Các đại diện ngoại giao của hai nước đã tổ chức cuộc họp ủy ban song phương lần thứ IV tại trụ sở Bộ Ngoại giao Mỹ, ngày 3/10. Đây là một cơ chế đã được thiết lập từ năm 2015, nhằm đẩy nhanh tiến trình bình thường hóa các quan hệ song phương giữa hai cựu thù.

Tại cuộc họp này, Cuba một lần nữa lại đặt lên bàn thương lượng yêu cầu phía Mỹ khẩn trương gỡ bỏ cấm vận và trao trả lại căn cứ quân sự Guantanamo. Cuộc gặp đã diễn ra trong bầu không khí tích cực và mang tính xây dựng, thông báo từ phía Hoa Kỳ cho biết sau cuộc họp. Đại diện của các bên đã nêu bật ý nguyện chung của hai nước là hướng tới đạt được các tiến bộ nhiều nhất có thể trước khi khép lại năm nay. Bộ Ngoại giao Mỹ nêu rõ trong một thông báo, chỉ còn 38 ngày nữa sẽ diễn ra cuộc bầu cử Tổng thống để chọn người kế vị Obama, cả hai Chính phủ đều rất quan tâm đến việc củng cố tiến trình bình thường hóa quan hệ đã được Tổng thống Obama và Chủ tịch Raul Castro khởi xướng từ năm 2014.

Sau cuộc họp, bà Josefina Vidal, Vụ trưởng Vụ châu Mỹ Bộ Ngoại giao và Trưởng đoàn Cuba cho biết, ý chí và khát vọng của hai bên là tiến trình bình thường hóa quan hệ song phương đã được khởi xưởng kể từ ngày 17/12/2014 là điều không thể đảo ngược. Trong tháng 12 tới sẽ diễn ra phiên họp song phương lần thứ V và là lần cuối cùng dưới thời Chính phủ của Tổng thống Obama. Tuy nhiên, phía Cuba mong muốn tiếp tục duy trì cơ chế này trong tương lai và sẽ tiếp tục theo dõi sát sao những điều gì sẽ xảy ra sau đó, bà Vidal cho biết trong cuộc hỏi đáp thông qua Twitter.

Ứng cử viên Tổng thống của đảng Dân chủ, bà Hilary Clinton đã cam kết sẽ tiếp tục duy trì sự gần gũi với đảo quốc Caribe này. Thế nhưng, lập trường của ứng cử viên đảng Công hòa Donal Trump lại chưa rõ ràng và thiếu nhất quán. Trong các cuộc bầu cử sơ bộ của đảng này, Trump là ứng cử viên duy nhất đã tỏ ra có sự gần gũi với Cuba, tuy nhiên khi đề cập đến vấn đề này, ông lại nói rằng, có thể sẽ phải đóng cửa đại sứ quán Mỹ ở Cuba cho tới khi đạt được một thỏa thuận với Habana mà Trump cho là mạnh mẽ và thích hợp hơn để làm cơ sở cho các mối quan hệ tiếp theo.

Cuba cho rằng, trước khi kết thúc nhiệm kỳ, Tổng thống Obama còn có cơ hội sử dụng quyền hành pháp của người đứng đầu Chính phủ để loại bỏ các điểm thắt, cản trở việc bình thường hóa trong lĩnh vực kinh tế như: Cho phép tăng khối lượng và chủng loại hàng hóa của Mỹ xuất khẩu sang Cuba và ngược lại, cho phép Cuba tăng xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ sang Mỹ. Cho phép và tạo thuận lợi cho các công ty Mỹ đầu tư vào Cuba và bình thường hóa các quan hệ ngân hàng và tài chính.

Trong phiên họp ngày hôm qua, cả Washington và Habana đã thống nhất sẽ phối hợp tổ chức 7 chuyến thăm cấp cao trong 5 tuần tới ở cả hai quốc gia trong các lĩnh vực như y tế, môi trường, giáo dục và các quan hệ song phương khác. Ngoài ra, bà Vidal cũng cho biết thêm, Mỹ và Cuba hiện cũng đang đàm phán thêm 6 thỏa thuận nữa và hy vọng có thể kết thúc trong năm nay.

Các thỏa thuận này bao gồm: ứng dụng và triển khai thực hiện luật về hợp tác theo dõi địa chấn, trao đổi thông tin về khí tượng, thủy văn, khu bảo tồn biển, tìm kiếm và cứu nạn, ứng phó với sự cố tràn dầu trên vịnh Mexico và eo biển Florida. Mặt khác cũng đã lập chương trình cho các cuộc gặp cấp chuyên viên trao đổi về tội phạm mạng, rửa tiền giữa lực lượng bảo vệ bờ biển Cuba và Cục bảo vệ bờ biển Hoa Kỳ, cũng như tổ chức các cuộc đối thoại về giải trừ quân bị, không phổ biến vũ khí hạt nhân và quyền con người, Bộ Ngoại giao Cuba cho biết trong một thông báo sau cuộc họp.

Ngoài việc yêu cầu gỡ bỏ lệnh cấm vận và trao trả lại đảo Guantanamo, phía Cuba còn phản đối Chương trình giáo dục World learning do Đại sứ quán Mỹ khởi xướng. La Habana coi chương trình này là can thiệp vào nội bộ của đảo quốc. Mặt khác, Chính phủ Cuba cũng đã tiếp tục đề nghị phía Mỹ hủy bỏ đạo luật điều chỉnh đối với người Cuba và chính sách chân khô/chân ướt cho các công dân Cuba có thể được hưởng quy chế cư trú vĩnh viễn sau 1 năm đến Mỹ, còn những người Cuba khác vượt biên bằng đường biển, nếu bị phát hiện và bắt giữ sẽ lập tức bị trả về đảo quốc.