Giá trị kinh tế cao

Theo Hội Trồng và Tiêu thụ xoài Yên Châu, cây xoài đã được trồng ở huyện Yên Châu – tỉnh Sơn La từ rất lâu đời với 2 loại xoài chính là xoài tròn (tiếng địa phương gọi là muồng kẻo) và xoài hôi (tiếng địa phương gọi là muồng khăm). Trong đó giống xoài tròn được bà con ưa chuộng vì đặc tính thơm ngon của nó hơn hẳn các loại xoài khác. Xoài tròn Yên Châu có kích cỡ không to bằng các giống xoài thông thường, thịt xoài mềm, mùi thơm lâu, ăn có vị ngọt đậm. Trọng lượng của quả từ 126 - 200 gam.

Nhờ điều kiện địa lý đặc biệt thích hợp cho sự sinh trưởng và phát triển nên xoài tròn được trồng nhiều ở các xã Chiềng Pằn, Viêng Lán, Sập Vạt... Các xã này tập trung ở ven các sông suối, nằm trên vùng gò đồi có địa hình thấp đến trung bình, độ cao từ 250 - 450 mét, cùng một số thuận lợi về đất đai, thổ nhưỡng khác.

Bên cạnh sự ưu đãi của các yếu tố tự nhiên nói trên, thì bí quyết trồng xoài từ lâu đời của người dân địa phương trong việc trồng, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản sản phẩm, cũng là yếu tố để tạo ra những giống xoài ngon, có chất lượng.

Đặc biệt, kể từ khi được cấp bảo hộ chỉ dẫn địa lý, giá trị của loại xoài tròn đã tăng lên đáng kể, từ chỗ chỉ được bán với giá 4.000 đồng/kg đã tăng lên khoảng 14.000 đồng/kg. Nhiều hộ dân đã vươn lên thoát nghèo, có đời sống ổn định hơn nhờ trái xoài.

Tạo thương hiệu mạnh cho xoài Yên Châu

Ông Hoàng Văn Kẻo - Phó Chủ tịch Hội Trồng và tiêu thụ xoài Yên Châu cho biết, mặc dù có tiềm năng lớn nhưng xoài tròn Yên Châu còn nhiều khó khăn để phát triển thành thương hiệu mạnh. Nguyên nhân do người dân đa phần vẫn trồng theo phương thức quảng canh, hầu như không có đầu tư chăm sóc, hoặc nếu có cũng không đáng kể. Chính vì thế xoài đang có hiện tượng suy giảm năng suất, chất lượng và thoái hóa giống. Diện tích xoài tròn ở Yên Châu đang ngày càng bị thu hẹp và có nguy cơ mai một. Người dân đang có xu hướng chuyển sang trồng những cây ăn quả mới có giá trị kinh tế cao hơn như hồng giòn, đào Pháp, na dai…

Bên cạnh đó, giống xoài tròn này thường cho thu hoạch vào khoảng tháng 5, tháng 6 hàng năm. Đến mùa chín, thương lái thường lên mua và đem bán ở các tỉnh miền xuôi (khoảng 80%), số còn lại được bán tại thị trường trong tỉnh. Tuy nhiên, do cùng mùa xoài chín nên tình trạng xoài từ các nơi khác mang về làm giả thương hiệu xoài Yên Châu ngày càng nhiều, đã làm giảm uy tín sản phẩm đã xuất hiện trong một vài năm qua. Đặc biệt, vì chỉ chín rộ trong một thời gian ngắn nên sản phẩm dễ rơi vào tình trạng đầu và cuối mùa giá cao nhưng giữa mùa giá thấp.

Để sản phẩm xoài tròn Yên Châu mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn, ông Hoàng Văn Kẻo cho rằng, kỳ vọng của hội là làm sao đưa sản phẩm vào kênh phân phối cố định như siêu thị tại các địa phương lớn để tránh tình trạng “được mùa, mất giá”. Bởi hiện nay, dù hội đã kết nối được với một số hệ thống siêu thị tại Hà Nội nhưng lượng chưa nhiều. “Nhằm khắc phục tình trạng xoài chín rộ trong một thời gian ngắn, chúng tôi kiến nghị các cơ quan chức năng đầu tư cho bà con một nhà máy sấy xoài khô nhằm bảo quản sản phẩm lâu hơn, mang lại giá trị cao và ổn định hơn cho sản phẩm” - ông Hoàng Văn Kẻo chia sẻ.