Thị trường “mua trước trả sau” của Việt Nam đang trải qua giai đoạn tăng trưởng sớm. Mô hình cho vay tiêu dùng ngắn hạn thương mại điện tử mới này đang nhanh chóng phát triển do xu hướng số hóa toàn cầu và khu vực được thúc đẩy bởi đại dịch Covid-19.

Mua trước trả sau- tác động tích cực lên nền kinh tế

Theo ước tính của Research & Markets, lượng hàng hóa bán ra bằng mua trước trả sau tại Việt Nam năm 2021 đạt 1,2 tỷ USD (8,8% tổng quy mô thị trường thương mại điện tử), hợp nhất ở mức 2,1 tỷ USD (12,8%) vào năm 2022. Con số này xấp xỉ 0,5% về quy mô tăng trưởng GDP dự kiến của Việt Nam do Ngân hàng Thế giới đưa ra vào năm 2022 (so với 0,3% vào năm 2021).

Các chuyên gia tài chính của tập đoàn Robocash đã đưa ra một số nhận định về tiềm năng phát triển của mua trước trả sau cũng như các tác động của mô hình này lên thị trường Việt Nam.

Thứ nhất - thúc đẩy tiêu thụ. Bản chất của các dịch vụ mua trước trả sau nằm ở sự chia nhỏ các khoản thanh toán cho sản phẩm, điều này thúc giục người dùng mua hàng thường xuyên hơn. Từ lý thuyết kinh tế của Keynes, tổng sản lượng (GDP) phụ thuộc trực tiếp vào quy mô tiêu dùng, bản thân nó là một thành phần của GDP. Do đó, mức tiêu thụ càng cao, GDP của đất nước càng cao.

Thứ hai - đẩy mạnh phát triển thanh toán kỹ thuật số. Do mức tiêu thụ hàng hóa ngày càng tăng, khối lượng mua hàng trực tuyến cũng tăng lên, điều này có tác động tích cực đến các nhà cung cấp hệ thống thanh toán và kết quả tài chính của họ.

Thứ ba - tăng nguồn thu từ thuế. Sự gia tăng tiêu thụ kích thích khối lượng sản xuất và bán hàng. Điều này dẫn đến tăng doanh thu cho các công ty, do đó, sẽ nộp thuế nhiều hơn cho nhà nước.

Thứ tư - gia tăng hoạt động đầu tư. Nhu cầu ngày càng tăng đối với các phương thức “mua trước trả sau” làm tăng sự chú ý đến các công ty cung cấp dịch vụ thanh toán chia nhỏ. Họ tận dụng vị thế này để thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Ví dụ: vào ngày 18/10/2022, một startup về mua trước trả sau tại Việt Nam, đã huy động được 5 triệu USD từ Trihill Capital và ThinkZone Ventures như một phần của vòng gọi vốn Series A.

“Mua trước trả sau” và tác động tới người tiêu dùng

Tất cả những lợi thế của mua trước trả sau có tác động tích cực cho toàn bộ nền kinh tế. Tuy nhiên, không thể phủ nhận sự gia tăng nhu cầu về mua trước trả sau làm tăng gánh nặng nợ của người dân.

Thêm vào đó, thị trường mua trước trả sau ở Việt Nam còn tương đối non trẻ, do đó Chính phủ vẫn cố gắng hợp tác với các thị trường có kinh nghiệm hơn trong phân khúc này (như Singapore và Úc) để áp dụng kinh nghiệm quản lý của họ và đạt được sự cân bằng giữa việc cho phép các công ty hoạt động đồng thời giữ chân người tiêu dùng và nợ ở mức có thể kiểm soát được.

Được biết Úc đã bắt đầu yêu cầu các thành viên của Hiệp hội Công nghiệp Tài chính Úc áp đặt các hạn chế đối với số tiền thanh toán quá hạn, hay hiệp hội các nhà công nghệ vật lý Singapore đã thành lập nhóm công tác mua trước trả sau và phát triển bộ quy tắc ứng xử cho các nhà cung cấp mua trước trả sau, được ra mắt vào tháng 10/2022.

Một tác động khác chính là việc chi tiêu không kiểm soát. Việc có thể sở hữu hàng hóa hoặc sử dụng dịch vụ ngay lập tức khuyến khích mọi người tiêu tiền. Việc khó dự đoán sản phẩm có thể có giá bao nhiêu vào ngày mai hoặc trong một tháng làm dấy lên lo ngại rằng giá có thể tăng vọt trong tương lai và thúc đẩy người tiêu dùng đưa ra quyết định bốc đồng về việc mua hàng của họ.

Tại Việt Nam, để ngăn chặn hậu quả như vậy, Chính phủ Việt Nam, cùng với các công ty tư nhân và một số trường đại học, đã cố gắng trong nhiều năm liên tiếp để nâng cao mức độ hiểu biết về tài chính, góp phần cải thiện tình hình tài chính của người dân Việt Nam. Năm 2020, “Ban chỉ đạo quốc gia về tài chính toàn diện” được thành lập giúp Thủ tướng Chính phủ đưa ra các khuyến nghị và điều phối hoạt động của các bộ, ban, ngành, địa phương nhằm thực hiện Mục tiêu quốc gia triển khai chiến lược mở rộng tiếp cận dịch vụ tài chính.