Hơn 30 nhà báo cùng đại diện các sở, ban, ngành của UBND tỉnh Hà Tĩnh đã tham dự tọa đàm.

Tọa đàm được tổ chức với mục tiêu nhằm thu nhận ý kiến của các doanh nghiệp cũng như địa phương có hoạt động khai thác khoáng sản đối với vấn đề về mức đóng phí bảo vệ môi trường (BVMT) cũng như việc sử dụng, phân bổ khoản đóng góp này tại địa phương trong bối cảnh Bộ Tài chính đang xây dựng và chuẩn bị hoàn thiện để trình Chính phủ thay thế Nghị định số 74/2011/NĐ-CP về phí BVMT được Chính phủ ban hành ngày 28/5/2011. Dự kiến mức thu phí BVMT sẽ có nhiều thay đổi tại nghị định mới.

Quá trình xây dựng dự thảo đã gây nhiều tranh luận về các nội dung liên quan trong đó cách thức các địa phương sử dụng nguồn phí BVMT thế nào, doanh nghiệp có nghĩa vụ ra sao được đề cập ở nhiều góc độ.

Theo ông Hồ Duy Thành - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hà Tĩnh: Hiện trạng thu phí BVMT tại Hà Tĩnh cho thấy việc phân chia tỷ lệ nguồn thu được nhận từ nguồn này cụ thể như sau: cấp tỉnh 40%, huyện 20%, xã 40% đối với khoáng sản kim loại và đá ốp lát, đá block, quặng đá quý còn đối với khoáng sản không kim loại thì tùy theo từng loại khoáng sản như: sỏi, cuội, cát vàng... để lại ngân sách xã 100%; đất sét, đất làm gạch, ngói… 80% để lại ngân sách xã, 20% để lại ngân sách huyện; đá làm vật liệu xây dựng, đôlômit… để lại ngân sách xã 60% và 40% là ngân sách huyện.

Hiện toàn tỉnh Hà Tĩnh có 97 đơn vị đang khai thác và chế biến khoáng sản tại 109 mỏ nhưng tổng nguồn thu từ phí bảo vệ môi trường mới được 12 tỷ đồng và còn gần 7 tỷ đồng nữa doanh nghiệp vẫn đang nợ đọng. Như vậy có thể thấy đây là nguồn thu quá nhỏ đối với con số trên 7.000 tỷ đồng là tổng thu ngân sách trên toàn tỉnh Hà Tĩnh năm 2014.

Còn theo ông Nguyễn Duy Lượng - Phòng Tổng hợp nghiệp vụ dự toán - Cục Thuế tỉnh Hà Tĩnh: Nguồn thu từ phí BVMT trong khai thác khoáng sản được cấp tỉnh phân bổ cho huyện có hoạt động khai thác, tuy nhiên khi nguồn ngân sách này được sử dụng như thế nào lại do hội đồng nhân dân huyện quyết định. Đối với cấp xã nguồn từ việc thu phí cũng tương tự”.

Trong khi ông Đỗ Đình Thừa - Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Sắt Thạch Khê và ông Võ Văn Lưu - Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thương mại khoáng sản Hà Tĩnh có cùng băn khoăn: Việc sử dụng các nguồn thu từ phí bảo vệ môi trường tại địa phương như thế nào, doanh nghiệp không được biết. Ngoài các nghĩa vụ về thuế, phí mà doanh nghiệp phải đóng ra thì hàng năm chúng tôi đều hỗ trợ địa phương xây dựng các công trình phúc lợi khác như: xây dựng đường, nhà trẻ, trường học, hỗ trợ đào tạo nghề cho người dân…

Với cách thức phân bổ như trên đã dẫn đến khó khăn trong việc xử lý các vấn đề môi trường tại địa phương. Bên cạnh đó, kinh phí này từ lúc doanh nghiệp đóng nạp đến xử lý trực tiếp vấn đề môi trường là một quá trình mất nhiều thời gian đã làm mất tính kịp thời gây mối bức xúc giữa doanh nghiệp với người dân. Đối với doanh nghiệp mặc dù đã thực hiện nghĩa vụ của mình với địa phương tuy nhiên chưa hiểu nguồn kinh phí này được sử dụng như thế nào, nhiều doanh nghiệp chỉ thực hiện nghĩa vụ mà không có, hoặc không được biết việc sử dụng phí BVMT do mình đóng góp có minh bạch và đúng dòng ngân sách không.

Được biết tọa đàm lần này là một hoạt động trong chuỗi thu thập ý kiến tại các tỉnh của VFEJ nhằm có cái nhìn đa chiều từ góc độ báo chí giúp các nhà hoạch định chính sách hoàn thiện dự thảo nghị định mới. Sau tọa đàm, đại biểu và các phóng viên tiến hành điền giã, thực địa tại một số điểm khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.