Theo Cục Xuất nhập khẩu (XNK), tính đến hết ngày 31/3/2020, trên toàn tuyến biên giới phía Bắc đang tồn khoảng 1.106 xe hàng, trong đó riêng tỉnh Lạng Sơn đã là 1.000 xe, chủ yếu là thanh long, dưa hấu, chuối, xoài, mít.

Nguyên nhân do dịch Covid-19 khiến năng lực thông quan tại các cửa khẩu hạn chế, nhân lực tham gia vào quá trình XNK, vận chuyển, giao nhận, bốc xếp, sang tải hàng hóa tại khu vực cửa khẩu của cả phía Việt Nam và phía Trung Quốc còn thiếu.

Hàng nông sản ùn ứ tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn

Thống kê cho thấy, 3 tháng đầu năm 2020, tổng kim ngạch XNK qua địa bàn tỉnh Lạng Sơn ước đạt 710 triệu USD, giảm 34,3% so với cùng kỳ năm trước, trong đó, kim ngạch XK hàng nông sản ước đạt 250 triệu USD, giảm 35,1%. Tại các cửa khẩu tỉnh Quảng Ninh, kim ngạch XNK qua các cửa khẩu ước đạt 667 triệu USD, giảm 35%...

Trong khi XK nông sản tại các cửa khẩu vẫn khó khăn, thì ngày 3/4/2020, phía Trung Quốc lại ra thông báo về việc tăng cường quản lý dịch bệnh từ nước ngoài tại các cửa khẩu đường bộ và đường thủy, trong đó có hoạt động trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới…Theo đó, sẽ thúc đẩy sử dụng “mã QR sức khỏe Quảng Tây”; thực hiện quét mã QR, đo thân nhiệt, đeo khẩu trang khi ra vào khu (điểm) chợ biên giới…

Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy nhận định: Thực tế, việc xây dựng tường rào dọc biên giới đã được Trung Quốc tiến hành từ lâu, nhằm đưa hoạt động XNK vào quy củ theo đường chính ngạch.

“Dù Trung Quốc có thiếu và có nhập hàng hóa nông sản của Việt Nam thì họ vẫn kiên định tiêu chuẩn hàng hóa nhập khẩu, do đó, các DN cần phải làm theo đúng tiêu chuẩn và theo hợp đồng”, ông Hoàng Trọng Thủy nhấn mạnh.

Trước tình hình nêu trên, Cục XNK khuyến cáo, các DN, hiệp hội thực hiện nghiêm túc các khuyến nghị tại công văn số 283/XNK-NS ngày 20/3/2020 của Cục XNK, đồng thời quán triệt mục tiêu “đặt ưu tiên cao nhất cho công tác phòng, chống dịch bệnh, bảo đảm an toàn cho nhân dân và người lao động; không vì sức ép giải tỏa ùn tắc, thúc đẩy XNK hàng hóa mà coi nhẹ các biện pháp phòng, chống dịch bệnh”.

Bên cạnh đó, các hiệp hội, DN cần theo dõi sát tình hình cửa khẩu để chủ động điều tiết tiến độ đưa hàng hóa lên biên giới. Chỉ nên vận chuyển hàng lên biên giới để XN theo hình thức chính ngạch và đối tác phía Trung Quốc có khả năng nhận hàng. DN cần đáp ứng đầy đủ các quy định về bao bì, tem nhãn, truy xuất nguồn gốc, chỉ dẫn vùng trồng…

Thời gian qua, hình thức XK bằng tàu container lạnh liên vận quốc tế đường sắt cũng phần nào giảm tải áp lực thông quan hàng hóa tại các khu vực cửa khẩu đường bộ, giúp giảm thiểu thiệt hại cho hàng hóa, DN XK, đồng thời đảm bảo công tác phòng chống dịch.

Việc vận chuyển này đã thí điểm thành công đối với trái thanh long, do đó, Cục XNK khuyến nghị địa phương các vùng trồng thanh long, các Hiệp hội trái cây thông tin và khuyến khích DN XK xem xét, cân nhắc thực hiện XK thanh long chính ngạch theo hình thức trên trong thời gian tới, để tránh các tác động bất lợi trong trường hợp hàng hóa bị ùn ứ, ách tắc, đảm bảo tiến độ XK được triển khai thuận lợi.