Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có 8 anh chị em tại xã Nhuận Đức (huyện Củ Chi, TP. Hồ Chí Minh), ngay từ nhỏ, cô bé Minh Nghĩa đã bộc lộ tố chất của một người chiến sĩ cách mạng với phẩm chất nhanh nhẹn, thông minh. Khi mới 12 tuổi, Vũ Minh Nghĩa đã làm giao liên cho cán bộ hoạt động bí mật tại xã. Ngày đó, nhà nhà, người người ở Củ Chi theo cách mạng nên bị đàn áp triền miên. Địch liên tục đốt nhà, giết những người theo cách mạng. Ngôi nhà lá của gia đình cô lúc bấy giờ bị giặc đốt đến 5 lần và cứ dựng lên chúng lại đốt.

Đến năm 1964, sự kiện người thanh niên Nguyễn Văn Trỗi bị chính quyền Mỹ đưa ra xử bắn đã dấy lên phong trào tòng quân giết giặc của thanh niên ở khắp mọi làng quê của miền Nam Việt Nam, là động lực khiến người con gái "đất thép" Củ Chi nung nấu ý định tham gia vào đội biệt động Sài Gòn.

Bà Vũ Minh Nghĩa thời trẻ (ảnh nhân vật cung cấp)

Gần 1 năm sau, ngày 15/4/1965, Vũ Minh Nghĩa chính thức trở thành nữ biệt động Sài Gòn dưới sự chỉ huy của Đội trưởng Đội 5 Nguyễn Thanh Xuân (bí danh Bảy Bê - sau này là Chính Nghĩa). Năm đó cô vừa tròn 18 tuổi. Vào Đội 5, Bảy Bê được giao nhiều nhiệm vụ như làm liên lạc, vận chuyển thư từ, vũ khí trong nội và ngoại thành.

Mặc dù hoạt động cách mạng từ sớm nhưng gia đình vẫn không biết cô theo cách mạng. Vì thế mà mỗi lần vào nội thành hoạt động, Bảy Bê thường nói dối mẹ và rất sợ bà bắt gặp. "Không ngờ hôm lái xe về Củ Chi, bị địch ruồng bố khắp các ngả đường chính nên xe phải băng đồng, luồn lách theo đường mòn mà đi. Ai ngờ, xe mắc lầy. Lúc này có chiếc xe ngựa chở dân ra chợ nên Bảy Bê nhờ đẩy giúp. Tôi đã thót tim khi nhìn thấy má cũng đang ngồi trên xe. Sau đó tôi bị má mắng cho một trận nên thân vì nói dối và làm việc quá nguy hiểm"- bà nhớ lại.

Trận đánh để đời

Tháng 6/1966, đội trưởng Đội 5 bị địch bắt, chúng dùng đủ mọi cực hình tra tấn nhưng không khai thác được gì nên đày ông ra Côn Đảo. Chính Nghĩa cùng đồng đội tiếp tục ở lại chiến đấu. Thời gian này, Chính Nghĩa đã có một trận đánh để đời, tiền đề cho chiến thắng mùa xuân 1975.

Bà kể: Theo kế hoạch, đội biệt động của tôi do đồng chí Tô Hoài Thanh chỉ huy đánh vào Dinh Độc Lập và giữ trận địa trong khoảng 20 đến 30 phút chờ quân chi viện tới. Đây là một mục tiêu quan trọng, nằm trong nội đô và được bảo vệ nghiêm ngặt. Mỗi động thái khác thường quanh mục tiêu sẽ bị địch kiểm tra và sẵn sàng bắn hạ.

Bà Vũ Minh Nghĩa trong lần thăm căn cứ xưa (căn hầm chứa vũ khí bí mật) - nay là Bảo tàng Biệt động Sài Gòn, TP. Hồ Chí Minh

Rạng sáng mùng 2 Tết Mậu Thân 1968, 15 chiến sĩ biệt động đi trên 3 xe tải nhỏ và 2 xe máy tiến vào cổng sau Dinh Độc Lập, trong số đó duy nhất có một người phụ nữ là Chính Nghĩa. Chiếc xe tải đi đầu nhanh chóng tiêu diệt chốt gác, tạo điều kiện đặt thuốc nổ phá cổng. Tuy nhiên, khối thuốc không nổ, lực lượng biệt động bị mắc kẹt ở cổng, 5 chiến sĩ hy sinh ngay khi trèo qua tường rào...

Không thể tiến công vào trong, các chiến sĩ biệt động chiến đấu ngay bên ngoài cổng. Gần 40 phút cầm cự vẫn chưa thấy có quân ta tiếp viện, cả Đội 5 dồn lực quyết chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Trận đánh đó mãi là một ký ức không thể nào quên với Chính Nghĩa bởi hôm đó bà chứng kiến đồng đội của mình ngã xuống, trong đó người đội trưởng Tô Hoài Thanh hy sinh ngay trên cánh tay bà. "Cuộc chiến đấu không cân sức giữa 15 chiến sĩ biệt động với hàng trăm tên địch diễn ra trong 2 đêm 1 ngày Tết Mậu Thân, 8 đồng chí của tôi hy sinh, 6 đồng chí khác bị thương và bị địch bắt sau khi chiến đấu đến viên đạn cuối cùng"- bà xúc động kể lại.

Sau trận đánh vào Dinh Độc Lập, Chính Nghĩa đã bị bắt, dù bị tra tấn rất tàn bạo, dã man nhưng người con gái đất thép vẫn quyết không khai nửa lời. Vì vậy chúng đã giam bà từ nhà tù Tổng nha Cảnh sát đến Thủ Đức, Biên Hòa, Chí Hòa và cuối cùng là nhà tù Côn Đảo. Năm 1974, với thắng lợi của Hiệp định Paris, Chính Nghĩa đã được trả tự do cùng hàng ngàn chiến sĩ cách mạng khác đang bị giam cầm tại "địa ngục trần gian" này. Để rồi chưa đầy 1 năm sau, cô gái kiên trung ấy lại có mặt cùng đội quân "Tiến về Sài Gòn" trong những ngày Tháng Tư lịch sử của dân tộc… và "vỡ òa" sung sướng khi chứng kiến chính quyền Sài Gòn tuyên bố đầu hàng.