Ngày 26/3, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Trưởng ban Chỉ đạo xử lý các tồn tại, yếu kém của một số dự án và doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành Công Thương đã khảo sát hiện trường và làm việc với Bộ Công Thương, Tổng Công ty giấy, UBND tỉnh Long An và các bộ ngành, cơ quan liên quan về phương án xử lý Dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam.

Dự án khó xử lý nhất trong số 12 dự án yếu kém

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân đã nêu khái quát về quá trình xây dựng và khó khăn vướng mắc của Dự án nhà máy bột giấy Phương Nam đã và đang gặp phải, đồng thời đề xuất một số phương án xử lý.

Cụ thể, đến thời điểm hiện tại, dự án này đã thể hiện là không khả thi do không còn vùng nguyên liệu (hiện khu vực không còn trồng đay – nguyên liệu để sản xuất của nhà máy). Giải pháp điều chỉnh tính năng sản xuất để phù hợp với các nguyên liệu khác cũng không khả thi, sản phẩm làm ra (chủ yếu là giấy in báo) cũng khó tiêu thụ. Mặt khác, Tổng công ty Giấy gặp khó khăn trong xử lý các vấn đề liên quan đến tài chính của dự án. Đang bị các chủ nợ khởi kiện…

Nêu giải pháp, Bộ Công Thương cho biết, đã trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và triển khai phương án bán đấu giá tài sản, nhưng những năm qua, phương án này không triển khai được do không có nhà đầu tư nào tham gia qua 3 lần tổ chức đấu giá (do giá khởi điểm được định giá không phù hợp với thị trường, một số nội dung liên quan tới chủ nợ cũng có vướng mắc.

Báo cáo cũng cho biết, tỉnh Long An đề xuất phương án chuyển đổi mục đích sử dụng quyền sử dụng đất dự án để xây dựng Khu đô thị sinh thái gắn với công nghệ cao. Bộ Công Thương cũng đề xuất phương án 3 là dừng thực hiện và bán thanh lý tài sản trên đất của dự án. Bộ cũng đề xuất cấp có thẩm quyền chỉ đạo ban hành cơ chế đặc thù để xử lý những tồn tại của dự án này.

Sau khi nghe báo cáo của Bộ Công Thương đại diện Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng nhà nước, Tổng Công ty Giấy Việt Nam, Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp, 2 ngân hàng (chủ nợ), lãnh đạo UBND tỉnh Long An cho rằng, đến nay việc xử lý tồn tại của dự án chưa thành công bởi vẫn chưa có giải pháp khả thi. Đây là dự án khó xử lý nhất trong số 12 dự án yếu kém, thua lỗ của ngành Công Thương.

Theo đó, đề nghị Bộ Công Thương, phải nghiên cứu các phương án trong đó làm rõ có khắc phục được hay không. Đề xuất các phương án, phải rất chi tiết, cụ thể, chỉ rõ phương án tối ưu trình cấp có thẩm quyền, đánh giá khả năng tổn thất của nhà nước, của doanh nghiệp, các yếu tố liên quan đến pháp lý để báo cáo những vấn đề vượt thẩm quyền.

Đại diện Tổng công ty Giấy Việt Nam khẳng định, về mặt kỹ thuật, Dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam là không thể khắc phục được vì dây truyền sản xuất bột giấy từ cây đay là "đặc thù". Trên thế giới chỉ duy nhất Việt Nam có. Công nghệ này từ phòng "thí nghiệm đi thẳng ra thực tế", không phù hợp nên không hoạt động được.

Bên cạnh đó, về mặt môi trường, dự án này nằm ngay ở đầu nguồn sông Vàm Cỏ, dòng chảy không lớn, nên nguồn nước thải ra khó thoát được nhanh, dễ tạo ra nguy cơ ô nhiễm cho tỉnh Long An và các địa phương trong khu vực nên không nên tiếp tục dự án.

Tiến độ xử lý chậm gây thiệt hại rất lớn

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc nhấn mạnh rằng: Về thực tiễn các yếu tố bảo đảm cho dự án hoạt động đều không còn. Việc cơ quan có thẩm quyền đã chỉ đạo dừng dự án từ 2014 để tránh thiệt hại thêm là chính xác. Tuy nhiên tiến độ xử lý chậm nên gây thiệt hại rất lớn.

Dự án không triển khai được thì phải xử lý theo quy định của pháp luật. Đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải ra quyết định chấm dứt dự án. Về phía địa phương, cần điều chỉnh quy hoạch và điều chỉnh mục đích sử dụng đất,…

Tại cuộc họp, đại diện, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tư pháp cũng làm rõ một số vấn đề liên quan đến xử lý tín dụng; các vấn đề liên quan đến pháp lý để xử lý dự án. Đại diện các ngân hàng (chủ nợ), bày tỏ chia sẻ với khó khăn của Tổng công ty giấy và sẵn sàng hợp tác với Tổng công ty giấy để xử lý các vướng mắc dự án theo quy định của pháp luật.

Về phía địa phương, Chủ tịch UBND tỉnh Long An Nguyễn Văn Út nhấn mạnh: Đến thời điểm hiện tại, tính khả thi để triển khai dự án đã không còn. Chúng ta đã tạm dừng dự án từ 2014 để xử lý nhưng chưa giải quyết được. Chính vì vậy, tỉnh Long An đề nghị Ban Chỉ đạo báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét chấm dứt dự án để xử lý theo quy định của pháp luật.

Trên cơ sở đó, các bộ ngành, chủ nợ và địa phương đã bàn bạc để thống nhất tiếng nói chung xử lý dự án. Từ thực tiễn dự án và địa phương, tỉnh Long An để nghị chuyển đổi dự án thành khu đô thị sinh thái, nông nghiệp công nghệ cao.

Báo cáo phương án xử lý dứt điểm trước 15/4/2023

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái yêu cầu Bộ Công Thương, trong các phương án đề xuất phải làm rõ các giải pháp về kỹ thuật, tài chính, phân định rõ giữa tài sản và đất, các vấn đề liên quan đến pháp lý,… đồng thời phải căn cứ vào thực tế để đề xuất phương án cuối cùng cho Ban Chỉ đạo.

Phó Thủ tướng cho biết, trong 12 dự án yếu kém, Ban Cán sự Đảng Chính phủ đã trình Bộ Chính trị phương án xử lý 8 dự án. Đối với 4 dự án còn lại (Bột Giấy Phương Nam; Thép Lào Cai; Thép Thái Nguyên, Đóng tàu Dung Quất) thì Dự án nhà máy giấy Phương Nam là khó khăn nhất.

Tại cuộc họp hôm nay, các ý kiến đều thống nhất dừng thực hiện dự án. Để có phương án hiệu quả, đúng pháp luật, xử lý dứt điểm dự án này, đề nghị Bộ Công Thương phối hợp với địa phương và các cơ quan liên quan bàn thảo, phân tích, tính toán, đề xuất "phương án cuối cùng".

Các phương án phải làm rõ giải pháp về xử lý tài sản trên đất, nghĩa vụ trả nợ, các vấn đề liên quan đến đất đai,… Đối với việc xử lý dây truyền, máy móc, trang thiết bị, phải tính toán kỷ lượng để đạt hiệu quả cao nhất có thể.

Đối với tỉnh Long An, nếu dự án chấm dứt, thì tỉnh sẽ thu hồi và quản lý, sử dụng đất đai theo quy định của Luật Đất đai và quy hoạch sử dụng đất của địa phương.

Yêu cầu Bộ Công Thương phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương và các cơ quan liên quan trước 15/4/2023 phải trình Ban Chỉ đạo, để Ban Chỉ đạo trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái: Nhấn mạnh tinh thần xử lý dự án phải theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo các giải pháp phải công khai, minh bạch và công bằng giữa các bên liên quan.