Môi trường thuận lợi giúp người trẻ phát huy sức sáng tạo

Hội nghị các nhà khoa học trẻ và Lễ trao giải cuộc thi sáng kiến khoa học diễn ra chiều 16/5/2024 là sự kiện thường niên do Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ đạo, Báo VnExpress tổ chức, bắt đầu từ năm 2022. Năm nay, các sự kiện này diễn ra trong khuôn khổ các hoạt động chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5, kỷ niệm 65 năm thành lập Bộ Khoa học và Công nghệ.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Hoàng Giang (Ảnh: Phương Loan)

Với chủ đề: “Nhà khoa học trẻ và khởi nghiệp sáng tạo”, Hội nghị các nhà khoa học trẻ nêu những câu chuyện từ thực tế để thấy được thực trạng từ nghiên cứu đến ra kết quả, thương mại hoá trên thị trường của các nhóm nghiên cứu trẻ.

Thông qua những trải nghiệm thực tế, các nhà khoa học, diễn giả khách mời kiến nghị giải pháp, định hướng trong quá trình nghiên của nhà khoa học hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững trong bối cảnh mới.

Trong khuôn khổ hội nghị, phiên tọa đàm với chủ đề “Làm thế nào để nhà khoa học trẻ khởi nghiệp từ kết quả nghiên cứu?”, có sự tham dự của đại diện doanh nghiệp và các nhà khoa học, giảng viên, chuyên gia. Tại tọa đàm các diễn giả sẽ cùng thảo luận về những thuận lợi, khó khăn, đưa ra kiến nghị, giải pháp giúp các nhà khoa học hiện thực mục tiêu quá trình khởi nghiệp.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Hoàng Giang cho biết, Hội nghị các nhà khoa học trẻ 2024 bàn về chủ đề: “Nhà khoa học trẻ và khởi nghiệp sáng tạo”. Đây là vấn đề đang được các cơ quan quản lý quan tâm, xây dựng các chính sách để làm sao tạo môi trường thuận lợi nhất giúp người trẻ phát huy sức sáng tạo, đam mê nghiên cứu, làm ra những sản phẩm thiết thực, phục vụ cho phát triển kinh tế và cuộc sống hàng ngày.

Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, chỉ số đổi mới sáng tạo (GII) của Việt Nam liên tục được cải thiện trong 13 năm qua. Năm 2023, Việt Nam xếp 46/132 quốc gia/nền kinh tế, đứng thứ 4 khu vực Đông Nam Á, duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm 36 nền kinh tế thu nhập trung bình thấp; là một trong 7 quốc gia thu nhập trung bình đạt được nhiều tiến bộ nhất về đổi mới sáng tạo trong thập kỷ qua.

"Những con số này cho thấy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và đời sống" - Thứ trưởng nói.

"Việt Nam sẽ có nhiều nhà khoa học trẻ thành công"

Đánh giá cao việc tổ chức Hội nghị các nhà khoa học trẻ và Cuộc thi sáng kiến khoa học, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Giang nhấn mạnh, hoạt động này không chỉ tạo được diễn đàn, là nơi chia sẻ các vấn đề quan tâm mang tính thời sự, mà đây thực sự là sân chơi để các nhà khoa học trẻ có thể trao đổi ý kiến, giới thiệu các kết quả nghiên cứu mới, những sáng tạo hữu ích tới cộng đồng.

TS. Trịnh Thị Hòa, đồng sáng lập Công ty Nhựa sinh học Buyo (Ảnh: Phương Loan)

Thời gian qua, Bộ Khoa học và Công nghệ đang triển khai nhiều chương trình, xây dựng, sửa đổi các chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi để các nhà khoa học phát huy năng lực sáng tạo; kích cầu công nghệ từ khu vực doanh nghiệp, cũng như tăng cường năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp thông qua tiếp tục khuyến khích doanh nghiệp đầu tư lập quỹ phát triển khoa học và công nghệ, thành lập cơ sở R&D, doanh nghiệp khoa học, công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo.

Hiện Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) cũng có nhiều thay đổi, tạo thuận lợi hơn để các nhà khoa học trẻ có cơ hội làm chủ nhiệm đề tài, tham gia các hội nghị hội thảo quốc tế. "Tôi hy vọng những nỗ lực đó sẽ được chuyển hóa trong thực tế, Việt Nam sẽ có nhiều nhà khoa học trẻ thành công" - Thứ trưởng nói.

Tại hội nghị, TS. Trịnh Thị Hòa, đồng sáng lập Công ty Nhựa sinh học Buyo chia sẻ về câu chuyện khởi nghiệp sáng tạo công nghệ. Bà cho biết, rác thải nhựa là vấn đề môi trường toàn cầu. Những năm gần đây, Việt Nam là một trong những nơi phát thải nhựa nhiều nhất trên thế giới.

Trước khi thành lập công ty vào tháng 9/2022, TS Hòa cùng các cộng sự tại Buyo đã có nhiều nghiên cứu về sản phẩm thay thế nhựa. Việt Nam được biết đến là nơi giàu nguyên liệu hữu cơ và đội ngũ của công ty đã tận dụng điều này để tìm ra sản phẩm thay thế nhựa từ rác hữu cơ (nguồn gốc từ sản xuất thực phẩm, đồ uống như bã bia, phế phẩm (rác hữu cơ), hoàn toàn không chứa nhựa, an toàn cho sức khỏe.

Trong quá trình sản xuất, đơn vị cũng ưu tiên về tuần hoàn nhiên liệu, tuyệt đối không xả rác thải ra ngoài, giúp bảo vệ môi trường và hướng tới phát thải bằng 0. Giá thành hiện nay đối với nhựa sinh học không thể như nhựa thông thường nhưng đã được thương mại hóa để không quá đắt đỏ.

Công nghệ này đã nhận được nhiều giải thưởng từ cộng đồng khoa học cũng như thị trường đối với sản phẩm. "Về gọi vốn, trong năm nay, trong hai năm qua, doanh nghiệp thu hút 800.000 USD của các nhà đầu tư quốc tế" - TS. Trịnh Thị Hòa cho hay.

Trong tương lai, doanh nghiệp mong muốn đề xuất chính sách ưu đãi, khuyến khích vật liệu mới thay thế nhựa tương tự như khuyến khích nhựa tái chế, ưu tiên phát triển doanh nghiệp kinh tế tuần hoàn.

Kỹ sư Lương Văn Trường - Giám đốc Hợp tác xã Thanh niên Nam Đại Dương cũng có phần chia sẻ về quá trình nghiên cứu và sáng chế ra giải pháp sản xuất hạt giống nảy mầm sẵn.

Sinh ra và lớn lên ở Nam Định, tuổi thơ gắn liền với cây lúa, thấu hiểu được vất vả của người nông dân, anh Trường luôn ấp ủ giấc mơ, tìm kiếm giải pháp giúp bà con nông dân tiết kiệm chi phí, nhân công và giảm giá thành trong việc canh tác. Năm 2007 vị kỹ sư trẻ bắt tay nghiên cứu.

Theo anh Trường, thời điểm mới bắt đầu, mọi thứ khá thuận lợi vì quy mô nhỏ (7 ha), lợi nhuận một mùa vụ bằng lương anh làm nhà nước một năm. "Tuy nhiên, khi quy mô lớn thì bắt đầu có phát sinh, rủi ro lớn nhất là thiên tai" - kỹ sư nói.

Bước ngoặt quan trọng là năm 2018, mưa liên tục trong 22 ngày, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc xuống lúa. Cụ thể, lúa xuống đến đâu chết đến đó, toàn bộ mùa vụ thất bại. Trong quá trình đó, anh Trường nhận ra có những hạt giống để lâu nhưng nếu có điều kiện thuận lợi vẫn hồi sinh bình thường.

Từ phát hiện đó, anh tiến hành nghiên cứu ra hạt giống nảy mầm sẵn. Giải pháp của vị kỹ sư đã giúp người nông dân không cần ngâm ủ hạt giống, hạt nảy mầm sau 30 phút; hạt khô, bền vật lý, dễ sử dụng cho các máy gieo công suất lớn; áp dụng được cho nhiều loại hạt giống khác nhau, đặc biệt chi phí sản xuất thấp. Với nhiều ưu điểm, giải pháp nhận giải Ba cuộc thi Sáng kiến Khoa học năm 2023.

Hiện giải pháp đến với người nông dân trên nhiều tỉnh thành: Nam Định, Thái Bình, Ninh Bình, Sơn La, Hải Dương... Thậm chí đã có đơn vị quốc tế đàm phán chuyển giao công nghệ, như Nhật Bản, Thái Lan, Lào, Indonesia.