Một thời đi qua

Trong cuộc hành trình 23 năm xây dựng và phát triển, biết bao mồ hôi, công sức không thể đo đếm của cán bộ, công nhân Thủy điện Ialy đã đổ xuống. Từ đây cũng đã nảy sinh rất nhiều sáng tạo, biến những điều tưởng như không thể thành có thể để dòng điện luôn được ổn định, tỏa sáng đến mọi miền đất nước. Minh chứng cho điều này là cán bộ, kỹ sư, công nhân kỹ thuật của Thủy điện Ialy đã xử lý thành công hàng nghìn khiếm khuyết, sự cố của thiết bị, máy móc mà đôi khi ngay cả chuyên gia Nga, nơi cung cấp thiết bị chính cũng phải… lắc đầu. Đơn cử, khi vận hành thử nghiệm tổ máy số 1 Nhà máy Thủy điện Ialy đã xảy ra hiện tượng sệ khối rotor gây sự cố nghiêm trọng. Phía chuyên gia Nga không đưa ra được phương án xử lý, cũng không cho phép lực lượng kỹ sư của Việt Nam xử lý vì họ không tin tưởng. Bằng những lập luận đầy sức thuyết phục từ những cơ sở khoa học, những kỹ sư, công nhân kỹ thuật của Ialy đã thuyết phục các chuyên gia Nga đồng ý cho xử lý và đã thành công. Còn rất nhiều điều tương tự không thể nói hết về sức sáng tạo của những CBCNV Thủy điện Ialy trong hành trình chinh phục, làm chủ máy móc, thiết bị của cả 3 nhà máy do mình quản lý, vận hành. Nói về vấn đề này, ông Tạ Văn Luận, Giám đốc Công ty Thủy điện Ialy khẳng định, toàn bộ những gì liên quan đến lĩnh vực kỹ thuật của 3 nhà máy thì anh em kỹ sư, công nhân ở đây đã thuộc như lòng bàn tay. Sức sáng tạo có sẵn trong mỗi con người, điều quan trọng là những người làm công tác quản lý phải biết khơi dậy, huy động tối đa để phục vụ cho công việc, biết cách chia sẻ, động viên, phát huy mỗi con người vào mỗi việc trong từng lúc, từng nơi, tạo môi trường tốt nhất để họ thể hiện được khả năng sáng tạo của mình.

Và một đích đến

Cứ ngỡ rằng Ialy đã toại nguyện, yên phận với chính mình vì không có gì làm khó được họ trong suốt quá trình quản lý, vận hành 3 nhà máy thủy điện trong suốt những năm qua. Và cũng cứ tưởng thiết kế của công trình thủy điện Ialy đã rất hoàn chỉnh, nhưng với sức sáng tạo không ngừng của những người quản lý, vận hành, mới đây, họ lại đang xúc tiến mở rộng công suất của Nhà máy Thủy điện Ialy nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế. Năm 2016 có thể coi là năm bản lề của Ialy vì bên cạnh việc quản lý, vận hành 3 nhà máy thủy điện; quyết toán 3 dự án thủy điện Plei Krong, Sê San 3, Sê San 4 đã cơ bản hoàn thành thì việc trình phương án khả thi mở rộng công suất Nhà máy Thủy điện Ialy là một bước tiến đến sự hoàn thiện cuối cùng cho nhà máy nhằm mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất.

Cũng theo Giám đốc Tạ Văn Luận, công trình Thủy điện Ialy được nghiên cứu, thiết kế cách đây đã 23 năm. Tại thời điểm đó, với công suất lắp máy 720 MW, Thủy điện Ialy là nguồn điện có công suất lớn thứ 2 trong hệ thống điện, chỉ sau Thủy điện Hòa Bình. Cũng trong khoảng thời gian đó, công suất của các nhà máy thủy điện chiếm tỷ trọng lớn trong hệ thống điện nên giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì cung cấp điện cho hệ thống. Do có tỷ trọng lớn nên ngoài nhiệm vụ chạy đỉnh, Thủy điện Ialy còn làm việc ở cả phần thân của biểu đồ phụ tải, vì vậy, công suất lắp đặt của nhà máy được chọn với chỉ số thời gian sử dụng là 5.070 giờ/năm. Tới khi Nhà máy Thủy điện PleiKrông đưa vào vận hành thì mỗi năm số giờ tăng thêm 500 giờ nữa. Đây là sự lựa chọn hợp lý, phù hợp với quy mô của hệ thống điện Việt Nam tại thời điểm lúc đó. Tuy nhiên, đối với hệ thống điện hiện nay, sự lựa chọn này không còn phù hợp nữa. Với sự phát triển nhanh của hệ thống điện Việt Nam (tăng trưởng trên 13%/năm trong thời gian từ 2001 đến nay), công suất của các nhà máy thủy điện dần chiếm tỷ lệ nhỏ hơn trong hệ thống. Năm 2009 chiếm 40%, dự kiến đến năm 2020 thủy điện chỉ chiếm 25% và năm 2030 chỉ còn 15%. Do đặc điểm có thể điều chỉnh công suất phát rất nhanh nên các nhà máy thủy điện được giao nhiệm vụ phủ đỉnh cho biểu đồ phụ tải, càng về sau, ý nghĩa của việc huy động công suất lớn vào giờ cao điểm càng trở nên quan trọng.

Ông Luận cho biết, dòng chảy phát điện của Thủy điện Ialy được điều tiết bởi hồ chứa Ialy có dung tích hữu ích 779 triệu m3 kết hợp với 948 triệu m3 của hồ Plei Krông bảo đảm 4 tổ máy hiện tại của Thủy điện Ialy phát điện liên tục trong mùa kiệt là 12,94 giờ/ngày. Như vậy, việc mở rộng quy mô, tăng công suất Nhà máy Thủy điện Ialy sẽ đạt các mục đích: Tập trung được lượng nước có thể sử dụng hàng ngày trong mùa khô để phát điện trong giờ cao điểm; tận dụng được lượng nước phải xả qua tràn trong mùa lũ; tăng được công suất dự phong cho hệ thống điện; tăng công suất phản kháng chạy bù cho hệ thống khi có yêu cầu ổn định điện áp cho lưới điện 500 kV, góp phần tăng thêm sản lượng khoảng gần 356 triệu kWh/năm, doanh thu dự kiến là 765 tỷ đồng/năm, góp phần bảo đảm an toàn hệ thống lưới điện quốc gia. Đặc biệt, đây là công trình không có di dân, không phải đền bù, không phải tái định canh, định cư vì mặt bằng xây dựng nằm trong khu vực quy hoạch của Nhà máy Ialy hiện tại. Mực nước dâng các hồ vẫn ở mức bình thường nên không ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên, môi trường kinh tế - xã hội địa phương. Việc vận hành của Thủy điện Ialy cũng như các nhà máy phía hạ du hoàn toàn không bị ảnh hưởng mà ngược lại, việc mở rộng quy mô, tăng công suất của Ialy sẽ tạo ra điều kiện mở rộng quy mô, nâng công suất của Nhà máy Thủy điện Sê San 3 với cùng mục đích tăng công suất phủ đỉnh…