật có ưu thế về sự ổn định trong hoạt động cũng như cách làm việc luôn có tổ chức và có các kế hoạch chuẩn bị cho giai đoạn nhiều biến đổi và “bình thường mới”. Môi trường chuyên nghiệp và đào tạo bài bản cũng là một điểm thu hút với ứng viên. Đối với các ứng viên đã làm quen với môi trường và văn hóa tại các doanh nghiệp Nhật thì thường có nguyện vọng muốn tiếp tục gắn bó với doanh nghiệp. Hiếm khi sa thải nhân viên cũng là một điểm cộng cho các ứng viên chọn doanh nghiệp Nhật. Văn hóa của các công ty của Nhật Bản là bảo đảm công việc ổn định và lâu dài cho nhân viên.

Navigos Group cũng đưa ra một số khuyến nghị, đối với doanh nghiệp Nhật cần tập trung vào việc đào tạo đội ngũ nhân sự thông qua các khóa học về nâng cao kỹ năng mềm, trong đó có các kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thuyết trình. Ngoài ra, nhằm thu hút các ứng viên giỏi, có tiềm năng, doanh nghiệp Nhật có thể xây dựng một cơ chế lương, thưởng mới có sức hấp dẫn hơn trên thị trường; xây dựng các chính sách phát triển nghề nghiệp của nhân viên ngay từ khi mới gia nhập tổ chức; đào tạo kỹ năng ngoại ngữ cho nhân viên.

Đối với ứng viên, trang bị thêm kỹ năng ngoại ngữ khác như tiếng Anh, tiếng Trung và tiếng Hàn; trang bị các kiến thức và thành thạo về kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thuyết trình…