Tại thời điểm kiểm tra, công tác vận hành hồ chứa thủy điện trong mùa mưa bão tuân thủ các quy định trong quy trình đơn hồ và liên hồ. Vận hành hồ chứa đảm bảo dòng chảy tối thiểu đúng quy định tại giấy phép khai thác nước mặt được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép. Trong quá trình vận hành, các chủ đập thủy điện cơ bản đã thực hiện tốt quy định về quản lý an toàn đập, cũng như cơ bản thực hiện đầy đủ các quy định về quản lý đầu tư và quản lý chất lượng công trình xây dựng. Các hạng mục công trình được tổ chức lập kế hoạch kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ theo quy định tại quy trình bảo trì các hạng mục công trình của công ty ban hành. Tất cả các công tác kiểm tra, bảo dưỡng sau khi thực hiện được ghi chép, tổ chức đánh giá để theo dõi tình trạng của công trình, đảm bảo an toàn trong quá trình khai thác, vận hành.

Thực hiện Quyết định số 3554 của UBND tỉnh Nghệ An vừa qua, Đoàn liên ngành đại diện các sở, ngành đã kiểm tra công tác đầu tư xây dựng và vận hành khai thác dự án, công trình thủy điện.

Các dự án thủy điện trên địa bàn tỉnh Nghệ An đều được UBND tỉnh hoặc Sở Kế hoạch và Đầu tư cấp Giấy chứng nhận đầu tư đảm bảo các hồ sơ, thủ tục theo quy định của Luật Đầu tư 2014, Nghị định số 118/2015/NĐ-CP ngày 12/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đầu tư.

Bên cạnh các dự án đã hoàn thành và đưa vào sử dụng đảm bảo tiến độ được phê duyệt. Các nhà máy đang thi công như Suối Choang, Bản Mồng đã được gia hạn Giấy chứng nhận đầu tư theo quy định. Dự án thủy điện Châu Thôn đang trong quá trình hoàn tất các thủ tục để gia hạn. Thực hiện cắm mốc chỉ giới xác định phạm vi bảo vệ đập thủy điện theo Nghị định 114/2018/NĐ-CP về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước đúng quy định. Cơ bản thực hiện đúng các quy định của Giấy phép khai thác nước mặt và Báo cáo đánh giá tác động môi trường.

Tại thời điểm kiểm tra, công tác chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác đã được 24/25 đơn vị thực hiện chỉ còn lại Nhà máy thủy điện Suối Choang xã Châu Khê, huyện Con Cuông đang trong quá trình thực hiện chuyển đổi. 21 nhà máy đang vận hành đã thực hiện việc đóng phí dịch vụ môi trường rừng hàng năm.

Tuy nhiên, trong quá trình kiểm tra đoàn công tác đã chỉ ra những vi phạm của một số công ty thuỷ điện và yêu cầu các đơn vị tập trung khắc phục. Các nhà máy Khe Bố, Hủa Na, Nhạn Hạc, Châu Thắng thực hiện chậm quy trình vận hành liên hồ chứa cần điều chỉnh quy trình vận hành đơn hồ.

Nhà máy Ca Lôi, Xoỏng Con, và Ca Nan 2 có quy trình vận hành không còn phù hợp với tình hình thực tế cần phải điều chỉnh. Đập thủy điện Ca Lôi đã đến kỳ nhưng chưa được kiểm định; các nhà máy Bản Cốc, Châu Thắng, Khe Bố, Chi Khê thực hiện chưa đầy đủ theo quy định trong quy trình vận hành trong mùa lũ; không có lệnh vận hành mà chỉ có các thông báo xả lũ; Bản Cánh, Châu Thắng, Nậm Cắn 2, Ca Lôi, Xoỏng Con, Sao Va, Đồng Văn, Hủa Na, Bản Cốc thực hiện chưa đầy đủ các báo cáo trước và sau mùa mưa lũ theo quy định trong quy trình vận hành.

Các nhà máy thủy điện có vùng hạ du đập bị ảnh hưởng ngập lụt của một đập như, Bản Cánh, Nậm Cắn 2, Sao Va, Bản Cốc, Xoỏng Con, Ca Lôi, chưa xây dựng và phê duyệt bản đồ ngập lụt vùng hạ du đập thủy điện để làm căn cứ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt Phương án ứng phó tình huống khẩn cấp.

Ngoài các nhà máy Nậm Mô, Nậm Nơn, Bản Ang, Hủa Na, số còn lại bố trí vật tư, thiết bị phục vụ phương án bảo vệ đập, hồ chứa; phương án phòng chống thiên tai; phương án phòng chống lũ lụt vùng hạ du; phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp chưa đầy đủ theo quy định tại các phương án đã được phê duyệt vi phạm Nghị định số 134 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực, an toàn đập thủy điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Hầu hết các chủ sở hữu đập, hồ chứa chưa thực hiện việc lập kế hoạch và phối hợp với các chính quyền địa phương, Ban chỉ huy phòng chống thiên tai địa phương triển khai diễn tập các tình huống theo các phương án đã được phê duyệt. Công tác đảm bảo an toàn lao động một số nhà máy chưa đảm bảo như, một số vị trí có nguy cơ mất an toàn lao động nhưng chưa có biển báo, lan can bảo vệ theo quy định. Ngoài ra, đa số phương án ứng phó thiên tai của các nhà máy thủy điện xây dựng và phê duyệt chưa đầy đủ các nội dung và tình huống cụ thể, vi phạm quy định tại Điều 22 của Luật Phòng, chống thiên tai.

Việc xây dựng các công trình thủy điện lớn là cần thiết, mang lại hiệu quả lớn đối với nền kinh tế. Ảnh: Thủy điện Bản Vẽ tại huyện Tương Dương, Nghệ An.

Đại diện Sở Công Thương Nghệ An, ông Trần Thanh Hải - Trưởng đoàn kiểm tra liên ngành - cho biết, công tác phát triển thủy điện nói chung cũng như quản lý về an toàn của đập, hồ thủy điện và sự vận hành của các công trình thủy điện đã luôn được coi là nhiệm vụ trọng tâm của ngành trong những năm qua.

Qua kiểm tra, Đoàn liên ngành yêu cầu các chủ sở hữu, chủ đầu tư đập, hồ chứa thủy điện vận hành phát điện đảm bảo tuân thủ các quy định hiện hành. Tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm các quy định tại Nghị định 114 của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư 09 của Bộ Công Thương quy định về quản lý an toàn đập, hồ chứa thủy điện. Sẵn sàng lực lượng, phương tiện trang thiết bị theo phương châm “4 tại chỗ” để xử lý khi có tình huống xảy ra, tuyệt đối không để xảy ra bị động, bất ngờ trong mọi tình huống, đặc biệt là các khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất; phát hiện, xử lý kịp thời các sự cố để đảm bảo an toàn.

Đoàn yêu cầu thực hiện nghiêm các phương án đã phê duyệt; quy trình vận hành đơn hồ, liên hồ chứa và các quy định liên quan khác đã được phê duyệt nhằm đảm bảo an toàn trong quá trình vận hành. Trong quá trình vận hành công trình, thường xuyên kiểm tra, theo dõi các hạng mục công trình, đảm bảo an toàn tuyệt đối trong vận hành; báo cáo và xử lý ngay các nguy cơ gây mất an toàn cho đập và hồ chứa.

Thực hiện tốt quy chế phối hợp giữa chính quyền địa phương và chủ đập, hồ chứa thủy điện trong việc vận hành hồ chứa theo quy trình đã phê duyệt. Chỉ đạo các UBND các xã phía trên lòng hồ kiểm tra, tuyên truyền đối với người dân có hành vi vứt rác thải sinh hoạt trôi nổi trên lòng hồ, nghiêm cấm các tổ chức, cá nhân có hoạt động khai thác gỗ rừng trồng để trôi nổi xuống lòng hồ. Đồng thời, yêu cầu các chủ đầu tư khắc phục các tồn tại sau kiểm tra, báo cáo kết quả thực hiện về Sở Công Thương để được xem xét, chỉ đạo.