Tạm thời chưa áp dụng hình thức tái xuất lúa mì nhiễm cỏ kế đồng từ 1/11

Trước nhiều thông tin trái chiều về việc đề xuất tạm nhập tái xuất các lô hàng nhập khẩu lúa mì nhiễm cỏ kế đồng, sáng ngày 17/10, Cục BVTV đã có cuộc họp với các bên liên quan, các nhà khoa học để thông tin thêm về loại cỏ này và giải pháp xử lý thích hợp đối với lúa mì nhiễm loại cỏ này.

Nhiều quốc gia có đạo luật cấm cỏ kế đồng

Liên quan đến những nguy cơ đến từ cỏ kế đồng, ông Dương Minh Tú – Giám đốc Trung tâm Giám định kiểm dịch thực vật – Cục BVTV – cho hay: Cỏ kế đồng là đối tượng kiểm dịch thực vật của nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ nên nhiều nơi không cho phép hàng hoá bị nhiễm loại cỏ này nhập khẩu để bảo vệ sản xuất nông nghiệp như: Braxin, Argentina, Mexico, Úc, Israel, Hàn Quốc, Indonesia, Đài Loan, Thái Lan, Campuchia…

Ngay tại Canada và Mỹ là những nước loài cỏ kế đồng xuất hiện và gây hại rất phổ biến, nhưng do tác hại rất lớn, các quốc gia này cũng đã có quy định pháp luật bắt buộc kiểm soát rất chặt chẽ và liên tục thực hiện các chương trình phòng trừ tốn kém để kiểm soát loài cỏ này.

Ở Canada, từ năm 1865, quốc gia này đã ban hành đạo luật về phòng trừ cỏ kế đồng và phạt tiền những cá nhân vi phạm không phòng trừ loài cỏ nguy hại này. Còn tại Mỹ, các bang đều xếp loại cỏ này là loài cỏ nguy hại bắt buộc áp dụng các biện pháp phòng trừ, nhiều bang cấm loại cỏ này. Bên cạnh đó, Mỹ cũng có quy định các biện pháp nghiêm ngặt nhằm ngăn chặn sự lây lan và diệt trừ loài cỏ này. Tại Mỹ, trường hợp nếu kiểm tra trên mẫu lấy từ các lô hàng nhập khẩu mà bị phát hiện có từ 3 hạt cỏ kế đồng trở lên thì lô hàng đó sẽ không được cho phép nhập khẩu.

Cỏ kế đồng là đối tượng kiểm dịch thực vật của nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ

Cũng theo ông Hoàng Trung, dù phát hiện từ tháng 5 - 6 và cảnh báo đến doanh nghiệp (DN) nhưng số lượng các lô hàng nhiễm cỏ không giảm mà còn có xu hướng gia tăng. Nếu tháng 5 chỉ có vài lô hàng thì đến tháng 8 kiểm đếm đã có khoảng 1,6 triệu tấn lúa mỳ nhiễm cỏ.

Nếu không kiểm soát chặt chẽ, cỏ kế đồng xâm nhập vào Việt Nam trước hết là ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và môi trường. Sau đó, nguy cơ một loạt thị trường các nước nhập khẩu nông sản Việt Nam sẽ lần lượt đóng sập lại hoặc bị kiểm soát gắt gao hơn, khi loại cỏ kế đồng đã được đưa vào danh mục thực vật nguy hại, bị cấm ở nhiều quốc gia.

“Chúng tôi chưa có bất cứ văn bản nào nói cấm hay ngừng nhập khẩu các lô hàng lúa mì, chỉ yêu cầu các DN phối hợp để kiểm soát chặt chẽ, ngăn không để loại cỏ này xâm nhiễm vào Việt Nam. Nếu tình trạng không được cải thiện, Cục BVTV sẽ kiên quyết yêu cầu tái xuất các lô hàng và đây là điều bình thường theo thông lệ, quy định của quốc tế”, ông Trung nói.

Sẽ lùi thời hạn áp dụng tái xuất

Tại cuộc họp, các DN lúa mì trong nước đều có chung kiến nghị đối với Cục BVTV về việc cần có những nghiên cứu kỹ hơn về quy định tạm nhập tái xuất. Đồng thời, đề xuất kéo dài thêm thời gian 6 tháng trước khi thực hiện quy định về tạm nhập tái xuất lúa mì nhiễm cỏ kế đồng để DN có thể tìm kiếm nguồn cung hàng cũng như đàm phán đối với các nhà nhập khẩu. Bên cạnh đó, cần có quy định về tỉ lệ % nhất định lúa mì nhiễm cỏ kế đồng.

Liên quan đến vấn đề này, TS Nguyễn Văn Liêm - Viện trưởng Viện Bảo vệ thực vật cho hay, các nước trên thế giới rất quan ngại đến các sinh vật ngoại lai. Chúng ta đang cân nhắc về thiệt hại vài triệu USD hay vài tỉ USD. Nhưng đây chỉ là đánh giá của DN. Tuy nhiên, ở góc độ nhà khoa học, thì nó ảnh hưởng đến 50 triệu nông dân, và nguy cơ “đóng sập” cánh cửa xuất khẩu nông sản là rất lớn. Việt Nam chưa nhiễm loại cỏ này là việc cực kỳ may mắn. Do đó, việc tái xuất, ngăn chặn không cho vào Việt Nam là việc phải làm.

Mỗi năm Việt Nam nhập khẩu khoảng 5-6 triệu tấn lúa mì

Trước các ý kiến của các DN, ông Hoàng Trung nhấn mạnh, DN cần hiểu rõ tái xuất là tái xuất, cấm là cấm, ngừng là ngừng chứ không đánh đồng 3 khái niệm này. Khẳng định lại lần nữa đây là vấn đề kiểm dịch thực vật chứ không phải vấn đề an toàn thực phẩm, ông Hoàng Trung nhấn mạnh, cho đến giờ phút này, chúng tôi chưa có văn bản nào công bố cấm nhập khẩu hay tạm ngừng nhập khẩu lúa mì nhiễm cỏ kế đồng.

Bằng chứng khoa học về những tác hại do cỏ kế đồng gây ra là không cần bàn thêm nữa. Theo ông Hoàng Trung, tác động với DN nhập khẩu lúa mì Việt là ngắn hạn, và không phải là không có giải pháp. Cần phải nhìn toàn cục về hậu họa khôn lường khi cỏ kế đồng xâm nhiễm vào Việt Nam và việc này không thể tính toán được bằng tiền bạc.

Ông Hoàng Trung cho hay, đã là quy định của pháp luật thì phải thực hiện. Trước sau gì cũng phải tái xuất nếu tình trạng không thay đổi và cần có những biện pháp tháo gỡ, cao hơn sẽ phải báo cáo Bộ ngừng nhập khẩu. Sẽ tạm thời chưa áp dụng hình thức tái xuất lúa mì nhiễm cỏ kế đồng từ 1/11.

Với 3 thị trường xuất khẩu lúa mì lớn của Việt Nam là: Mỹ, Nga và Canada, Cục sẽ đàm phán để bàn giải pháp có thể đạt được phương án giải quyết mà được cả 3 gồm nước xuất khẩu, DN nhập khẩu và cơ quan quản lý nhà nước đều chấp nhận được. Nếu không đạt được thỏa thuận, Cục sẽ báo cáo Bộ NN&PTNT để đưa ra những quyết định cuối cùng về tái xuất hay tạm ngừng nhập khẩu. Các DN cần chia sẻ và chuẩn bị kế hoạch việc tái xuất hoặc tạm ngừng. Nếu áp dụng hình thức tái xuất, Cục sẽ thông báo trước cho DN ít nhất trước 1 tháng.