Báo cáo tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 12/10, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ chỉ ra một số tồn tại, bất cập nổi lên qua thực hiện kiểm toán một số nội dung liên quan đến việc thực hiện các chính sách hỗ trợ Chương trình Phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội. Đáng chú ý, qua kiểm toán, Kiểm toán nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính 167 tỷ đồng.

Trong kiểm toán các dự án thực hiện theo chính sách hỗ trợ Chương trình Phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 43, Kiểm toán nhà nước kiến nghị xử lý tài chính 167 tỷ đồng. Ảnh: VPQH

Khái quát chung về kết quả kiểm toán, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ cho biết, sau gần 2 năm triển khai Nghị quyết số 43, Chính phủ, các Bộ, cơ quan, địa phương đã nỗ lực triển khai quyết liệt các nhiệm vụ được giao. Theo số liệu đến thời điểm tháng 8/2023, các chính sách hỗ trợ đạt khoảng 94,7 nghìn tỷ đồng.

Việc thực hiện Chương trình đã góp phần giúp phục hồi, phát triển nhanh hoạt động sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy các động lực tăng trưởng; góp phần giữ vững ổn định kinh tế vi mô, bảo đảm các cân đối lớn trong trung và dài hạn.

Tuy nhiên, kết quả kiểm toán cũng cho thấy một số tồn tại, bất cập nổi lên trong thực hiện các chính sách hỗ trợ.

Theo đó, Nghị quyết số 43 chỉ ra, việc áp dụng cơ chế đặc thù khi thực hiện Chương trình chưa đồng bộ, kịp thời, ảnh hưởng lớn đến tiến độ triển khai các dự án. Đơn cử, trong thực hiện cơ chế đặc thù về chỉ định thầu và khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng, Chính phủ đã ban hành các văn bản triển khai thực hiện chỉ định thầu và khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng tại các dự án tuyến cao tốc. Tuy nhiên, Chính phủ chưa hướng dẫn các Bộ, cơ quan xem xét các trường hợp chỉ định thầu thuộc thẩm quyền của các Bộ, cơ quan theo nhiệm vụ được giao.

Ngoài ra, Nghị quyết 43 cho phép Thủ tướng Chính phủ, người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định chỉ định thầu trong 2 năm 2022-2023 đối với gói thầu tư vấn, gói thầu phục vụ di dời hạ tầng kỹ thuật, gói thầu thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng và tái định cư, gói thầu xây lắp của các dự án quan trọng quốc gia, các dự án hạ tầng quan trọng có quy mô lớn, cấp bách về hạ tầng giao thông và y tế thuộc chương trình. Thế nhưng, hệ thống văn bản pháp luật chưa có quy định cụ thể về dự án hạ tầng quan trọng có quy mô lớn về hạ tầng giao thông và y tế, làm căn cứ để người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định các trường hợp chỉ định thầu.

Liên quan đến chính sách đầu tư phát triển, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước chỉ rõ, lũy kế vốn giải ngân đến ngày 30/6/2023 là 25.570,5 tỷ đồng, đạt 14,6% vốn được Thủ tướng Chính phủ giao trong 2 năm 2022, 2023 và đạt 20,5% số vốn hàng năm các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã phân bổ.

“Nếu ngoại trừ số vốn giải ngân năm 2022 thì năm 2023 chỉ đạt 8,02% (đến thời điểm tháng 8 là 8.682/108.216 tỷ đồng). Như vậy áp lực giải ngân số vốn còn lại của Chương trình trong những tháng còn lại của năm 2023 là rất lớn. Việc thực hiện giải ngân toàn bộ vốn theo cam kết của các Bộ, cơ quan trung ương rất khó khả thi” - Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ nhấn mạnh.

Theo đánh giá của Kiểm toán nhà nước, việc giải ngân chậm là do các dự án thuộc lĩnh vực y tế mới chỉ xác định được các địa phương, các tuyến y tế cơ sở và y tế dự phòng, trung tâm kiểm soát bệnh tật, bệnh viện cấp trung ương cần đầu tư. Do đó, phải thực hiện rà soát, đánh giá thực trạng để đề xuất danh mục, nên mất nhiều thời gian và chậm ban hành thông báo mức vốn của Chương trình.

Bên cạnh đó, các Bộ, cơ quan trung ương khi đề xuất thì có 255/264 dự án không nằm trong danh mục Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025. Tuy nhiên, các Bộ, cơ quan chưa có dự báo về những khó khăn trong việc hoàn thiện thủ tục thực hiện chuẩn bị đầu tư để đảm bảo đủ điều kiện được giao vốn đối với những dự án này. Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến chậm phân bổ vốn, giải ngân vốn của Chương trình.

Đa số các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương đăng ký các dự án chưa có kế hoạch vốn trong trung hạn nên tính sẵn sàng và khả năng hấp thụ vốn không cao. Một số Bộ, cơ quan trung ương chưa chủ động, tích cực và kịp thời thực hiện các nội dung, nhiệm vụ theo yêu cầu. Các bộ, cơ quan trung ương, địa phương chậm giao vốn, chậm thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư, chậm triển khai thi công.