Giá xăng dầu đã tăng ngày càng cao trong năm nay, do dầu sẽ quay trở lại vào năm 2021 sau một năm khó khăn do đại dịch hạn chế và nhu cầu thấp. Điều này đã được hỗ trợ bởi Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC+) đã hạn chế sản lượng dầu giữa các quốc gia thành viên trong nửa đầu năm 2021. Và trong khi mức sản lượng đang dần tăng lên, một số quốc gia đang gặp khó khăn trong việc đạt được các mục tiêu mới của OPEC khi hồi sinh các ngành công nghiệp dầu khí, có nghĩa là sự thiếu hụt toàn cầu vẫn tiếp tục.

Nhìn vào giá xăng trong 20 năm qua, có thể thấy mức trung bình toàn cầu đã tăng gấp đôi, từ 0,60 USD/lít vào năm 2001 lên 1,20 USD/lít ngày nay. Đặc biệt, trong năm nay, sự gia tăng nhu cầu khi các nền kinh tế mở cửa trở lại sau hơn một năm hạn chế, cộng thêm sự thiếu hụt nguồn cung trên hầu hết thế giới, đồng nghĩa với việc giá cả gần đạt mức cao nhất mọi thời đại. Và có vẻ như xu hướng này vẫn chưa kết thúc, với các chuyên gia cho rằng những người lái xe trên khắp châu Âu và châu Á có thể mong đợi chi phí xăng và dầu diesel cao trong những tháng mùa đông khi tiêu chuẩn dầu thô Brent vẫn ở mức 85 USD/thùng; nhu cầu về nhiên liệu tăng lên; và thuế đối với nhiên liệu động cơ ở các nước như Ấn Độ, Pháp và Anh tiếp tục giữ ở mức khoảng 60% giá bán lẻ xăng và dầu diesel.

Nhưng xu hướng này có ý nghĩa như thế nào đối với các ngành khác? Cũng như giá nhiên liệu tăng, chi phí ăn uống tăng lên, với giá thực phẩm trung bình đạt mức cao trong một thập kỷ và đắt hơn khoảng 1/3 vào tháng 9 này so với năm ngoái. Không thể đổ lỗi cho chi phí nhiên liệu là chất xúc tác duy nhất khiến giá lương thực tăng cao, do mùa màng bị ảnh hưởng bởi thời tiết nóng và các hạn chế của Covid, sự gia tăng nhu cầu toàn cầu - với mùa đông năm 2020 lạnh giá đáng kể và mùa hè năm 2021 nóng nực, và sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng, cũng là một phần nguyên nhân. Nhưng nếu chi phí vận chuyển và nuôi trồng tiếp tục tăng, chi phí lương thực có thể sẽ tiếp tục tăng.

Kavita Chacko, nhà kinh tế cấp cao tại CARE Ratings ở Ấn Độ giải thích rằng, giá nhiên liệu cao gây áp lực lên mức giá chung và gây rủi ro giảm đối với sự phục hồi của tính di động và nền kinh tế nói chung. Hơn nữa, sự gia tăng chi phí vận tải đã ảnh hưởng đến chi phí giữa các phân khúc và có thể là một yếu tố cản trở chi tiêu của người tiêu dùng.

Với toàn cầu hóa đồng nghĩa với việc thực phẩm của người tiêu dùng không còn đến từ trong nước mà chủ yếu được vận chuyển trên toàn cầu, cũng như giá phân bón tăng cao, chuỗi cung ứng thực phẩm đang gặp khó khăn trong việc duy trì giá cả ổn định. Abdolreza Abbassian, Nhà kinh tế cao cấp tại Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực của Liên hợp quốc (FAO) cho biết, chính sự kết hợp của những điều này bắt đầu trở nên rất đáng lo ngại. Đó không chỉ là những con số riêng biệt về giá cả thực phẩm mà tất cả diễn ra cùng nhau.

Nhưng chuỗi cung ứng thực phẩm không phải là điều duy nhất phải lo lắng khi nói đến tác động của giá dầu cao. Bất kỳ ngành công nghiệp nào phụ thuộc vào dầu để làm nhiên liệu, phân bón, hóa dầu hoặc bất kỳ sản phẩm liên quan nào khác sẽ cảm thấy khó khăn trong những tháng tới. Điều này có nghĩa là chi phí của nhiều sản phẩm gia dụng và các chi phí cơ bản có thể sớm tăng lên. “Quả bom hẹn giờ” này đã khiến Tom Kloza, Trưởng bộ phận phân tích năng lượng toàn cầu của OPIS của IHSMarkit, tuyên bố, “mọi ngóc ngách của nền kinh tế” đều có thể bị ảnh hưởng.

Về cơ bản, bất kỳ thứ gì được sử dụng trong vận tải hàng hóa và bất kỳ ngành công nghiệp nào phụ thuộc vào nhiên liệu hoặc hóa dầu đều có thể bị ảnh hưởng bởi sự tăng giá liên tục của giá dầu. Và trong khi người tiêu dùng đang lo lắng về giá xăng và dầu diesel hiện nay thì đây chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Người bị ảnh hưởng nặng nề nhất một lần nữa sẽ là những người sống ở các nền kinh tế đang phát triển vẫn đang vật lộn để phục hồi sau tác động của đại dịch.

Với sự phục hồi kinh tế không đồng đều, do số liệu triển khai vắc xin thấp và các hạn chế của Covid cần tiếp tục ở một số quốc gia có thu nhập thấp, giá nhiên liệu cao và tác động lan tỏa đến các ngành công nghiệp khác, đặc biệt là thực phẩm, có thể khiến các chính phủ phải cung cấp các biện pháp kích thích kinh tế cho những người nghèo nhất dân số, cũng như áp đặt giới hạn giá nhiên liệu.

Có một điều chắc chắn là nó sẽ trở nên tồi tệ hơn trước khi trở nên tốt hơn. Những người làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp đã và đang bị ảnh hưởng và chỉ còn là vấn đề thời gian cho đến khi gánh nặng giá cả này được chuyển sang người tiêu dùng, không chỉ trong ngành công nghiệp dầu mà còn trên nhiều lĩnh vực trong cuộc sống hàng ngày.