Mùa vụ các nước Nam Mỹ đang kỳ vọng sẽ cải thiện sau 3 năm liên tiếp gặp "hạn" nhưng hiện tượng thời tiết El Nino lại làm tan biến hết, thậm chí còn gieo thêm những lo ngại về nguồn cung nông sản toàn cầu. Những tác động này ngày càng rõ ràng và ngành chăn nuôi Việt Nam một lần nữa đứng trước rủi ro về chuỗi cung ứng nguyên liệu.

Theo Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV), mặc dù đã hạ đáng kể từ vùng đỉnh của năm nay, nhưng thời gian gần đây, giá các mặt hàng nguyên liệu thức ăn chăn nuôi (TĂCN) đang có một đợt tăng nhẹ. Bên cạnh biến động địa chính trị trên thế giới, những tác động rõ rệt của thời tiết, đặc biệt là mô hình thời tiết El Nino đến nguồn cung toàn cầu cũng dấy lên lo ngại cho thị trường về việc giá nông sản sẽ biến động ra sao trong giai đoạn cuối năm.

Giá đậu tương, ngô và lúa mì trong 3 tháng gần đây

El Nino mang theo thời tiết trái ngược, ảnh hưởng không thể xem thường

Xuất hiện sau khi La Nina kết thúc, El Nino được kỳ vọng sẽ mang đến những tác động tích cực cho vụ mùa tại các nước Nam Mỹ. Tuy nhiên thực tế lại cho thấy điều ngược lại. Điển hình, El Nino mang theo các hình thái thời tiết trái ngược tại Nam Mỹ, với lượng mưa lớn hơn bình thường ở phía Nam, trong khi khô hạn ở phía Bắc Brazil.

Không chỉ có vậy, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) cảnh báo, tác động của El Nino khi kết hợp với các hiện tượng liên quan đến biến đổi khí hậu như sóng nhiệt và thay đổi chu trình thủy văn, có thể ảnh hưởng mạnh mẽ đến ngành nông nghiệp của nhiều quốc gia. Đây không phải là câu chuyện trong tương lai khi mà tác động của thời tiết bất thường hiện đã bắt đầu phản ánh đến nguồn cung của nhiều quốc gia trong năm nay.

Trong báo cáo mới nhất, Sở Giao dịch Ngũ cốc Rosario đã cắt giảm dự báo sản lượng lúa mì niên vụ 2023/24 của Argentina xuống còn 14,3 triệu tấn, giảm mạnh so với kỳ vọng vượt 20 triệu tấn vào đầu mùa vụ do tình trạng khô hạn kéo dài. Có thể đây sẽ là vụ mùa với sản lượng thấp thứ 4 trong vòng 10 năm trở lại đây.

Tại nước láng giềng với Argentina là Brazil, tình trạng hạn hán đang khiến tiến độ trồng đậu tương niên vụ 2023/24 thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái. Ở bang Mato Grosso, bang sản xuất đậu tương lớn nhất của nước này, một số khu vực đã phải trồng lại đậu tương do đất thiếu độ ẩm. Việc trồng đậu tương chậm sẽ ảnh hưởng đến ngô vụ 2 được trồng sau khi thu hoạch đậu tương. Ngô vụ 2 trồng ngoài khung thời gian lý tưởng thường cho năng suất thấp hơn so với mức trung bình.

Bên cạnh những tác động đến mùa vụ các loại nông sản chính, khô hạn kéo dài đã khiến mực sông Amazon ở phía Bắc Brazil giảm xuống mức thấp kỷ lục. Các tuyến đường sông phía Bắc đã giúp Brazil đẩy mạnh việc xuất khẩu ngô và đậu tương trong nhiều năm qua. Điều này đang khiến dòng chảy ngũ cốc từ một trong những nhà sản xuất hàng đầu thế giới gặp gián đoạn.

Ông Phạm Quang Anh, Giám đốc Trung tâm Tin tức Hàng hóa Việt Nam cho biết: “Mặc dù giới chuyên gia dự báo El Nino sẽ không ảnh hưởng quá mạnh trong năm nay, tuy nhiên, cùng với biến đổi khí hậu, hiện tượng này đang ảnh hưởng rõ rệt đến mùa vụ các quốc gia Nam Mỹ. Đồng thời, điều này cũng giúp giá ngô và đậu tương giao dịch trên Sở Chicago hồi phục.”

Triển vọng nguồn cung trong dài hạn vẫn khá tích cực

Mặc dù El Nino đang tác động xấu đến vụ mùa, tuy nhiên, triển vọng nguồn cung về dài hạn vẫn đang khá tích cực.

Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cũng như các tổ chức nông nghiệp quốc tế khác vẫn đang giữ dự báo sản lượng đậu tương niên vụ 2023/24 của Mỹ sẽ đạt mức kỷ lục 163 triệu tấn. Các bên đều cho rằng, tiến độ gieo trồng chậm trong năm nay không phải là yếu tố then chốt quyết định mà năng suất cây trồng sẽ còn phụ thuộc nhiều vào tình hình thời tiết trong giai đoạn cây sinh trưởng.

Trong khi đó, một số tổ chức đã cắt giảm dự báo sản lượng ngô của Brazil nhưng đây vẫn chưa phải là con số quá lớn có thể đe dọa đến triển vọng nguồn cung trong niên vụ hiện tại.

Sản lượng ngô và đậu tương hằng năm của Brazil

Tình hình tại Amazon, tuy mực nước sông cản trở vận chuyển ngũ cốc tới các cảng phía Bắc Brazil, nhưng nhiều khả năng sẽ không ảnh hưởng đến triển vọng xuất khẩu ngũ cốc của nước này trong năm nay. Bên cạnh đó, các nhà xuất khẩu cũng đang vận chuyển một lượng nhỏ hàng hóa sang các cảng phía Nam nhằm giảm tải cho các tuyến đường.

MXV đánh giá rằng nhìn chung ảnh hưởng của El Nino tới mùa vụ Nam Mỹ sẽ chỉ diễn ra trong ngắn hạn bởi triển vọng nguồn cung toàn cầu năm nay vẫn đang ở mức tốt so với trung bình 3 năm trước. Như vậy, trong vài tháng tới, khi tâm lí lo ngại này dần được xoa dịu, các yếu tố hỗ trợ giá nông sản cũng sẽ dần suy yếu.

Các doanh nghiệp cần hành động như thế nào?

Trong cơ cấu nhập khẩu ngô và đậu tương của nước ta, Argentina và Brazil đều là đối tác thương mại lớn. Do đó, tình hình vụ mùa của các nước này thường sẽ ảnh hưởng đáng kể đến các doanh nghiệp sản xuất TĂCN trên thị trường nội địa.

Theo dữ liệu sở bộ từ Tổng cục Hải quan, trong 9 tháng đầu năm nay, Việt Nam đã nhập khẩu gần 2,3 triệu tấn đậu tương từ Brazil, chiếm 54,5% tổng khối lượng nhập khẩu của cả nước. Trong khi đó, đối với ngô, Argentina và Brazil đều đóng vai trò quan trọng khi chiếm đến 72,6% lượng hàng đến Việt Nam.

Cơ cấu nhập khẩu ngô và đậu tương Việt Nam trong 9 tháng đầu năm

Trong giai đoạn cuối năm, việc đảm bảo nguồn cung và hạn chế rủi ro thiếu hụt là điều rất quan trọng với các doanh nghiệp TĂCN. Trong bối cảnh tình hình địa chính trị đang nóng lên và thời tiết diễn biến thất thường, chiến lược mua hàng hợp lý sẽ là một trong những yếu tố quyết định đến lợi nhuận của các doanh nghiệp.

“Diễn biến thị trường trong những tháng cuối năm rất khó lường, tôi cho rằng các doanh nghiệp có thể mua hàng ngay thời điểm này để tránh những rủi ro về nguồn cung trong giai đoạn cuối năm nay và đầu năm sau. Với những hợp đồng kỳ hạn, chúng ta hoàn toàn có thể chờ mức giá tốt hơn khi xu hướng giảm được xác nhận trở lại”, ông Quang Anh nhận định.