- Từ thị xã Bắc Kạn, vượt qua 70km đường đèo dốc uốn lượn, chúng tôi dừng chân tại ven hồ Ba Bể - 1 trong 100 hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất thế giới. Mặc dù xung quanh hồ có khá nhiều nhà nghỉ, khách sạn, nhưng chúng tôi quyết định đi thêm khoảng 2km nữa để nghỉ đêm tại thôn Pác Ngòi, một thôn nhỏ nằm trong vùng lõi Vườn quốc gia Ba Bể, nơi 100% hộ dân ở đây là người dân tộc Tày. Cùng với Bó Lù, Pác Ngòi là 1 trong 2 thôn của xã Nam Mẫu được nhiều người biết đến với hoạt động du lịch cộng đồng.

Vẫn là những ngôi nhà sàn truyền thống 2 tầng của người Tày với 9 bậc cầu thang nghiêng nghiêng, nhưng những ngôi nhà sàn có dịch vụ đón tiếp khách của Pác Ngòi rất to, đẹp và khang trang. Nhà làm 100% bằng nguyên liệu gỗ, có ngăn làm các ô nhỏ, giữa nhà là nơi có thể sinh hoạt tập thể hoặc ngủ đêm dành cho những nhóm khách du lịch có số lượng từ 20-40 người. Mỗi nhà sàn ở đây vẫn giữ cho mình khu bếp lửa ấm cúng với mùi khói đặc trưng.

Trưởng thôn Hứa Văn Canh cho biết, Pác Ngòi hiện có 86 hộ, trong đó 11 hộ dựng nhà nghỉ phục vụ du khách. Đi đầu là gia đình ông Ngôn Văn Toàn (nhà nghỉ Khánh Toàn), tiếp sau đó là các hộ gia đình ông Thơ, ông Sào, ông Thụ, ông Sáu, ông Bảo… Ban đầu chỉ là do du khách lỡ độ đường xin nghỉ chân ở lại, sau lượng khách muốn được nghỉ lại sinh hoạt cùng gia đình ngày càng nhiều (đặc biệt là khách nước ngoài), nên các hộ tính tới chuyện chủ động xây, sửa nhà cửa để phục vụ. Đến nay, nhiều gia đình đã trở nên sung túc nhờ công việc này.

Dừng chân tại nhà nghỉ Thế Sang, chị Sáu chủ nhà chia sẻ: Năm 2009, gia đình chị đầu tư vào nhà nghỉ này hết khoảng 600 triệu đồng. Vì là hộ đi sau nên mỗi năm nhà chị mới đón được khoảng 400 khách, chủ yếu là khách nước ngoài, thường ở lại từ 1 - 3 ngày.

Được biết, các gia đình có “thâm niên” 10, 20 năm đón khách nước ngoài, như: nhà nghỉ Khánh Toàn, Hoa Sơn… mỗi năm đón tiếp từ 1.000 - 1.500 khách. Ngoài ăn, ngủ cùng gia đình, mỗi nhà nghỉ đều có thuyền đưa du khách thăm quan hồ Ba Bể, các động xung quanh; lên rừng thăm bản người Dao, người Mông, xem đội văn nghệ thôn hát then truyền thống của người Tày… Thời điểm hiện tại, phí ngủ đêm tại Pác Ngòi là 50.000 - 70.000/người, tùy thuộc số lượng khách, mỗi bữa ăn từ 120.000 - 150.000 đồng, với các món ăn đậm hương vị địa phương như: Gà tự nuôi, cá lòng hồ, cây, củ, quả trồng tại thôn, bản. Những lúc không tham gia sinh hoạt cùng gia đình, du khách có thể thả bộ theo những con đường uốn lượn quanh thôn, ngắm hồ Ba Bể từ xa, hay đơn giản là xem bà con thôn bản thu hoạch hoa màu, dệt vải, trồng rau…

 Một chút tiếc nuối và cảm giác thiêu thiếu khi không hề thấy người nào trong thôn mặc trang phục truyền thống của dân tộc Tày...

Hoàng Mai