Đây là vấn đề được nhận định tại Diễn đàn “Công nghệ và Năng lượng Việt Nam 2022” với chủ đề “Giải pháp tiết kiệm năng lượng đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng trong bối cảnh mới” do Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức ngày 16/9.

Cường độ sử dụng năng lượng tăng

Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An khẳng định, chủ đề về công nghệ- năng lượng được đưa ra rất phù hợp trong bối cảnh hiện nay khi Việt Nam đang nỗ lực xây dựng kế hoạch đảm bảo hai mục tiêu lớn, một là đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia cung cấp đủ điện cho yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Song song đó Việt Nam cũng tiếp tục với mục tiêu lớn hơn mà Chính phủ Việt Nam đã cam kết hướng tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

“Việt Nam là một quốc gia phụ thuộc vào nguồn năng lượng sơ cấp từ nước ngoài. Bắt đầu từ năm 2015 chúng ta đã chính thức nhập than và trong tương lai gần sẽ phải nhập cả khí hóa lỏng”- Thứ trưởng nêu và cho rằng, hiện khu vực ASEAN từ một khu vực xuất khẩu ròng năng lượng đã trở thành khu vực nhập khẩu ròng về năng lượng, dự báo từ năm 2025 toàn khối ASEAN sẽ là khu vực nhập khẩu ròng về năng lượng.

Thứ trưởng Đặng Hoàng An cho biết, cường độ sử dụng năng lượng của nền kinh tế Việt Nam so với các quốc gia trong khu vực và các quốc gia phát triển có thể thấy chúng ta đang sử dụng quá nhiều năng lượng cho một đơn vị GDP. “20 năm gần đây tăng trưởng điện của Việt Nam luôn đứng đầu khu vực ở mức 2 con số”- Thứ trưởng nói và nhấn mạnh, những năm qua, để đảm bảo nguồn cung cho năng lượng, Đảng, Chính phủ, Nhà nước và các doanh nghiệp cũng đã đầu tư khổng lồ. Cho đến nay, Việt Nam là quốc gia có gần 100 triệu dân, nhưng quy mô hệ thống điện với 78.121 MW đứng đầu Đông Nam Á, vượt cả Indonesia - quốc gia có 200 triệu dân.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An phát biểu tại diễn đàn

Khẳng định cường độ sử dụng năng lượng tăng, ông Trịnh Quốc Vũ- Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững (Bộ Công Thương) cho hay, trong tương lai, các nguồn năng lượng sơ cấp sẽ không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ năng lượng của nền kinh tế.

Tổng nhu cầu năng lượng trong giai đoạn 2001-2010 đã tăng trung bình 10% và tăng 7% trong giai đoạn 2011-2019. Việt Nam đã nhập khẩu than cho phát điện và sẽ nhập khẩu LPG từ năm 2023. Hiện tại, phát thải khí nhà kính từ ngành năng lượng chiếm khoảng 63% tổng phát thải của Việt Nam năm 2010 và sẽ chiếm khoảng 73% và 80% vào năm 2030 và 2045.

Báo cáo của Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững cũng đề cập, tổng số lượng cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm trên toàn quốc năm 2020 là 2.961 cơ sở; trong đó, 2.480 cơ sở sản xuất công nghiệp có mức tiêu thụ năng lượng tổng cộng trong một năm quy đổi ra 1.000 tấn dầu tương đương (1.000 TOE) trở lên

Đảm bảo nguồn cung cho năng lượng "yếu tố sống còn"

Thời gian qua, Việt Nam đã có nhiều văn bản, chính sách trong tiết kiệm điện nhằm huy động mọi nguồn lực trong nước và quốc tế cho thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua việc triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý nhà nước, hỗ trợ kỹ thuật, nghiên cứu khoa học công nghệ và phát triển sản phẩm, chuyển đổi thị trường, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

Theo ông Trịnh Quốc Vũ, các chính sách cũng tập trung hình thành thói quen tiết kiệm năng lượng trong mọi hoạt động xã hội; giảm cường độ năng lượng trong các ngành nghề, lĩnh vực kinh tế, nhất là các cơ sở sử dụng năng lượng và các ngành kinh tế trọng điểm tiêu thụ nhiều năng lượng, hướng tới đạt mức tiết kiệm năng lượng 8 - 10% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc. Tuy nhiên, việc tiết kiệm năng lượng vẫn chưa đạt như kỳ vọng.

Nêu giải pháp cho giai đoạn tiếp theo, Thứ trưởng Đặng Hoàng An cho rằng, để đảm bảo nguồn cung năng lượng cho các nền kinh tế quốc dân trong khu vực và trong đó có Việt Nam hiện nay là yếu tố sống còn.

“Việt Nam không thể tiếp diễn con đường nhập năng lượng sơ cấp trên thế giới, một trong các giải pháp để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia mà Bộ Công Thương và Bộ Khoa học- Công nghệ cùng nhất trí là giải pháp tiết kiệm năng lượng hay nói rộng hơn là sử dụng năng lượng một cách tiết kiệm, hiệu quả là giải pháp rẻ nhất để tăng cường nguồn cung cho hệ thống năng lượng”- Thứ trưởng nói.

Chia sẻ về vấn đề này, TS Phạm Văn Long- Đại học Quốc gia Yokohama, Nhật Bản bày tỏ, cần đẩy mạnh phát triển các công nghệ điện tử công suất mới, công nghệ xe điện, công nghệ hydrozen; trong đó, phát triển hợp tác chặt trẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và nhà tường. Các cơ quan chức năng phải xây dựng một lộ trình phát triển về công nghệ, đào taọ nguồn nhân lực để giải quyết bài toán của doanh nghiệp.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng phát biểu tại diễn đàn

Đại diện các doanh nghiệp tham gia diễn đàn cũng đề xuất các ngành chức năng xây dựng những nhiệm vụ khoa học và công nghệ có quy mô lớn nhằm giải quyết trực tiếp các bài toán thực tiễn với sự tham gia của các Tập đoàn, Tổng công ty và doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực năng lượng.

Ngoài ra tập trung nguồn lực hỗ trợ phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực năng lượng tái tạo; công nghệ lưu trữ năng lượng; hệ thống truyền tải điện năng, nhất là công nghệ tiên tiến trong sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Nêu quan điểm tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng khẳng định, để đạt được mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 của Thủ tướng Chính phủ tại COP26 năm 2021, Việt Nam sẽ xây dựng và triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ bằng nguồn lực của mình, cùng với sự hợp tác và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước phát triển, cả về tài chính và chuyển giao công nghệ, trong đó có thực hiện các cơ chế theo Thỏa thuận Paris, để đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050.