Bản tái định cư thị xã Mường Lay, tỉnh Điện Biên

Còn những trăn trở

Báo cáo của Ban Chỉ đạo Nhà nước dự án Thủy điện Sơn La cho thấy, để thực hiện công trình Thủy điện Sơn La, đã có hơn 20.340 hộ và 93.201 đồng bào thuộc 248 bản, 31 xã trên địa bàn 3 tỉnh Điện Biên, Lai Châu và Sơn La đã phải rời bỏ mảnh đất bao đời gắn bó đến nơi ở mới.

Căn cứ Quy hoạch tổng thể di dân, tái định cư (TĐC) của dự án được phê duyệt và hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn các tỉnh đã chủ động lập, phê duyệt quy hoạch chi tiết 78 khu, 285 điểm TĐC tập trung và bố trí xen ghép tại 17 bản, 38 xã, đảm bảo tiếp nhận hết 100% số dân phải di chuyển. Điều này đã giúp dự án thủy điện hoàn thành vượt tiến độ 3 năm so với mục tiêu Quốc hội đề ra.

Ông Nguyễn Xuân Cường – Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn cho biết, tổng diện tích đã thu hồi theo quy hoạch nơi đi và nơi đến là 60.048 héc-ta của 38.457 hộ gia đình và tổ chức. Tổng diện tích đất đã giao tại các khu, điểm TĐC là 33.721 héc-ta bao gồm đất ở 619 héc-ta, giao cho 19.536 hộ, bình quân 317m2/ hộ; đất sản xuất nông nghiệp 21.945 héc-ta giao cho 13.353 hộ, bình quân 1,64 héc-ta/hộ; đất lâm nghiệp 11.157 héc-ta, giao cho 3.572 hộ và cộng đồng dân cư thuộc các khu, điểm TĐC.

Tuy nhiên, cho đến nay, các địa phương mới hoàn thành cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản khác gắn với đất cho 18.812/19.536 tổng số hộ được giao đất ở, đạt 96,3%; cấp GCN quyền sử dụng đất sản xuất nông nghiệp cho 13.285 hộ/13.353 tổng hộ được giao đất sản xuất nông nghiệp đạt 99,5%.

Các địa phương đã lập và phê duyệt 9.564 phương án bồi thường, hỗ trợ được 9.387 phương án, đạt 98,1%. Số các dự án thành phần đã hoàn thành, bàn giao và đưa vào sử dụng đạt 99,8%. Hiện vẫn còn 06 dự án đang thi công.

Không để đồng bào tái nghèo

Nhiều điểm, khu TĐC, cơ sở hạ tầng đã xuống cấp

Theo ông Cường, tính đến hết năm 2015, thu nhập bình quân đầu người của đồng bào TĐC đạt hơn 1,2 triệu đồng/tháng, tăng gấp 3,92 lần; tỷ lệ hộ nghèo cũng giảm 2,56 lần so với thời điểm trước khi di chuyển; tỷ lệ người dân được sử dụng nước sạch, nước hợp vệ sinh là 93,4% và sử dụng điện lưới quốc gia đạt 99,7%.

Nhìn vào những con số này, có thể thấy vẫn còn hàng trăm hộ dân TĐC chưa được hưởng các quyền lợi chính đáng của mình. Đặc biệt, ở nhiều điểm, khu TĐC, cơ sở hạ tầng xuống cấp, hư hỏng nhưng không được duy tu, bảo dưỡng kịp thời; người dân vẫn phàn nàn về chuyện thiếu đất, thiếu nước sản xuất hoặc có nhưng phải mất công sức cải tạo vì đất xấu; công tác đào tạo, chuyển đổi nghề nghiệp còn chậm khiến đến đời sống sinh hoạt gặp nhiều khó khăn.

Theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, cần tiếp tục tri ân cho đồng bào - những người đã hy sinh, nhường đất cho thủy điện, để họ có cuộc sống tốt hơn, đặc biệt không để người dân tái nghèo. Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương nghiêm túc, nhìn thẳng vào mặt tồn tại, bất cập để tập trung khắc phục kịp thời. Theo đó cần đưa ra các giải pháp khắc phục tình trạng thiếu đất sản xuất, chuyển đổi ngành nghề phù hợp với điều kiện thực tế, hoàn thành cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho các hộ chưa được cấp; hoàn thành 6 công trình đang thi công; tăng cường khuyến nông, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, hỗ trợ xây dựng các mô hình phát triển kinh tế cho người dân tái định cư.