Tại sao đổi Luật Hợp tác xã thành Luật Các tổ chức kinh tế hợp tác?

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Luật Hợp tác xã năm 2012 có hiệu lực từ 1/7/2013, sau 10 năm thực hiện, Luật Hợp tác xã năm 2012 được đánh giá tạo tác động tích cực đến tổ chức và hoạt động của các hợp tác xã, tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Luật Hợp tác xã vẫn bộc lộ những tồn tại, hạn chế liên quan đến việc gia nhập và rút lui khỏi thị trường của các hợp tác xã, cũng như đảm bảo nguyên tắc mở cho thành viên khi gia nhập và rút lui khỏi hợp tác xã…

Nhiều ý kiến đánh giá cao nội dung đưa ra trong dự thảo luật

Trên cơ sở đó, nhằm tạo hành lang pháp lý thông thoáng, loại bỏ các quy định gây trở ngại gia nhập thị trường, phát triển thành viên của các hợp tác xã, tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức kinh tế hợp tác phát triển. Trên cơ sở thực hiện Nghị quyết số 50/2022/QH15 của Quốc hội về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022 và Quyết định số 799/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã dự thảo Luật Các tổ chức kinh tế hợp tác (được đổi tên từ Luật Hợp tác xã).

Chia sẻ về lý do đổi tên gọi của Luật, ông Phùng Quốc Chí – Cục trưởng Cục Phát triển Hợp tác xã (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) đưa ra một số lý do. Đơn cử như, tên Luật Các tổ chức kinh tế hợp tác phù hợp với đối tượng và phạm vi điều chỉnh, bao gồm: Các mô hình tổ chức kinh tế hợp tác đang hoạt động hiện nay là: Tổ hợp tác, hợp tác xã, liên minh hợp tác xã, liên đoàn hợp tác xã từ đơn giản đến phức tạp, từ quy mô nhỏ đến quy mô lớn cấp vùng, cấp quốc gia.

Các tổ chức có cùng hoặc tương đối giống nhau về bản chất, nguyên tắc tổ chức, quản lý hoạt động phục vụ các thành viên. Thành viên liên kết, hợp tác dân chủ với nhau trong cùng một tổ chức, nhằm đáp ứng nhu cầu chung về kinh tế, văn hóa, xã hội. Các thành viên cùng góp tài sản, góp sức lao động để thực hiện những công việc nhất định, cùng hưởng lợi và cùng chịu trách nhiệm.

Phương án này cũng tương tự như Luật Các tổ chức tín dụng, Luật Doanh nghiệp. Các luật này cũng được đặt tên trên cơ sở các loại hình tổ chức tín dụng, doanh nghiệp khác nhau được điều chỉnh trong cùng một luật. Đặc biệt theo ông Phùng Quốc Chí, tên “Luật Các tổ chức kinh tế hợp tác” được đa số (70%) các cơ quan lựa chọn.

Dự thảo Luật Các tổ chức kinh tế hợp tác kỳ vọng sẽ tạo thuận lợi cho kinh tế hợp tác phát triển

Làm rõ hơn nội dung công khai, minh bạch trong hợp tác xã

Góp ý dự thảo 3, Luật Các tổ chức kinh tế hợp tác, ông Nguyễn Duy Hưng – Phó trưởng ban, Ban Kinh tế Trung ương – cho rằng: Nhất trí cao với những nội dung bao quát đưa ra tại dự thảo luật, trong đó có cả những nội dung liên quan đến những vướng mắc trong triển khai Luật Hợp tác xã năm 2012. Liên quan đến vấn đề đổi tên của Luật, theo ông Nguyễn Duy Hưng, là cần thiết, “vì không chỉ hợp tác xã, mà các loại hình kinh tế tập thể nói chung cần có luật để điều chỉnh”.

Ông Dương Đăng Huệ - nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế (Bộ Tư Pháp) cũng đánh giá cao dự án luật với nhiều nội dung mới xét cả về cơ cấu, khối lượng và nội dung, đồng thời cho rằng, đây sẽ là cơ sở pháp lý rất tốt để kinh tế hợp tác xã phát triển.

Cũng theo ông Dương Đăng Huệ, nhiều quốc gia trên thế giới, họ có những luật riêng về từng loại hình hợp tác xã, tuy nhiên, với điều kiện Việt Nam hiện nay, chúng ta không thể ban hành một loạt các luật, nên có một luật chung để điều chỉnh là tất yếu và phù hợp.

Đánh giá cao những nội dung trong Luật Các tổ chức kinh tế hợp tác, song ông Chu Tiến Quang – nguyên cán bộ Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) – cho rằng: Trong Luật có giải thích và làm rõ thị trường bên trong và thị trường bên ngoài, nhưng không làm rõ hợp tác xã có 2 thị trường, đó là thị trường bên trong và thị trường bên ngoài, mà cả hai thị trường này đều khuyến khích phát triển.

“Trong đó, muốn phát triển thị trường bên trong thì phải phát triển thành viên chứ không chỉ là khuyến khích phát triển thành viên” – ông Chu Tiến Quang thông tin.

Bên cạnh đó, các chuyên gia kinh tế cho rằng, trên thực tế đã có sự mất lòng tin trong một số hợp tác xã, nên sẽ cần thêm những nội dung nhằm tăng tính công khai, minh bạch trong hợp tác xã. Trong đó có những nội dung liên quan đến kiểm toán và kiểm toán độc lập chứ không phải kiểm toán nội bộ, vì kiểm toán nội bộ không đạt được mục tiêu mong muốn và bản thân các hợp tác xã cũng không làm được điều đó.