Thanh long được xác định là cây lợi thế và đặc sản của tỉnh Bình Thuận, sản xuất thanh long đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp và nông thôn của tỉnh. Với hơn 30 ngàn hộ nông dân tham gia sản xuất, thu mua, sơ chế xuất khẩu thanh long, hàng năm tạo việc làm thường xuyên cho 70 – 80 ngàn lao động. Tổng diện tích thanh long hiện nay khoảng 27.649 ha, giảm 15,8% so với cùng kỳ năm trước.

Thanh long Bình Thuận được xuất khẩu đến các thị trường nào?

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bình Thuận, từ trước Tết Nguyên đán đến nay, phía Trung Quốc mở cửa trở lại nên thương lái đẩy mạnh hoạt động thu mua thanh long, đã đẩy giá thanh long (ruột trắng) lên cao và ổn định từ 15.000 – 20.000 ngàn đồng/kg.

Tuy nhiên, lượng thanh long không nhiều. Sản lượng quý I/2023 khoảng 173.000 tấn. Nguyên nhân do tình trạng giá cả bấp bênh diễn ra trong thời gian dài nên nhiều hộ nông dân không chăm sóc và không chong đèn kích thích thanh long ra trái.

Thanh long vỏ đỏ ruột trắng là giống được trồng nhiều tại Bình Thuận, chiếm diện tích khoảng 80%. Diện tích còn lại là thanh long vỏ đỏ ruột đỏ, vỏ đỏ ruột tím hồng, ngoài ra, hiện có thêm giống thanh long vỏ vàng ruột trắng.

Về đầu ra cho sản phẩm, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bình Thuận cho hay, thanh long Bình Thuận chủ yếu được tiêu thụ nội địa (15% sản lượng) và xuất khẩu (85% sản lượng). Thị trường xuất khẩu chính là châu Á (Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Philippine, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan, Malaysia, Myanmar, Indonesia, Quatar, Ấn Độ, Các Tiểu Vương quốc Ả rập Thống nhất – UAE); các nước Châu Âu (Đức, Hà Lan, Nga, Tây Ban Nha); châu Mỹ (Canada, Mỹ), châu Đại Dương (Australia, New Zealand).

Trong đó, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu chủ yếu của thanh long Bình Thuận. Trong đó, khoảng 2 - 3% là chính ngạch, còn lại được mua bán theo hình thức biên mậu qua thị trường Trung Quốc hoặc liên kết với các doanh nghiệp ngoài tỉnh để trực tiếp xuất khẩu.

Về xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc, năm 2022 xuất khẩu hơn 6.606 tấn với kim ngạch 7,72 triệu USD. Riêng quý I/2023, sản lượng thanh long xuất khẩu 1.150 tấn với kim ngạch xuất khẩu 1,8 triệu USD đạt 20,93% kế hoạch năm 2023, giảm 13,17% so với cùng kỳ năm trước.

Khoảng 70 - 80% sản lượng thanh long Bình Thuận được tiêu thụ dưới hình thức xuất khẩu tiểu ngạch. Chủ yếu được các doanh nghiệp, cơ sở, hộ kinh doanh thu mua, vận chuyển ra các cửa khẩu phía Bắc như: Tân Thanh (Lạng Sơn) - Pò Chài (Quảng Tây, Trung Quốc), Kim Thành (Lào Cai) – Hà Khẩu (Vân Nam, Trung Quốc), Thanh Thủy (Hà Giang) - Thiên Bảo (Vân Nam, Trung Quốc); Móng Cái (Quảng Ninh) - Đông Hưng (Quảng Tây, Trung Quốc) để tiêu thụ qua thị trường Trung Quốc.

Cũng theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bình Thuận, hiện các hợp tác xã sản xuất tiêu thụ thanh long từng bước tìm kiếm được thị trường giải quyết được một phần đầu ra cho sản phẩm.

Cụ thể, HTX thanh long Thuận Tiến liên kết ổn định với các doanh nghiệp trong nước tiêu thụ trái thanh long xuất đi châu Âu 100 tấn/năm với giá bình quân ổn định 26.000 đồng/kg.

HTX Thanh long sạch Hòa Lệ liên kết với Công ty TNHH Màu xanh Vĩnh Cửu xuất hàng đi thị trường Hoa Kỳ với sản lượng 120 tấn/tháng; liên kết với Công ty TNHH Giasaka Nhật Bản xuất vào thị trường Nhật Bản với sản lượng khoảng 30 tấn/tháng.

Ngoài tiêu thụ sản phẩm tươi, hiện nay các doanh nghiệp đã chế biến sản phẩm từ quả thanh long. Cụ thể như thanh long sấy, nước ép, rượu vang, kẹo, siro,... phần lớn được tiêu thụ nội địa với năng lực chế biến khoảng 182.000 tấn/năm, chiếm khoảng 26% tổng sản lượng.

Để tìm kiếm đầu ra ổn định cho trái thanh long, tỉnh Bình Thuận cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương và các bộ ngành liên quan kịp thời cập nhật thông tin mới về các quy định, chính sách nhập khẩu từ phía Trung Quốc cũng như sự thay đổi trong cơ chế kiểm tra hàng hóa để các doanh nghiệp sớm nắm bắt được chủ động có kế hoạch trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Hỗ trợ tỉnh trong việc xúc tiến thương mại tiêu thụ xuất khẩu riêng mặt hàng thanh long qua các thị trường bằng hình thức chính ngạch, đặc biệt là thị trường Trung Quốc trong giai đoạn hiện nay.

Hỗ trợ mời gọi các tập đoàn lớn đầu tư vào lĩnh vực sản xuất, chế biến các sản phẩm từ trái thanh long tươi để làm cơ sở "đầu tàu" dẫn dắt, định hướng và phát triển thị trường tiêu thụ nông sản lợi thế của vùng.

Hỗ trợ cho tỉnh tham gia các đề án, dự án để có nguồn lực phát triển nâng cao chuỗi giá trị đối với ngành hàng thanh long theo hướng hiện đại, đồng bộ từ sản xuất đến tiêu thụ.