- Tại bến xe Sa Pa, những chiếc xe chở khách du lịch vừa đến bến, ngay lập tức đã có 5-7 phụ nữ trong trang phục dân tộc Mông, Dao chờ đón ở cửa xe và ríu rít chào mời. Đối tượng mà những phụ nữ này đặc biệt chú ý tiếp cận là du khách nước ngoài.

Hỏi mấy anh lái xe ôm được biết, các phụ nữ này mời khách mua đồ thổ cẩm, vòng bạc… “Toàn đồ lấy ở đâu về thôi, các sản phẩm do người dân tộc tự dệt, tự chế tác, giờ hiếm lắm”- bác lái xe ôm người Hà Nam có thâm niên cả chục năm chạy xe ôm ở Sa Pa- cho biết.

Quây lấy du khách nước ngoài để chào bán hàng

Không chỉ xuất hiện ở mọi con đường quanh thị trấn, ngay tại sân vận động giữa thị trấn, tất cả các ngày trong tuần, du khách đều có thể bắt gặp những bà già, phụ nữ, các cô gái và cả trẻ em, trải những tấm bạt bày bán hàng thổ cẩm. Vừa bán hàng, những người phụ nữ này vừa thêu thùa khá chăm chú. Tuy nhiên, tìm hiểu ra mới biết, đa phần mũ, áo, khăn, váy… bày bán đều là những sản phẩm được mua từ Trung Quốc, những phụ nữ này chỉ khâu, đính, thêu thêm 1 vài chi tiết nhỏ để “hô biến” thành sản phẩm của Sa Pa.

Tại chợ Sa Pa, các loại hạt dẻ có xuất xứ từ Trung Quốc, đều được những người bán hàng quảng cáo là hạt dẻ Sa Pa. Thậm chí, có nhiều cửa hàng còn đóng gói, bên ngoài ghi là “Hạt dẻ rừng- đặc sản Sa Pa”. Người mua nào có chút hiểu biết, vặn vẹo, chất vấn thì người bán hàng cười trừ: “Nói là của Sa Pa thì du khách mới thích chứ, nếu nói hàng Trung Quốc, người ta dại gì mà mua từ Sa Pa mang về…”.

Ngay cả những cửa hàng bán thuốc Bắc, thuốc Nam, với nhiều loại thuốc được quảng cáo là nguyên liệu khai thác từ dãy Hoàng Liên Sơn, cũng khiến nhiều du khách e ngại, bởi sản phẩm được bày bán tràn lan, chữa được… khá nhiều bệnh. Thậm chí cả những gói thuốc lá phổ biến dùng để tắm- được xem là bí quyết của người Dao đỏ Sa Pa- du khách cũng được chính người dân thị trấn cảnh báo là nên chọn đúng địa chỉ, bởi ngay tại Sa Pa, rất sẵn các gói thuốc được mang từ… dưới xuôi lên.

Hàng thổ cẩm bày bán tràn lan ở sân vận động trung tâm thị trấn

Trong hành trình đến với Sa Pa mới đây, một thành viên trong đoàn của chúng tôi lần đầu tiên đến với Sa Pa, đã ngỡ ngàng khi trên đường đi đến với xã Tả Van, tại điểm dừng trên đường để chụp ảnh, đoàn bị quây bởinhóm trẻ 7-8 em, khoảng 5 đến 8 tuổi. Trên tay mỗi đứa trẻ đều cầm những chiếc túi đựng điện thoại, ví, dây vải đeo tay, những chiếc vòng bằng sắt, nhiều chiếc đã có dấu hiệu ngả màu vàng vì mồ hôi tay… Và dưới đây là mẩu đối thoại giữa một thành viên trong đoàn và các em. Xin lưu ý là, tất cả các câu trả lời của các em đều rõ ràng, đồng thanh…

- Cô mua đồ cho cháu đi.

- Cô không mua đâu

- Tại sao không mua?

- Cô mua rồi, mua ở thị trấn Sa Pa

- Nhưng chưa mua cho cháu!

Thấy cô bạn cứ nhất định không mua, bọn trẻ lại đồng thanh: “Không mua thì cho tiền chia nhau”. Cô bạn chỉ mỉm cười và giơ máy lên chụp ảnh. Lũ trẻ lại đồng thanh: “Không cho tiền, không cho chụp ảnh”. Nói rồi chúng tản ra xa ống kính và thản nhiên nói “No goodbye”, khi cô bạn tôi lên xe và nói “Goodbye”…

Những đứa trẻ người Mông sẵn sàng đề nghị "Không mua thì cho tiền chia nhau"!?

Được biết, du khách nước ngoài còn bị lũ trẻ này quây dữ hơn, vẫn những câu đề nghị đồng thanh, rõ ràng, mạch lạc, chỉ khác là phát âm bằng… tiếng Anh. Không chỉ trên đường, ngay ở các bản như: Lao Chải, Tả Van, Bản Hồ… du khách cũng thường xuyên bắt gặp những đứa trẻ, lưng còn cõng em, dúi vào tay khách mời mua những thứ nho nhỏ như: dây đeo, ví, vòng, kèn…

Những tình huống như trên có lẽ cũng không quá hiếm ở các khu du lịch, mà Sa Pa không phải ngoại lệ. Tuy nhiên, nó xảy ra với những đứa trẻ, tại những bản làng cách khá trung tâm du lịch… quả là đáng phải suy ngẫm.

Tạm biệt Sa Pa, cả đoàn chúng tôi lặng lẽ ngắm những cánh đồng bậc thang, những ngôi nhà xinh xắn trôi qua ô cửa xe. Lâu nay, người ta cứ lo bảo tồn, gìn giữ những cái lớn lao, thuộc về cảnh quan, phong tục, truyền thống… Nhưng thiết nghĩ, để du lịch Sa Pa phát triển bền vững, cần lắm những người dân bản địa biết tạo cho mình các dịch vụ tại chỗ chất lượng với những sản phẩm riêng có; để du khách thực sự có những trải nghiệm thú vị khi đến với Sa Pa.

Hoàng Mai