Sau gần 10 năm triển khai, Luật HTX năm 2012 đã mang lại một số kết quả tích cực đối với khu vực KTTT. Thứ nhất, nhận thức về vai trò quan trọng của phát triển KTTT được nâng lên. Ưu thế và vai trò của HTX đối với nền kinh tế bước đầu được khẳng định.

Thứ hai, khu vực KTTT đã có chuyển biến tích cực, bước đầu thoát khỏi tình trạng yếu kém kéo dài, có khởi sắc. Số lượng HTX không ngừng tăng lên, doanh thu và thu nhập của người lao động trong HTX được cải thiện, từng bước hoạt động ổn định; qua đó, có tác động đến kinh tế hộ thành viên, góp phần thực hiện xóa đói giảm nghèo, ổn định an ninh, chính trị tại cộng đồng.

Đặng Văn Thanh - Phó Cục trưởng Cục Phát triển HTX (Bộ Kế hoạch và Đầu tư)

Thứ ba, các tổ chức kinh tế hợp tác như tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX tham gia vào nền kinh tế ở tất cả các lĩnh vực nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, giao thông vận tải, môi trường, y tế, nhà ở… Hoạt động khu vực KTTT, HTX có chuyển biến về quy mô, công nghệ và thị trường.

Thứ tư, số lượng các HTX áp dụng khoa học-công nghệ mới, hiện đại vào sản xuất, kinh doanh, tham gia vào sản xuất nông nghiệp công nghệ cao có tăng lên. Các HTX nông nghiệp bước đầu đã hoạt động gắn với các sản phẩm chủ lực của vùng OCOP, thực hiện liên kết chuỗi để mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, khả năng cạnh tranh.

Nhiều ý kiến cho rằng, quy định tại Luật HTX năm 2012 có nhiều điểm chồng chéo với các văn bản luật khác, gây khó khăn trong thực thi và không kích thích được sự phát triển của các HTX. Ông bình luận gì về vấn đề này?

Sau khi Luật HTX năm 2012 ban hành, đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng được sửa đổi, bổ sung dẫn đến nhiều quy định của Luật HTX năm 2012 còn chồng chéo, chưa thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật khác. Một số quy định của Luật HTX năm 2012 còn cứng nhắc, phức tạp, khó hiểu trong quá trình thực thi, như: Bắt buộc thành viên phải sử dụng sản phẩm dịch vụ của HTX theo hợp đồng dịch vụ; hạn chế tỷ lệ cung ứng sản phẩm dịch vụ với khách hàng không phải là thành viên; hạn chế tỷ lệ góp vốn tối đa của thành viên; điều kiện tham gia vào HTX còn khó khăn, chưa tạo điều kiện để HTX huy động vốn từ bên ngoài; quy định về tài sản chưa rõ ràng... Các quy định này tạo khoảng cách rất lớn giữa lý luận và thực tế, chưa phù hợp với trình độ nhận thức của người dân và trình độ phát triển của HTX trong bối cảnh hiện nay. Do đó, phát triển khu vực KTTT, HTX vẫn còn nhiều khó khăn, mô hình HTX chưa thực sự hấp dẫn, chưa hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế thành viên.

Vậy dự thảo Luật HTX sửa đổi được Bộ Kế hoạch và Đầu tư xây dựng theo nguyên tắc nào, thưa ông?

Quan điểm xây dựng Luật HTX sửa đổi trên 5 nguyên tắc: Một là, thể chế hóa đầy đủ quan điểm của Đảng tiếp tục đổi mới, phát triển KTTT, HTX ở nước ta trong thời gian tới; Hai là, kế thừa tối đa các quy định của Luật HTX năm 2012 còn phù hợp, đang có hiệu lực, hiệu quả, đồng thời giữ vững các nguyên tắc cơ bản của HTX do Liên minh HTX quốc tế (ICA) đưa ra trong thế kỷ 21; Ba là, trên cơ sở tổng kết thực tiễn phát triển HTX ở nước ta từ khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực thi hành năm 2013 đến nay, đồng thời tiếp thu có chọn lọc các kinh nghiệm quốc tế; Bốn là, xây dựng một luật chung thống nhất cho các đối tượng trong khu vực KTTT, lấy đối tượng HTX là trung tâm. Đối xử bình đẳng HTX với các tổ chức kinh tế khác trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; Năm là, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và thống nhất trong hệ thống pháp luật, tính tương thích với cam kết quốc tế có liên quan.

Theo ông, dự thảo Luật HTX (sửa đổi) liệu có khắc phục được những chồng chéo, bất cập mà Luật HTX năm 2012 đang gặp phải?

Định hướng Luật nhằm khắc phục tối đa những hạn chế, mâu thuẫn, chồng chéo với các luật khác, đồng thời tạo cơ chế cởi mở hơn, thông thoáng hơn cho các HTX hoạt động theo cơ chế thị trường. Các vướng mắc, chồng chéo, mâu thuẫn, chưa thống nhất sẽ được sửa đổi, hoàn thiện đồng bộ. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã và đang cùng các bộ, ngành, địa phương xây dựng hồ sơ đề nghị xây dựng Luật HTX (sửa đổi) để trình Chính phủ, Quốc hội đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022.

Xin cảm ơn ông!