Trong khuôn khổ Chương trình "Gặp gỡ Việt Nam" lần thứ 20, Hội Khoa học Gặp gỡ Việt Nam, Trung tâm Quốc tế khoa học và Giáo dục liên ngành (Trung tâm ICISE) tổ chức Hội nghị khoa học quốc tế "PASCOS - Hạt, dây và Vũ trụ học" lần thứ 29 từ ngày 8-13/7/2024 với sự tham dự của hơn 100 nhà khoa học trong lĩnh vực vật lý hạt và vũ trụ học đến từ 27 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Toàn cảnh Hội nghị khoa học quốc tế "PASCOS - Hạt, dây và Vũ trụ học" lần thứ 29

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ đánh giá cao ý nghĩa khoa học và tầm quan trọng của Hội nghị về vật lý hạt, lý thuyết dây và vũ trụ học đã được tổ chức liên tục từ năm 1990 đến nay và là một trong những chuỗi hội nghị quốc tế uy tín về vũ trụ học trên thế giới.

Chính phủ Việt Nam luôn quan tâm phát triển các ngành khoa học cơ bản. Các Chương trình nghiên cứu khoa học cơ bản trong nhiều lĩnh vực đã được triển khai từ nhiều năm nay. "Từ 2009, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia (Nafosted) luôn ưu tiên dành phần lớn kinh phí tài trợ các đề tài nghiên cứu khoa học cơ bản, đồng hành hỗ trợ các nhà khoa học thực hiện và hợp tác quốc tế trong nghiên cứu khoa học cơ bản" - Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt nói.

Các chương trình phát triển khoa học cơ bản cấp quốc gia, trong đó bao gồm Chương trình phát triển vật lý đã được thực hiện liên tục từ năm 2016, với các hướng ưu tiên nghiên cứu cơ bản về vật lý trong một số lĩnh vực mà Việt Nam có thế mạnh như vật lý lý thuyết và tính toán, vật lý các chất đậm đặc, quang lượng tử, vật lý hạt nhân…

Đồng thời, chương trình cũng đẩy mạnh nghiên cứu cơ bản định hướng ứng dụng như quan trắc xử lý môi trường, khoa học vật liệu… Ngoài ra, ứng dụng các phương pháp, kỹ thuật vật lý trong các đề tài nghiên cứu thuộc các chương trình khoa học cơ bản cấp quốc gia trong thời gian qua đã gia tăng và đạt nhiều kết quả tốt, có thể kể tới như ứng dụng hạt nhân trong công nghiệp, ứng dụng vật lý - kỹ thuật hạt nhân trong môi trường, ứng dụng đồng vị phóng xạ trong ngành thủy văn, trong xác định tuổi mẫu vật và ứng dụng vật lý trong y khoa…

Để tiếp tục thúc đẩy nghiên cứu khoa học cơ bản ở Việt Nam hướng đến các kết quả nghiên cứu xuất sắc, đóng góp tích cực cho phát triển bền vững đất nước cũng như đóng góp chung vào kho tàng tri thức của nhân loại, bên cạnh việc đẩy mạnh nuôi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học cơ bản, từng bước tăng cường đầu tư cho hạ tầng nghiên cứu khoa học và công nghệ, tăng cường tài trợ cho các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học và công nghệ, một trong số những giải pháp quan trọng Chính phủ Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ luôn quan tâm, ưu tiên là tiếp tục tăng cường hợp tác quốc tế thông qua trao đổi khoa học, tổ chức các nhiệm vụ nghiên cứu chung giữa nhà khoa học Việt Nam và quốc tế; tổ chức các hội nghị, hội thảo quốc tế lớn, thu hút các nhà khoa học xuất sắc đến thực hiện nghiên cứu và trình bày các báo cáo khoa học tại Việt Nam ở tất cả các ngành, lĩnh vực, trong đó có khoa học vật lý.

Theo xếp hạng của tổ chức Scimago, dựa trên số lượng bài báo quốc tế trong lĩnh vực Vật lý và Thiên văn học của các quốc gia, Việt Nam đã vươn lên từ vị trí thứ 60 năm 2013, lên vị trí thứ 46 vào năm 2023. Việt Nam cũng đã có 1 Trung tâm Vật lý quốc tế được UNESCO công nhận và bảo trợ từ năm 2018.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt gặp gỡ, trao đổi về hoạt động của Trung tâm ICISE với GS.Trần Thanh Vân, Chủ tịch Hội Gặp gỡ Việt Nam

Ông Nguyễn Tuấn Thanh, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Bình Định cho hay, Hội thảo quốc tế PASCOS - "Hạt, dây và Vũ trụ học” trước đây đã được tổ chức lần thứ 22 tại thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định năm 2016 có sự tham gia của GS Kajita người Nhật Bản, đạt giải Nobel Vật lý năm 2015.

Năm nay, hội thảo PASCOS được Ban Tổ chức quốc tế tín nhiệm lựa chọn tiếp tục tổ chức hội thảo lần thứ 29 tại thành phố Quy Nhơn. Hội thảo được tổ chức với mục đích tập hợp các nhà khoa học từ khắp nơi trên thế giới về Quy Nhơn để chia sẻ kết quả nghiên cứu mới nhất về các vấn đề liên quan đến vật lí hạt cơ bản, vũ trụ học và tiếp tục củng cố sự hợp tác cho nghiên cứu, giáo dục giữa các nhà khoa học giữa các quốc gia. Đặc biệt, hội thảo này có 2 Giáo sư đạt giải Nobel tham gia vào hội đồng khoa học, chứng tỏ hội thảo có uy tín và trình độ chuyên môn khoa học cao.

Trao đổi thêm về mối quan hệ giữa Pháp và Việt Nam trong lĩnh vực khoa học, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Pháp Olivier Brochet nhấn mạnh, trong 3 thập kỷ qua đã chứng kiến sự hợp tác chặt chẽ và hiệu quả trên nhiều lĩnh vực.

Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp (CNRS) là một đối tác quan trọng trong mối quan hệ này, với hơn 200 dự án trao đổi khoa học giữa các nhà khoa học Pháp và Việt Nam mỗi năm, trải dài từ sinh thái học nhiệt đới đến toán học và vật liệu composite.

Ngoài ra, Pháp còn có các tổ chức nghiên cứu có mặt thường xuyên tại Việt Nam, ví dụ như Viện Nghiên cứu và Phát triển Pháp (IRD). IRD hợp tác chặt chẽ với hàng chục nhà khoa học Pháp và Việt Nam về các chủ đề cấp thiết và quan trọng như hải dương học, chống kháng thuốc và nhiều lĩnh vực liên quan đến phát triển. Hay, CIRAD, một tổ chức nghiên cứu nông học, gắn bó mật thiết với các nhà nghiên cứu Việt Nam để tìm kiếm các giải pháp sinh thái nông nghiệp giúp Việt Nam tiếp tục phát triển đồng thời bảo tồn đa dạng sinh học…