Lá sen gắn bó với người dân Việt từ xa xưa thường dùng để ướp chè, gói xôi, gói cốm, phơi khô pha nước uống giải nhiệt. Tuy nhiên, ít ai biết rằng bộ phần này còn chứa nhiều tác dụng khác có giá trị cho sức khỏe con người.

Lá sen khô là nguồn dược liệu từ tự nhiên thuộc loài thực vật họ thụy liên. Nó còn có tên gọi là hà diệp và được sử dụng để làm thuốc từ rất lâu đời.

Để thu được vị thuốc này, người ta thu hoạch lá vào mùa thu, bỏ cuống rồi đem đi sấy khô hoặc phơi. Loại dược liệu này có vị hơi đắng, mùi thơm mát.

Thành phần hóa học trong lá sen

Phân tích ghi nhận lá sen có chứa một số thành phần quan trọng, bao gồm: Tamin, nuxifcrin, roemerin, nonuxiferin, vitamin C, acid hữu cơ.

Theo y học cổ truyền: Thăng thanh tán ứ, băng trung huyết lỵ, thanh thử hành thũng, an thần, lợi thấp. Chủ trị: Mất ngủ, tăng huyết áp, di tinh, sốt xuất huyết, chảy máu não, chảy máu cam, nôn ra máu, máu hôi không ra hết sau sinh.

Theo y học hiện đại: An thần, chống co thắt cơ trơn, ức chế loạn nhịp tim, chống choáng phản vệ.

Cách dùng – liều lượng

Dược liệu lá sen được dùng phổ biến dưới dạng thuốc sắc, có thể kết hợp đa dạng với các vị thuốc khác. Liều được khuyến cáo sử dụng trong 1 ngày là vào khoảng 15 - 20g.

Các bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu lá sen

Trị máu hôi không ra hết sau sinh

30g lá sen - đem vị thuốc đi sao thơm rồi tán nhỏ. Có thể uống trực tiếp với nước sôi ấm. Hoặc sắc chung với 200ml nước đến khi còn 50ml, uống 1 lần trong ngày.

Trị chứng mất ngủ

Bài thuốc 1: Chuẩn bị 30g lá sen loại bánh tẻ. Rửa sạch dược liệu rồi thái nhỏ và phơi khô. Cho vào ấm hãm với 200ml nước sôi nóng như hãm trà. Có thể chia làm nhiều lần uống trong 1 ngày.

Bài thuốc 2: Cần có 30g lá sen, 30g giảo cổ lam cùng 50g táo mèo. Các vị thuốc này đem cho vào ấm sắc lấy nước bỏ bã. Uống thay nước trà hằng ngày với liều lượng mỗi ngày 1 thang.

Chữa bệnh sốt xuất huyết

40g lá sen, 40g cỏ nhọ nồi (có thể dùng ngó sen thay thế), 20g hạt mã đề, 30g rau má.

Các vị thuốc trên cho vào ấm sắc lấy nước bỏ bã, uống ngày 1 thang, có thể chia nhiều lần. Trường hợp bị xuất huyết nhiều nên tăng liều của lá và ngó sen lên thành 60g, các vị khác giữ nguyên liều.

Chữa chứng di tinh

Lá sen khô với liều lượng tùy ý, đem vị thuốc đi nghiền thành bột mịn rồi cho vào hũ thủy tinh để bảo quản. Mỗi lần lấy uống 5g với nước sôi ấm. Tần suất sử dụng 2 lần/ngày vào buổi sáng và buổi tối.

Chữa chảy máu não cùng các biến chứng đi kèm ở người bệnh tăng huyết áp

15g lá sen, 12g đỗ trọng, 15g cam thảo, 10g bạch thược, 10g sinh địa, 10g tang ký sinh, 10g mạch môn. Các vị thuốc trên đem sắc chung với 1 thang nước. Thu lấy phân nửa rồi lọc bỏ bã. Chia đều thành 3 lần uống, ngày 1 thang.

Chữa băng huyết, tiêu chảy ra máu

40g lá sen tươi, 12g rau má. Các vị thuốc này đem sao vàng rồi thái nhỏ và cho vào ấm sắc với 400ml. Thu lấy 100ml thuốc, chia làm 2 lần uống, ngày 1 thang.

Chữa chảy máu cam

15g lá sen, 10g lá tre, 2g hoàng liên, 10g mộc thông, 10g đan bì, 5g liên kiều, 6g thanh hao, 3g hoàng cầm, 6g sơn chi cùng 10g rễ cỏ tranh. Các vị thuốc cho hết vào ấm sắc lấy nước, bỏ bã, uống ngày 1 thang. Bài thuốc phù hợp với những người bị chảy máu cam, mũi khịt khô, miệng hôi, tiểu dắt, đại tiện táo.

Chữa váng đầu

10g lá sen, 10g đỗ trọng tươi cùng 6g hạch đào nhân. Hạch đào nhân đem sao vào rồi giã nát và sắc chung với 2 vị còn lại. Bỏ bã, lấy nước chia đều thành nhiều lần uống, ngày 1 thang. Dùng cho những người bị váng đầu kèm tai ù, hoa mắt.

Hỗ trợ giảm béo

Bài thuốc 1: Cần có 10g lá sen cùng với 60g gạo lức. Sắc lá sen lấy nước, loại bỏ bã và cho gạo lức vào nấu cháo. Khi cháo chín thì nêm chút đường phèn cho vừa miệng. Chia làm 2 lần ăn vào buổi sáng và buổi tối. Bài thuốc này giúp giải nhiệt, tiêu phù, giảm mỡ, khoan trung…

Bài thuốc 2: Chuẩn bị 20g lá sen cùng với 10g hạt ý dĩ, 10g sơn tra tươi, 5g trần bì. Đem các vị thuốc nghiền thành bột rồi cho vào ấm tích nhiệt. Sau đó đổ nước sôi nóng vào hãm trong 15 phút. Dùng uống thay trà mỗi ngày 1 thang. Cần duy trì trong 3 tháng liên tục.

Bài thuốc 3: Cần chuẩn bị 15g lá sen, 15g mạch nha, 10g trần bì cùng với 10g sơn tra. Các vị thuốc này cho hết vào ấm sắc lấy nước, bỏ bã, chia đều thành nhiều lần uống, dùng 1 thang/ngày.

Chữa đau mắt

10g lá sen, 4g cúc hoa vàng cùng với 10g hoa hòe. Đem tất cả vị thuốc đi sắc lấy nước, loại bỏ phần bã và chia làm nhiều lần uống, ngày dùng 1 thang. Ngoài tác dụng giảm đau mắt, bài thuốc còn rất phù hợp với bệnh nhân cao huyết áp.

Chữa ho ra máu và nôn ra máu

30g lá sen, 30g sinh địa, 30g ngó sen, 20g ngải cứu, 20g trắc bá. Các vị thuốc trên đem thái nhỏ rồi phơi khô. Tiếp đến cho vào vấn sắc lấy nước bỏ bã, uống trong ngày mỗi ngày chỉ 1 thang.

Trị chứng thổ huyết do tâm vị hỏa thịnh

10g hà diệp, 10g thiên thảo căn, 10g tiểu kế, 10g bạch mao căn, 12g đại kế, 12g trắc bá diệp, 8g chi tử, 8g đại hoàng, 10g mẫu đan bì, 10g tung lư bì. Các vị thuốc đem sắc bỏ bã, lấy nước uống ngày 1 thang.

Bài thuốc chữa sốt cao, co giật ở trẻ em

30g lá sen, 15g sinh địa hoàng, 6g xuyên khung, 10g toàn yết, 30g bạch mao căn, 10g địa long, 10h đương quy, 10g cam thảo, 3g xương bồ cùng 3g ngô công. Các vị thuốc trên đem sắc kỹ lấy nước bỏ bã đi. Chia làm nhiều lần uống, cho trẻ uống ngày 1 thang.

Trị thấp nhiệt chú hạ

10g lá sen, 10g hoắc hương, 3 con ve sầu, 30g cốc nha, 10g bán hạ chế, 10g phượng lan, 10g lục thần khúc, 30g mạch nha. Tất cả vị thuốc trên cho vào ấm sắc kỹ lấy nước, bỏ bã. Uống mỗi ngày 1 thang.

Chữa gan nhiễm mỡ

20g hà diệp, 20g hạ khô thảo, 20g mạn kinh tử cùng 5 quả ô mai. Các vị thuốc trên cho vào ấm, đổ thêm 1 lít nước. Sắc đến khi còn phân nửa, lọc bỏ bã. Chia làm nhiều lần uống, ngày 1 thang.

Dùng cho bệnh nhân cao huyết áp

20g lá sen cùng 15g táo mèo. Hai vị thuốc trên đem nghiền nhỏ rồi cho vào ấm hãm với nước sôi khoảng 30 phút. Dùng uống thay trà với liều lượng 1 thang/ngày. Bài thuốc đáp ứng tốt với các triệu chứng như hoa mắt, chóng mặt hay đau đầu.

Những lưu ý khi sử dụng lá sen

Không dùng cho phụ nữ mang thai hay đang trong thời kỳ cho bé bú.

Phụ nữ khi đang hành kinh không nên uống nước lá sen.

Dùng lá sen lâu dài có thể làm giảm ham muốn tình dục, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng sinh lý.

Những người thể hàn không nên dùng lâu dài. Các triệu chứng dùng kéo dài dễ gặp là mệt mỏi, tim đập thất thường, giảm trí nhớ.

Tránh dùng nước lá sen thay thế nước lọc khi đang sử dụng các thực phẩm giảm cân khác.