- Trong quá trình sàng tuyển, hàng năm các nhà máy tuyển than của Vinaconin đang đổ thải ra bờ biển hàng triệu m3 đá xít. Trong khi đó, vấn đề quỹ đất trên bờ biển dành để đổ đá xít là rất hạn chế, đòi hỏi Tập đoàn phải sớm tìm giải pháp xử lý.

Một giải pháp tình thế được đưa ra, đó là vận chuyển đổ thải vào bãi thải trong các mỏ hoặc sản xuất chế biến đá xít thải thành các loại vật liệu phục vụ xây dựng, giao thông. Tuy nhiên, trong đá xít thải vẫn còn chứa 5-8% than sạch, nếu mang đi san lấp, đổ lấn biển sẽ làm lãng phí tài nguyên, dẫn đến nạn khai thác trái phép do tận thu than trên bãi thải, gây ô nhiễm môi trường.

Đứng trước thực trạng đó, sau một thời gian nghiên cứu, Viện KHCN Mỏ - Vinacomin đã triển khai thành công đề tài “Nghiên cứu công nghệ sản xuất vật liệu xây dựng từ nguồn đá xít thải từ các nhà máy tuyển than”. Theo đó, viện đã cho sản xuất thử nghiệm hơn 23.000 viên gạch từ nguồn xít thải của  nhà máy tuyển than Cửa Ông và Hòn Gai. Kết quả kiểm nghiệm và sử dụng cho thấy, gạch nung từ đá xít thải đạt chất lượng tương đương so với gạch nung từ đất sét, hoàn toàn sử dụng được trong các công trình xây dựng cao cấp và trang trí; mở ra một hướng mới trong lĩnh vực xử lý chất thải rắn từ các nhà máy tuyển than, nhằm tiết kiệm năng lượng, tài nguyên và bảo vệ môi trường.

Tiến sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Viện KHCN Mỏ - Vinacomin cho biết, thành phần hóa học và khoáng vật của đá xít thải nhà máy tuyển than Cửa Ông, Hòn Gai và mẫu đất sét sử dụng làm gạch có tính chất gần giống nhau. Khả năng sử dụng nguồn đá xít thải từ các nhà máy tuyển than để làm nguyên liệu sản xuất gạch phục vụ cho xây dựng, đã được các cơ quan khoa học, xây dựng của  Bộ Khoa học - Công nghệ và Bộ Xây dựng khẳng định. Tuy nhiên, để làm nguyên vật liệu sản xuất gạch, đá xít tuyển than Hòn Gai và Cửa Ông cần phải được tuyển để tận thu than, sau đó mới đưa phần xít nghiền nhỏ hơn 3mm và làm như quy trình gạch từ nguyên liệu đất sét, nhưng có điểm khác biệt ở chỗ là không dùng than để nung. Chất lượng gạch từ xít thải tương đương tiêu chuẩn loại gạch mác 75 đến 100.

Từ kết quả nghiên cứu, Viện KHCN Mỏ - Vinacomin đã triển khai sản xuất thử nghiệm gạch từ đá xít thải trên dây chuyền công nghiệp tại Xí nghiệp gạch Hà Khẩu và Xí nghiệp gạch Bình Minh. Kết quả, gạch 2 lỗ QTC 220x105x60mm từ 100% xít thải đạt độ bền nén trên 71kg/cm2; độ bền cuốn trên 65kg/cm2; độ hút nước trên 10%. Trong khi đó, gạch từ đất sét M50-M150, các chỉ số tương ứng: 50 -150kg/cm2; 16-28kg/cm2; 8-18%.

Căn cứ kết quả nghiên cứu sản xuất thử nghiệm và sử dụng gạch từ xít thải nhà máy tuyển, Viện KHCN Mỏ - Vinacomin đã tiến hành lập dự án đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất gạch. Theo đó, nhà máy sẽ được xây dựng tại khu lấn biển thuộc dự án xây dựng khu công nghiệp Cẩm Phả, diện tích khoảng 36 ha. Nguồn nhiên liệu đá xít thải sẽ được tận thu từ Nhà máy tuyển than Cửa Ông, công suất giai đoạn đầu đến năm 2012 đạt 30 triệu viên/năm, sau năm 2012 đạt 60 triệu viên/năm, tiến tới 300 triệu viên/năm vào năm 2020. Sản phẩm chủ yếu của nhà máy gồm có than cám sạch cấp cho nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả, sử dụng than nhiệt lượng thấp và gạch QTC 210x105x55mm các loại.

Đặc điểm độc đáo của công nghệ nhà máy sản xuất gạch từ xít thải theo phương án đề xuất là hoàn toàn tự động “đầu vào là đá xít, đầu ra là gạch thương phẩm các loại”, gạch tự nung chín không cần sử dụng than để đốt.

Phạm Tiệp