Thương mại nội địa giữ vai trò quan trọng

Khẳng định vai trò của thương mại nội địa trong nền kinh tế, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải khẳng định, trong những năm qua, thương mại trong nước tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc tiêu thụ sản phẩm, đáp ứng nhu cầu về hàng hóa cho nhân dân và góp phần quan trọng cho sự phát triển của nền kinh tế. Trong giai đoạn từ năm 2006-2018, mặc dù đầu tư từ nguồn ngân sách còn hạn chế nhưng đóng góp bình quân của thương mại trong nước trong GDP đều đạt mức trên 10%/năm, tạo công ăn việc làm cho khoảng 12-13% tổng lao động xã hội (đứng thứ ba sau ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản và ngành công nghiệp chế biến, chế tạo).

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải khẳng định, thị trường trong nước là thành tố quan trọng cho kinh tế nước ta

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của nước ta có mức tăng trưởng nhanh; Trong giai đoạn 2006-2010, mức tăng bình quân là 16,1%/năm; trong giai đoạn 2011-2015 có mức tăng 11,38%/năm; giai đoạn 2016-2018 dự kiến tăng 10,55%/năm. Tính chung từ 2006 đến nay, tốc độ tăng trưởng bình quân của tổng mức bán lẻ hàng hóa luôn cao gấp 1,5-2 lần so với tốc độ tăng trưởng bình quân của GDP trong cùng thời kỳ…

Bên cạnh việc đẩy mạnh phát triển thương mại quốc tế thông qua các hoạt động xuất nhập khẩu, Chính phủ cũng ngày càng quan tâm đến phát triển thương mại thị trường trong nước. Trong những năm trước đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành một số quyết định phê duyệt các đề án có tính dài hạn nhằm phát triển thương mại trong nước như: Quyết định số 27/2007/QĐ-TTg ngày 15 tháng 02 năm 2007 phê duyệt Đề án Phát triển thương mại trong nước đến năm 2010, định hướng đến năm 2020; Quyết định số 23/QĐ-TTg ngày 06 tháng 01 năm 2010 phê duyệt Đề án Phát triển thương mại nông thôn giai đoạn 2010-2015 và định hướng đến năm 2020; Quyết định số 634/QĐ-TTg ngày 29 tháng 4 năm 2014 phê duyệt Đề án Phát triển thị trường trong nước gắn với Cuộc vận động “Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam” giai đoạn 2014-2020…

"Hiến kế" nhiều giải pháp

Song song với những thành tựu, đến nay, Việt Nam vẫn đang thiếu một chiến lược tổng thể và toàn diện để đẩy mạnh phát triển thương mại trong nước một cách bền vững. Do đó, Chính phủ đã chỉ đạo giao Bộ Công Thương chủ trì xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển thương mại trong nước giai đoạn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035.

Ông Trần Duy Đông - Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) nhấn mạnh thêm, thị trường trong nước còn tồn tại nhiều yếu tố chi phí trung gian của doanh nghiệp, hộ gia đình vẫn ở mức cao do mạng lưới phân phối, tiêu thụ nguyên vật liệu và hàng hóa thành phẩm nhiều tầng nấc, việc ứng dụng khoa học công nghệ vào hoạt động thương mại còn chậm.

Trật tự thương mại chưa bảo đảm, tình trạng hàng giả, hàng lậu chưa hoàn toàn được kiểm soát, cơ sở hạ tầng thương mại không đồng đều ở các địa phương, tại nhiều nơi, hệ thống chợ nông thôn chưa được nâng cấp xây mới, hệ thống kho bãi, logistics chưa đồng bộ với sản xuất làm giảm khả năng điều tiết thị trường của nhà nước. Vẫn còn sự chênh lêch về giá cả khá lớn giữa các vùng miền.

Hội nghị nhằm lấy ý kiến của các Bộ ngành, hiệp hội, doanh nghiệp về Chiến lược phát triển thương mại trong nước đến năm 2025, tầm nhìn 2030

Dự báo giá cả, thị trường chưa được quan tâm đúng mức tạo ra những bất lợi cho cả Nhà nước, doanh nghiệp, cá nhân và hộ gia đình. Chi phí logistics còn cao, gây bất lợi cho hàng hóa.

Do đó, trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu, với sự phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc ban hành Chiến lược phát triển thương mại trong nước sẽ giúp cải thiện môi trường kinh doanh, môi trường pháp lý, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chiến lược phát triển thương mại trong nước cũng sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng trong nước thông qua việc kết nối các nhà sản xuất với các kênh phân phối, kết nối khu vực nông thôn với khu vực thành thị, đẩy mạnh liên kết chuỗi sản phẩm…

Dự thảo Chiến lược đã được chia thành từng giai đoạn cụ thể, đồng bộ về thời gian với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm của quốc gia; xây dựng các mục tiêu cụ thể cần đạt được cho từng giai đoạn; có định hướng và giải pháp thực hiện phù hợp như: Nhóm giải pháp quản lý hoạt động kinh doanh theo cam kết quốc tế; Nhóm giải pháp phát triển hạ tầng thương mại; Nhóm giải pháp về nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và điều tiết thị trường; Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong thương mại; Nhóm giải pháp gắn kết lưu thông với sản xuất, đẩy mạnh liên kết chuỗi sản phẩm; Nhóm giải pháp hỗ trợ ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ…

Giai đoạn 2016-2018, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng khoảng 10,55%/năm

Ông Trần Duy Đông cho hay, các giải pháp và các đề án, nhiệm vụ của dự thảo Chiến lược hướng tới việc giải quyết được các vấn đề về tổ chức kênh phân phối (truyền thống và hiện đại); về loại hình, phương thức kinh doanh; về kết cấu hạ tầng thương mại; về các loại hình doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh phù hợp với tính chất, đặc điểm của thị trường theo ngành hàng, khu vực… Qua đó góp phần hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam tăng cường năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường. Dự thảo Chiến lược cũng được xây dựng trên cơ sở phù hợp với các nội dung cam kết với WTO và các hiệp định thương mại song phương, đa phương khác mà Việt Nam đã và đang ký kết liên quan đến mở cửa thị trường dịch vụ phân phối.

Góp ý tại hội nghị, PSG.TS. Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho hay, mục tiêu phát triển thị trường trong nước của ta cơ bản là không chỉ nâng số lượng mà phải nâng chất lượng tăng trưởng. Trong thời gian tới, cần có một phần dự báo về số liệu thay đổi như cơ cấu hàng hóa nguồn hàng tại kênh phân phối theo hướng không để tình trạng hàng nước ngoài tràn lan ở các kênh phân phối. Bên cạnh đó, nắm bắt xu thế về sự bùng dậy của thương mại điện tử và thanh toán điện tử, từ đó thay đổi chính sách theo hướng phù hợp với phương thức thanh toán mới.

“Đặc biệt, Cuộc vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam đã triển khai 10 năm và đạt được một số hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, trong giai đoạn mở cửa, chính sách với nguồn cung hàng Việt phải nâng cấp lên. Không chỉ ưu tiên sử dụng hàng Việt Nam mà hàng Việt Nam phải chinh phục người tiêu dùng Việt Nam” - ông Trần Đình Thiên nhấn mạnh.

Ông Phạm Đình Đoàn - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Phú Thái chia sẻ, nhiều ý kiến cho rằng việc các doanh nghiệp nước ngoài mua lại các siêu thị sẽ gây áp lực cho hàng Việt Nam khi các doanh nghiệp này sẽ ưu tiên tiêu thụ hàng hóa quốc gia họ. Tuy nhiên, đây là xu hướng chung đã diễn ra ở nhiều quốc gia.

“Thực tế, chuyện mua bán này là bình thường. Cái quan trọng là phải đầu tư nâng cao chất lượng hàng hóa trong nước để cạnh tranh với hàng nước ngoài. Bên cạnh đó, quan tâm đến vấn đề quy hoạch hệ thống bán lẻ để xây dựng hệ thống phân phối đa dạng, cạnh tranh, hỗ trợ được hàng hóa trong nước” - ông Thái cho hay.

Bà Đinh Thị Mỹ Loan - Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam cho rằng, song song với chiến lược phát triển thị trường trong nước, cần có thêm chiến lược riêng cho ngành dịch vụ bán lẻ bởi đây là một trong những ngành quan trọng của thương mại nội địa trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.