Ngày 16/5/2024, thay mặt Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao, Chánh án Nguyễn Hòa Bình đã ký ban hành Nghị quyết số 01/2024/NQ-HĐTP, hướng dẫn áp dụng một số quy định của pháp luật trong giải quyết vụ việc về hôn nhân và gia đình.

Nghị quyết không chỉ hướng dẫn áp dụng cụ thể một số vấn đề trước đó chưa được quy định rõ ràng; mà mục tiêu còn nhằm bảo vệ tối đa quyền lợi cho trẻ em và phụ nữ - nhóm vẫn được xem là yếu thế trong xã hội; nhằm hạn chế thấp nhất những tác động tiêu cực có thể xảy ra.

Cụ thể, Nghị quyết hướng dẫn:

“3. Chồng không có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn trong khoảng thời gian dưới 12 tháng tính từ ngày vợ sinh con hướng dẫn tại điểm a, điểm b khoản 2 Điều này hoặc ngày đình chỉ thai nghén hướng dẫn tại điểm c khoản 2 điều này.

4. Trường hợp vợ đang có thai, sinh con thì chồng không có quyền yêu cầu ly hôn mà không phân biệt vợ có thai, sinh con với ai.

5. Trường hợp vợ đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì chồng không có quyền yêu cầu ly hôn mà không phân biệt con đẻ, con nuôi”.

Ngay sau khi Nghị quyết được ban hành, một số trang thông tin điện tử, mạng xã hội đã cắt xén, giật tít câu like, câu view làm sai lệch hoàn toàn quy định tại Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao.

Trong đó, phải kể đến hệ sinh thái Thế Anh 28 với Fanpage Theanh28 Entertainment có hơn 12 triệu lượt người theo dõi và 9,5 triệu người thích trang, đã xuyên tạc trắng trợn Nghị quyết đầy tính nhân văn, hành vi này đã tác động vô cùng tiêu cực tới xã hội.

Cụ thể, trang này đã tạo một bức ảnh với nội dung vỏn vẹn chỉ 2 dòng: “Nóng: Từ ngày 1/7, chồng không được phép ly hôn dù vợ mang thai, sinh con với ai”, đăng kèm dòng trạng thái: “Chồng không được ly hôn khi vợ nuôi con dưới 12 tháng tuổi kể cả là con ruột hay con nuôi”.

Với hệ sinh thái lên tới hàng chục triệu người theo dõi cùng cách đưa tin theo kiểu cắt cúp nội dung, dẫn dắt dư luận hiểu sai quy định tại Nghị quyết, chỉ trong 2 ngày, bài đăng trên trang Theanh28 Entertainment đã thu hút tới 19.000 nghìn lượt thích, hơn 4.500 bình luận và hơn 300 lượt chia sẻ, tiếp cận tới hàng trăm nghìn người dùng mạng xã hội.

Do Thế Anh 28 đăng tải không đầy đủ thông tin, dẫn tới nhiều người không tiếp cận và hiểu đầy đủ quy định của Nghị quyết, đã bày tỏ sự khó hiểu về quy định này, kèm theo đó là những bình luận tiêu cực, tác động xấu đến xã hội, tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh trật tự, ảnh hưởng tới uy tín của Toà án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Tư pháp.

Cần nói rõ thêm rằng, quy định chồng không được quyền ly hôn vợ khi đang mai thai hoặc sinh con dưới 12 tháng tuổi không phải là mới. Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000, tại điều 85 đã quy định: “Trường hợp vợ có thai hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì chồng không có quyền yêu cầu xin ly hôn".

Trong quá trình áp dụng đã phát sinh sự việc “vợ có thai hoặc nuôi con nhỏ dưới 12 tháng, nhưng thai hoặc con đó không phải của chồng”, vậy trường hợp này sẽ được giải quyết thế nào?

Do đó, cũng trong năm 2000, Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết số 02/2000/NQ-HĐTP, hướng dẫn 2 cách xử lý đối với tình huống trên.

Thứ nhất, nếu chưa thụ lý vụ án thì Tòa án trả lại đơn kiện cho người nộp đơn. Thứ hai, nếu đã thụ lý vụ án, Tòa án giải thích cho người nộp đơn biết là họ chưa có quyền yêu cầu xin ly hôn, nếu vẫn không rút đơn thì Tòa án tiến hành giải quyết theo thủ tục chung và quyết định bác yêu cầu xin ly hôn.

Đến năm 2014, Luật Hôn nhân và gia đình mới được ban hành, thay thế luật cũ năm 2000. Tại điều 51 luật này quy định "chồng không có quyền yêu cầu ly hôn trong trường hợp vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi".

Tuy nhiên, luật mới cũng chưa quy định rõ trường hợp vợ mang thai với người khác thì chồng có được quyền yêu cầu ly hôn hay không. Trong khi đó, Nghị quyết 02/2000/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng quy định tại Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 đã hết hiệu lực.

Có thể thấy, Luật Hôn nhân và Gia đình qua các thời kỳ đều quy định "chồng không có quyền yêu cầu ly hôn trong trường hợp vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi", song chưa quy định rõ về việc phân biệt vợ đang mang thai con của ai (tức không phân biệt cha của đứa bé là ai).

Đây là quy định nhất quán và quy định mới tại Nghị quyết số 01/2024/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Toà án nhân dân tối cao chỉ hướng dẫn rõ hơn vấn đề này.

Tuy nhiên, với cách đưa tin kiểu cắt cúp, giật tít để câu view, câu like, Thế Anh 28 và nhiều trang mạng xã hội, trang thông tin điện tử đã dẫn dắt người đọc hiểu sai lệch hoàn toàn quy định tại Nghị quyết.

Đây là hành vi có dấu hiệu vi phạm quy định tại Điều 8 Luật An ninh mạng: “…Thông tin sai sự thật gây hoang mang trong Nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế - xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác…”.

Hành vi này cần được các cơ quan chức năng có thẩm quyền vào cuộc xác minh, làm rõ động cơ, mục đích và xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.