Trong khuôn khổ Chương trình Nghiên cứu trên quy mô toàn quốc về Đổi mới sáng tạo và cách tân, Báo Đầu tư phối hợp với Viet Research sẽ công bố danh sách Top 50 Doanh nghiệp Sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả Việt Nam năm 2023 (VIE50).

Theo đó, danh sách Top VIE50 bao gồm những doanh nghiệp có áp dụng những đổi mới sáng tạo, cách tân trong hoạt động sản xuất kinh doanh, có kết quả kinh doanh hiệu quả và có tiềm năng tăng trưởng tốt. Hiệu quả kinh doanh và thành tựu đổi mới sáng tạo là hai tiêu chí chính để đánh giá và lựa chọn các doanh nghiệp trong danh sách Top VIE50.

Xét về cơ cấu ngành nghề các doanh nghiệp VIE50, đa số tập trung trong 5 nhóm ngành nghề chính là: Công nghiệp chế biến, chế tạo; Công nghệ - Viễn thông; Ngân hàng – tài chính; y tế và Logistics với tỷ trọng tương ứng là 28,0%, 14,0%, 12,0%, 10,0% và 8,0%. Đây cũng là 5 ngành dẫn đầu về thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và hiệu quả kinh doanh do đổi mới, sáng tạo mang lại vì những lý do chính như hội nhập quốc tế, sức ép cạnh tranh trong ngành, việc tăng cường đầu tư cho công nghệ và nhân lực trong bối cảnh kinh tế mới.

Xét về mặt quy mô doanh nghiệp, đa phần các doanh nghiệp VIE50 là các doanh nghiệp quy mô trung bình và lớn, doanh thu bình quân của các doanh nghiệp VIE50 giai đoạn 2021-2022 đạt khoảng 45 nghìn tỷ. Bên cạnh đó, danh sách VIE50 cũng ghi nhận một vài doanh nghiệp có quy mô khiêm tốn vì những thành tích vượt bậc trong đổi mới sáng tạo, cách tân sản phẩm, dịch vụ hay quy trình, văn hoá doanh nghiệp và đây được xem là nền tảng, tiềm năng cho tăng trưởng trong tương lai.

Các doanh nghiệp VIE50 đã thể hiện bức tranh rõ ràng nhất về hiệu quả kinh doanh cũng như năng lực cách tân, đổi mới trong hoạt động của mình, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn của thị trường. Hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp VIE50 được thể hiện rõ qua tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận trung bình giai đoạn 2020-2022, đạt 14,91% (doanh thu) và 43,55% (lợi nhuận).

Các doanh nghiệp nằm trong Top VIE50 cũng đã ý thức được tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo và cách tân, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và thị trường có nhiều thay đổi cả về công nghệ, quy mô, khách hàng và sự cạnh tranh. Khảo sát các doanh nghiệp VIE50 cũng cho thấy, có đến 84% cho rằng đổi mới sáng tạo là cực kỳ hoặc rất quan trọng đối với chiến lược tăng trưởng của doanh nghiệp. Chỉ có doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và cách tân mới là các doanh nghiệp của tương lai, được đặc trưng bởi mức độ nhận thức cao, tính linh hoạt và khả năng thích ứng với những biến động, khả năng tích hợp thành công các công nghệ mới trong hệ thống hiện có với thời gian và chi phí tối thiểu.

Trước đó, nghiên cứu 1.000 công ty đổi mới sáng tạo toàn cầu của PwC cho thấy, các công ty ngày càng chú trọng hơn vào chi tiêu cho R&D (nghiên cứu và phát triển) như một trong những tiêu chí quan trọng nhất cho đổi mới sáng tạo. Trung bình các công ty trong Top 20 của Global Innovation 1.000 chi cho hoạt động R&D khoảng 11,6% tổng doanh thu.

Tại Việt Nam, không thể phủ nhận, những năm gần đây, chỉ số "đổi mới, sáng tạo" của chúng ta đã có sự cải thiện đáng kể. Năm 2021, Việt Nam xếp thứ 44/131 quốc gia (tăng khoảng 36,0% so năm 2020). Một vài doanh nghiệp lớn trong VIE50 những năm gần đây đã thực sự vào cuộc như: Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn Dầu khí quốc gia (PVN), Công ty Cổ phần FPT, Công ty Cổ phần Bóng đèn và Phích nước Rạng Đông… trong chuyển giao công nghệ và phát triển R&D.

Tuy nhiên, theo số liệu khảo sát mới nhất của Bộ Khoa học và Công nghệ, các doanh nghiệp Việt Nam trung bình chỉ chi khoảng 1,6% doanh thu hằng năm cho hoạt động R&D, thấp hơn nhiều quốc gia trong khu vực, như: Philippines (3,6%), Malaysia (2,6%). Đa số các doanh nghiệp Việt Nam chưa phát triển đội ngũ R&D, chưa chủ động trong hoạt động nghiên cứu và phát triển công nghệ, phát triển sản phẩm, dịch vụ và các hoạt động đổi mới sáng tạo để nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Trong khảo sát các doanh nghiệp VIE50 về những khó khăn thách thức và rào cản đối với hoạt động đổi mới sáng tạo, thách thức lớn nhất chính là quy trình tổ chức. Các doanh nghiệp VIE50 cho rằng chỉ cần cải thiện trong lĩnh vực này cũng sẽ tạo ra sự khác biệt sâu sắc nhất trong hiệu suất đổi mới. Ngoài quy trình tổ chức, các rào cảo và thách thức khác cũng được đề cập đến như Ngân sách cho R&D, Nhân sự R&D…

Dự kiến, Lễ công bố Top VIE50 và những kết quả của Chương trình Nghiên cứu về Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp sẽ được công bố chính thức tại Hội nghị về Đổi mới sáng tạo được tổ chức vào tháng 6/2023, tại Hà Nội.