Theo Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển, khi Chỉ thị An toàn sản phẩm chung hiện tại của EU được xác định vào năm 2001, các nền tảng thương mại điện tử chỉ mới xuất hiện ở Liên minh châu Âu (EU). Thương mại điện tử trên Internet đang ở giai đoạn sơ khai, trị giá khoảng 172 tỷ Euro, trong đó 87% là B2B (Eurostat, 2002).

Không có gì ngạc nhiên sau 20 năm, khi thương mại điện tử châu Âu hiện đã lớn gấp 7 lần (718 tỷ Euro), các quy tắc an toàn sản phẩm cho thị trường trực tuyến cần phải được cập nhật (báo cáo thương mại điện tử châu Âu 2022). Mặc dù một số người tiêu dùng sẽ chỉ cho rằng một mặt hàng được mua trên nền tảng kỹ thuật số cũng an toàn như một mặt hàng từ cửa hàng truyền thống thông thường, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng đúng. Sự phát triển kỹ thuật số hoặc kỹ thuật ngày nay không được giải quyết theo các quy tắc cũ.

Hội đồng Liên minh châu Âu và Nghị viện châu Âu đã công bố thỏa thuận tạm thời về Quy định An toàn sản phẩm chung (GPSR) vào ngày 29/11/2022. GPSR nhằm mục đích đảm bảo rằng các sản phẩm được bán cả trực tuyến và trực tiếp đều an toàn và đạt tiêu chuẩn châu Âu. Hiện nay, quy định này đang bước vào giai đoạn lập pháp cuối cùng.

Chia sẻ về những điểm mới của Quy định này, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển lưu ý, GPSR sẽ tạo ra một chế độ giám sát thị trường duy nhất cho tất cả các sản phẩm. Theo chế độ như vậy, các cơ quan giám sát thị trường có thể yêu cầu các nền tảng trực tuyến xóa nội dung bất hợp pháp liên quan đến các sản phẩm nguy hiểm, vô hiệu hóa quyền truy cập vào nội dung đó hoặc hiển thị cảnh báo rõ ràng cho người dùng cuối khi họ truy cập nội dung đó.

Một hệ thống cảnh báo nhanh mới để trao đổi thông tin về các biện pháp liên quan đến các sản phẩm nguy hiểm sẽ được phát triển để cải thiện khả năng phát hiện và tiếp cận các sản phẩm không an toàn. Ủy ban châu Âu và các Quốc gia Thành viên sẽ có quyền truy cập vào Hệ thống Cảnh báo nhanh trên Cổng An toàn và mỗi quốc gia thành viên sẽ được yêu cầu chỉ định một điểm liên lạc quốc gia duy nhất.

Các thị trường trực tuyến sẽ có nhiều trách nhiệm hơn trong việc giải quyết việc bán các sản phẩm nguy hiểm trực tuyến. Một trong số đó là thiết lập một điểm liên lạc duy nhất (SPOC) thông qua cổng Cổng an toàn. SPOC này sẽ chịu trách nhiệm tạo điều kiện thuận lợi cho việc truyền đạt thông tin về các vấn đề an toàn sản phẩm. SPOC phải tích cực hợp tác với các cơ quan giám sát thị trường khi họ phát hiện một sản phẩm nguy hiểm trên trang web. Họ cũng chịu trách nhiệm xem xét tài liệu kỹ thuật của sản phẩm và đảm bảo rằng các sản phẩm có thông tin và hướng dẫn về an toàn.

Ngoài ra, các thị trường trực tuyến sẽ được yêu cầu xóa nội dung trong thời hạn nghiêm ngặt sau khi nhận được thông báo về danh sách bất hợp pháp và thiết lập cơ chế nội bộ để xử lý các vấn đề liên quan đến an toàn sản phẩm.

Thương vụ thông tin thêm, trong trường hợp thu hồi sản phẩm, các thị trường trực tuyến sẽ cần thông báo cho tất cả các khách hàng bị ảnh hưởng về sự cố xảy ra, tránh ngôn từ hạ thấp rủi ro. Họ cũng phải cung cấp cho khách hàng bị ảnh hưởng ít nhất hai biện pháp khắc phục đối với các sản phẩm bị thu hồi: sửa chữa, thay thế hoặc hoàn tiền, đồng thời phổ biến rộng rãi thông tin trực tuyến.

Ngoài ra, nếu một sản phẩm gây ra tai nạn, các thị trường trực tuyến phải báo cáo và gửi thông tin liên quan đến cơ sở dữ liệu về sản phẩm trên toàn EU và phải đối mặt với thời hạn chặt chẽ hơn liên quan đến nghĩa vụ báo cáo của họ.

GPSR cũng liệt kê một số tiêu chí mà các Quốc gia Thành viên EU phải tính đến khi áp dụng hình phạt. Các hình phạt được đưa ra phải hiệu quả, tương xứng và có tính răn đe.

Thỏa thuận tạm thời đạt được về GPSR phải được sự chấp thuận của Hội đồng và Nghị viện EU. Sau khi chính thức được thông qua, dự kiến trong năm 2023, các thành viên sẽ có 18 tháng để áp dụng các quy tắc mới. Như vậy, dự kiến qui định mới sẽ có hiệu lực hoàn toàn vào cuối năm 2024.

Trao đổi với phóng viên báo Công Thương, bà Nguyễn Hoàng Thúy – Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển chia sẻ, đây là Chỉ thị quan trọng của EU để quản lý các mặt hàng phi thực phẩm. Trong suốt 20 năm qua, Chỉ thị này không thay đổi nên gây tranh cãi lớn về việc để các sản phẩm không an toàn nhập khẩu vào EU. Do đó, việc ban hành Quy định GPSR lần này sẽ ảnh hưởng trước mắt vào thương mại điện tử.

“Về lâu dài, không thể tránh được việc các quy định mới sẽ ảnh hưởng đến doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EU nói chung và Bắc Âu nói riêng. Do đó, doanh nghiệp cần theo sát, cập nhật các quy định mới để không bị bỡ ngỡ khi quy định có hiệu lực hoàn toàn vào cuối năm 2024” – bà Thúy lưu ý.