Nước tưới cho cây trồng thiếu, nước cung cấp cho các nhà máy thủy điện cũng thiếu, thậm chí là thiếu trầm trọng. Có lẽ biểu hiện rõ nhất là tình trạng hạn hán đang diễn ra trên toàn tuyến sông Sê San giữa mùa mưa này. Tuyến sông Sê San chảy qua 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum, cung cấp nước cho gần chục công trình thủy điện lớn, nhỏ, nhưng nước đang vơi dần và hầu như toàn bộ các nhà máy thủy điện trên tuyến sông này đang chạy cầm chừng do thiếu nguồn nước cung cấp.

Ông Đinh Viết Thiện - Phó Giám đốc Công ty Thủy điện Ialy - nhìn nhận, cũng có những năm xảy ra hạn hán, thiếu nước cung cấp cho các nhà máy để thực hiện việc chạy máy phát điện, nhưng năm nay có thể nghiêm trọng hơn ở vào thời điểm này. Toàn bộ nguồn nước cung cấp cho các nhà máy trên tuyến sông Sê San đều phụ thuộc gần như hoàn toàn vào 2 hồ chứa Ialy và Plei Krông, nhưng hồ Ialy đã ở mực nước chết, còn hồ Plei Krông chỉ cách mực nước chết có 1 m. Như vậy vào thời điểm hiện tại, nguồn nước cung cấp cho các nhà máy thủy điện hết sức căng thẳng và nếu không có sự cải thiện nào khác thì thời gian sắp tới, việc cung cấp nước để phát điện càng căng thẳng hơn.

Trung tâm điều khiển Nhà máy thủy điện Plei Krông

Cụ thể hơn về tình hình nguồn nước tại hồ Plei Krông (hồ chứa quan trọng nhất trên tuyến sông Sê San) ông Nguyễn Công Tám - Phó Quản đốc Phân xưởng vận hành Nhà máy thủy điện Plei Krông - cho biết: Ở thời điểm hiện tại (ngày 26/8/2020), mực nước thấp hơn 15m so với cùng thời điểm này của năm ngoái, tức là chỉ đạt mức 538,06 m/553,53m, tương ứng với dung tích hồ chứa còn lại là 12,4 triệu m3/311,82 triệu m3, thấp hơn cùng kỳ năm 2019 đến 299,41 triệu m3.

Do nguồn nước bị hạn chế nên tình hình sản xuất điện năng cũng giảm. Đến cuối tháng 8/2020, Nhà máy thủy điện Plei Krông mới chỉ sản xuất được 176,89 triệu kWh điện, trong khi đó ở thời điểm cùng kỳ năm ngoái, sản lượng điện đã đạt 288 triệu kWh điện. Như vậy sản lượng điện sản xuất được đến thời điểm này chỉ đạt 48% so với kế hoạch được EVN giao và thấp hơn cùng kỳ năm ngoái 100 triệu kWh điện. Mặc dù các chỉ tiêu kỹ thuật: tỷ lệ điện tự dùng, hệ số khả dụng, tỷ lệ ngừng máy do sự cố, tỷ lệ ngừng máy để bảo dưỡng, sửa chữa theo kế hoạch đều đạt, nhưng với nguồn nước hạn chế, Nhà máy thủy điện Plei Krông đang đứng trước nguy cơ không đạt sản lượng điện cả năm theo kế hoạch kể cả tình hình thủy văn thuận lợi trong những tháng cuối năm và được A0 điều độ cho chạy hết công suất thiết kế của nhà máy cũng như duy trì thời gian chạy máy, phát điện liên tục.

Trong thực tế, lưu lượng nước về hồ tự nhiên có đột biến vào ngày 26/8/2020 là 229 m3/s (các ngày trước đó lưu lượng về hồ bình quân chỉ đạt 41 m3/s/ngày) nhưng không thể biết trước được những diễn biến trong những ngày tiếp sau thế nào. Bởi trong thực tế, lưu lượng nước về hồ chứa Plei Krông phụ thuộc gần như tuyệt đối vào khu vực đầu nguồn. Nếu tại khu vực lòng hồ Plei Krông có mưa lớn, nhưng khu vực đầu nguồn ở phía Bắc dãy núi Trường Sơn gồm các huyện Đăk Tô, Đăk Glei, Ngọc Hồi thuộc tỉnh Kon Tum và khu vực giáp ranh giữa tỉnh Kon Tum với tỉnh Quảng Nam mưa ít hoặc không có mưa thì lưu lượng nước về hồ Plei Krông không có ý nghĩa tích cực vì sự cải thiện lưu lượng nước là không đáng kể.

Tại hồ Plei Krông, mực nước chỉ cách mực nước chết 1m

Ông Đinh Viết Thiện cho biết thêm: Sản lượng điện của Công ty Thủy điện Ialy (bao gồm 3 nhà máy: Ialy, Plei Krông, Sê San 3) đến cuối tháng 8/2020 chỉ đạt 2 tỷ 063 triệu kWh điện, chỉ bàng 42,54% sản lượng điện kế hoạch cả năm là 4 tỷ 849 triệu kWh điện. Lý do sản lượng điện đạt thấp cũng vì lượng nước về 2 hồ chứa Plei Krông và Ialy rất thấp. Tần suất nước trong tháng 8/2020 so với cùng kỳ năm ngoái chỉ bằng 74% và chỉ bằng 53% so với trung bình nhiều năm. Tổng lượng nước về 2 hồ chứa trong suốt 8 tháng năm 2020 cũng chỉ bằng 75% so với cùng kỳ năm 2019 và chỉ bằng 67% so với trung bình nhiều năm.

Và thời điểm hiện tại, lưu lượng nước cũng như lượng nước về 2 hồ chứa trên chưa được cải thiện đáng kể, do đó dự kiến năm nay công ty khó hoàn thành chỉ tiêu sản lượng điện cả năm của EVN giao. Chỉ hy vọng năm nay do nhuận nên mưa có thể muộn hơn năm ngoái và lượng nước về 2 hồ chứa được cải thiện tốt và điều này có ý nghĩa lớn đối với việc dự trữ nguồn nước cho mùa khô sang năm đối với việc cung cấp nguồn nước phục vụ việc phát điện của các nhà máy thủy điện trên toàn tuyến sông Sê San nói chung và 3 nhà máy do Công ty Thủy điện Ialy quản lý, vận hành nói riệng.

Tuy tình hình hạn hán đang xảy ra trên toàn tuyến sông Sê San, nhưng theo ông Đinh Viết Thiện, công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn tại Công ty Thủy điện Ialy vẫn phải triển khai từ rất sớm, bắt đầu từ tháng 5. Tức là trước mùa mưa, bão thì các nhà máy thủy điện phải hoàn thành việc báo cáo tình hình thiết bị công trình, tổ chức diễn tập các phương án theo kế hoạch của công ty, đảm bảo luôn sẵn sàng, đóng, mở thử nghiệm các van cung đập tràn trước mùa mưa, lũ.

Trong công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, bên cạnh việc chủ động diễn tập các tình huống có thể xảy ra để ứng phó thì đối với Công ty Thủy điện Ialy phải luôn duy trì 4 tại chỗ, đó là phương án tại chỗ, phương tiện tại chỗ, lực lượng tại chỗ và hậu cần tại chỗ để luôn chủ động ứng phó với các tình huống có thể xảy ra, đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản của nhân dân, điều này là hết sức quan trọng.