Khẳng định vai trò tâm điểm tăng trưởng

Ngày 5/9, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam dự phiên toàn thể Hội nghị cấp cao Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á lần thứ 43 (ASEAN-43) tại Trung tâm Hội nghị Jakarta.

Từ ngày 4 - 7/9, Thủ tướng Phạm Minh Chính tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 và các hội nghị cấp cao liên quan tại Jakarta - Indonesia. Trong chuyến công tác lần này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã tham gia đoàn công tác tháp tùng Thủ tướng Chính phủ và có nhiều hoạt động đối ngoại quan trọng.

Báo cáo tình hình hợp tác ASEAN trong năm qua, Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn cho biết đà tăng trưởng kinh tế khu vực được giữ vững với dự báo tích cực, đạt 4,6% trong năm 2023 và 4,9% năm 2024. Thương mại của ASEAN ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng gần 15%, đạt 3.800 tỷ USD. Đầu tư đạt mức cao kỷ lục hơn 224 tỷ USD. Tuy nhiên, kinh tế khu vực vẫn tiềm ẩn rủi ro và chịu tác động trực tiếp từ căng thẳng địa chính trị, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, an ninh lương thực...

Thủ tướng Phạm Minh Chính và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự hội nghị

Theo Tổng Thư ký ASEAN, trước tình hình đó, ASEAN đang có những chuyển dịch mạnh mẽ theo xu hướng số hóa và phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực và củng cố vai trò mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều khó khăn, Giám đốc điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế Kristalina Georgieva và Chủ tịch Ngân hàng thế giới Ajay Banga chia sẻ, ASEAN là một điểm sáng với triển vọng lạc quan trong tương lai.

Các đại biểu nhấn mạnh, để hiện thực hóa tâm điểm của tăng trưởng, ASEAN cần đẩy mạnh cải cách, chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế, dỡ bỏ các rào cản thương mại, đầu tư, chú trọng đầu tư vào sự phát triển con người thông qua giáo dục, y tế, phát triển đồng đều và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Trước gia tăng cạnh tranh địa chính trị, ý chí, đoàn kết, hợp tác và tin cậy tiếp tục là những giá trị bền vững của chủ nghĩa đa phương, để vượt qua mọi lực cản của phân mảnh và chia rẽ.

Lãnh đạo các nước bày tỏ ủng hộ chủ đề hợp tác của năm nay "ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng" cho thấy một ASEAN chủ động, kiên cường và bản lĩnh. Vượt qua những khó khăn, thách thức, đà xây dựng Cộng đồng ASEAN được giữ vững, tiếp tục ghi những dấu ấn hợp tác mới ở cả 3 trụ cột chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội, tạo cơ sở và động lực cho những bước phát triển mạnh mẽ hơn của ASEAN trong tương lai.

Các xu thế của thời đại đặt ra cho ASEAN yêu cầu đổi mới trong tư duy, sáng tạo trong hành động và đột phá trong ý tưởng để có thể tận dụng tối ưu các động lực tăng trưởng kinh tế mới như kinh tế số, kinh tế biển xanh, chuyển đổi xanh, và phát triển bền vững.

Lãnh đạo các nước đã thảo luận và ghi nhận "Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045" với những định hướng xuyên suốt xây dựng một ASEAN "Tự cường, Năng động, Sáng tạo" và lấy người dân làm trung tâm, xác lập khuôn khổ chiến lược cho sự phát triển và bứt phá mạnh mẽ hơn của ASEAN trong 20 năm tới.

Phiên toàn thể Hội nghị Cấp cao ASEAN 43

Tại phiên toàn thể, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chia sẻ nhận định chung về một năm 2023 nhiều biến động. Kinh tế thế giới đã có những tín hiệu phục hồi tích cực hơn, song còn nhiều rủi ro, tăng trưởng chưa bền vững, thương mại phục hồi chậm, bất ổn địa chính trị ngày càng phức tạp. Trong bối cảnh đó, với nỗ lực chung, đoàn kết của các nước thành viên và sự dẫn dắt của Chủ tịch Indonesia, Cộng đồng ASEAN tiếp tục phát triển ổn định, vững vàng với “tầm vóc” ngày càng lớn mạnh, khẳng định vai trò là tâm điểm của tăng trưởng.

ASEAN tiếp tục là điểm sáng về tăng trưởng kinh tế, là trung tâm của các mạng lưới hiệp định thương mại tự do (FTA) và là trung tâm của các cơ chế hợp tác khu vực quan trọng như ASEAN+1, ASEAN+3, Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS)… Để giữ vững “ASEAN tầm vóc” và là “tâm điểm của tăng trưởng”, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh phải nâng cao tự cường của ASEAN thông qua đẩy mạnh liên kết kinh tế, mở rộng thị trường nội khối, khơi thông các dòng chảy thương mại và đầu tư.

"Các nước ASEAN khẩn trương tháo gỡ các điểm nghẽn và rào cản về chính sách và thể chế, duy trì ổn định chuỗi cung ứng nội khối, nhằm nâng cao sức chống chịu của khu vực trước các tác động, thách thức từ bên ngoài" - Thủ tướng đề nghị và cho rằng các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN chỉ đạo quyết liệt việc rà soát, nâng cấp cũng như đàm phán mới các FTA giữa ASEAN với các đối tác, nhằm tạo những xung lực phát triển mới cho nền kinh tế khu vực.

Thủ tướng cho rằng ASEAN cần xác định bảo đảm hòa bình, an ninh khu vực đầu tiên và trước hết là trách nhiệm và nỗ lực tự thân của chính ASEAN. Muốn vậy, các nước thành viên ASEAN phải nêu cao tinh thần đoàn kết, độc lập, tự chủ, tự cường; và tinh thần này phải được thể hiện bằng cả lời nói và hành động. Chỉ có như vậy, vai trò của ASEAN mới có thể phát huy thực chất và nhận được sự coi trọng trên thực tế của các đối tác, nhất là các nước lớn.

ASEAN hoan nghênh các đối tác tham gia hợp tác khu vực, hỗ trợ ASEAN và cùng ASEAN ứng phó thách thức chung. Trước thực trạng gia tăng cọ xát, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, Thủ tướng đặc biệt nhấn mạnh ASEAN cần thể hiện bản lĩnh vững vàng, đoàn kết để các đối tác tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN, đối thoại và hợp tác thiện chí, tuân thủ tôn chỉ và nguyên tắc do các cơ chế của ASEAN đề ra.

Hướng đến một ASEAN phát triển đồng đều, bền vững, Thủ tướng tái khẳng định tinh thần cốt lõi của ASEAN lấy “người dân là trung tâm, mục tiêu và động lực của tiến trình xây dựng Cộng đồng” để tiếp tục thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa, tiểu vùng.

Thủ tướng đánh giá cao các sáng kiến của Chủ tịch Indonesia thúc đẩy kinh tế số, kinh tế biển xanh, an ninh lương thực, xây dựng hệ sinh thái xe điện và tự cường bền vững, coi đây là những bước đi chủ động, sáng tạo của ASEAN nhằm phục vụ lợi ích thiết thực của người dân.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng Lãnh đạo các nước ASEAN và đối tác tham dự phiên khai mạc Diễn đàn ASEAN-Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

ASEAN-43 mở rộng Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC)

Trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN-43 và các hội nghị liên quan, các nước ASEAN chứng kiến lễ ký kết văn kiện tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) của ba nước Kuwait, Serbia và Panama, nâng tổng số thành viên Hiệp ước lên 54.

Theo đó, với việc kết nạp Serbia, Panama và Kuwait, ASEAN đã mở rộng danh sách hợp tác của khối ở khu vực Trung Đông, Châu Âu và Trung Mỹ. Serbia, Panama và Kuwait lần lượt trở thành các quốc gia thứ 52, 53 và 54 ký Hiệp ước Hợp tác thân thiện Đông Nam Á.

Saudi Arabia trước đó đã ký hiệp ước này trong Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 56 (AMM-56) vào tháng 7. Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno rằng số lượng các bên ký kết Hiệp ước ngày càng tăng phản ánh sự quan tâm của các đối tác với ASEAN và là lợi thế để thúc đẩy sự ổn định trong khu vực và hơn thế nữa.

Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno cho biết, “trong bối cảnh cạnh tranh và xung đột toàn cầu hiện nay, chúng ta phải củng cố hơn nữa các giá trị của Hiệp ước Hợp tác và thân thiện Đông Nam Á để củng cố niềm tin".

Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia nhấn mạnh, ASEAN và các đối tác cần tăng đối thoại tăng cường hợp tác nhằm giải quyết các thách thức chung, như khủng hoảng khí hậu và tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, đồng thời thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Lễ ký Biên bản ghi nhớ giữa Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) với Hiệp hội vành đai Ấn Độ Dương (IORA) và giữa ASEAN với Diễn đàn quần đảo Thái Bình Dương (PIF)

Trong khuôn khổ hội nghị, ASEAN cũng đã ký Biên bản ghi nhớ tăng cường hợp tác với Hiệp hội Vành đai Ấn Độ Dương (IORA) và Diễn đàn Đảo Thái Bình Dương (PIF). Tại Lễ ký kết các nước khẳng định, ASEAN và các nước ở Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương đối mặt với những thách thức và cơ hội tương tự. Vì vậy, ASEAN và các nước ở Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương phải hợp tác để duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực.