Ông Ma Sủ, ở thôn Na Lốc 4, xã biên giới Bản Lầu, huyện Mường Khương là một trong những nông dân sản xuất giỏi của xã, vậy mà vụ chuối năm nay cũng ngao ngán: “Từ đầu vụ thu hoạch đến nay, giá chuốiliên tục “tuột dốc”, từ ba nhân dân tệ (khoảng 10 nghìn đồng) xuống còn 0,4 nhân dân tệ (khoảng 1.300 đồng), thậm chí còn không bán được, do không có người mua, làm hàng trăm hộ nông dân là người dân tộc Mông ở xã Bản Lầu thất vọng, nhiều hộ bỏ chuối chín thối ở trên nương đồi, không thu hoạch, vì bán chuối không đủ tiền thuê nhân công thu hái, vận chuyển từ trên đồi cao xuống điểm tập kết”.

Vụ này, nhà Ma Sủ trồng ba nghìn gốc chuối cấy mô trên nương. Tính từ lúc đặt cây chuối giống xuống hố trồng đến lúc được chặt buồng thu quả, tổng chi phí bao gồm: cây giống (chuối mô), đào hố, bón phân và thuốc bảo vệ thực vật, túi ni-lông để bao buồng chuối, cọc và dây chằng chống đổ… vị chi là khoảng 15 nhân dân tệ (khoảng 50 nghìn đồng) trên một buồng chuối.

Trung bình mỗi buồng chuối cho thu hoạch khoảng 15 kg quả (trừ cuống), như vậy giá thành một kg chuối xanh là khoảng 3.300 đồng, chưa tính công lao động chăm sóc và thu hoạch. Với giá chuối thấp kỷ lục như hiện nay, nhà Ma Sủ đã lỗ 1.800 đồng/kg. “Mỗi gốc chuối lỗ 27 nghìn đồng, tổng cộng ba nghìn gốc chuối, nhà tôi đã lỗ hơn 70 triệu đồng”, Ma Sủ buồn rầu nhẩm tính.

Nhà anh Lừu Văn Lý, ở thôn Cốc Phương, vụ này trồng hai nghìn gốc chuối, nhờ chăm bón tốt, buồng chuối to, quả lớn, mẫu mã đẹp nhưng cũng ế ẩm, không bán được, do giá quá thấp. “Chuối chín vàng trên nương mà không có người mua, mỗi ngày chặt bán được vài tạ, giá 1.300 đồng/kg, gọi là vớt vát được đồng nào hay đồng ấy, vụ này lỗ hơn 50 triệu đồng”, anh Lý chia sẻ. Không chỉ nhà Ma Sủ, hàng trăm hộ nông dân ở các thôn Na Lốc, Cốc Phương, Pạc Bo, Đồi Gianh… cũng chịu chung cảnh ngộ, nhiều nhà không muốn thu hoạch, bỏ chuối chín thối trên nương đồi. Một số hộ tiếc của, thu hoạch chuối chín để cho lợn ăn nhưng cũng không xuể.

Xã Bản Lầu được mệnh danh là “thủ phủ” chuối của tỉnh Lào Cai, với khoảng 600 ha (trong đó có 450 ha trồng tại xã, còn khoảng 150 ha được người dân trong xã thuê đất trồng ở xã Nậm Chảy), sản lượng trung bình hằng năm khoảng 13-15 nghìn tấn quả. Từ trước đến nay, phần lớn chuối xanh của Bản Lầu được xuất khẩu sang Trung Quốc, thông qua các thương lái, bằng đường tiểu ngạch (tức là không có hợp đồng chính ngạch) nên “bấp bênh”, tùy thuộc vào thị trường và thương lái Trung Quốc. Theo UBND xã Bản Lầu, năm nay giá chuối xuất sang Trung Quốc xuống thấp kỷ lục là do cung vượt cầu, nhu cầu tiêu thụ chuối xanh phía Trung Quốc giảm mạnh.

Ông Phạm Đăng Năm, Bí thư Đảng ủy xã Bản Lầu, cho biết, sản lượng chuối của xã hiện còn khoảng bảy nghìn tấn, trong đó có hơn một nghìn tấn đang trong vùng nguy hiểm, tức là chuối đã già, quá lứa thu hoạch, nguy cơ chín thối hỏng. Để hỗ trợ nông dân tháo gỡ khó khăn, tìm đầu ra cho quả chuối, chính quyền địa phương đã thống nhất cơ chế với Đồn biên phòng Bản Lầu tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho thương lái trong và ngoài nước đến thu mua chuối, về thời gian và địa điểm tập kết, giao thông vận tải.

Trước mắt, chính quyền địa phương phối hợp và tạo điều kiện thuận lợi cho những thương lái từ Hà Nội, Hải Phòng đến Bản Lầu thu mua chuối già, quá lứa để sử dụng làm chuối chín, phục vụ thị trường tiêu thụ chuối chín tươi. Bên cạnh đó, vụ chuối tới, xã và huyện kiên quyết “khống chế” diện tích chuối, không mở rộng tràn lan, dẫn đến cung vượt cầu, giá bán thấp.