Sáng 1/8, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) phối hợp với Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) và Hiệp hội các Nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA) tổ chức Hội thảo về “Dự thảo Quy định sửa đổi về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe ô tô: Tác động và kiến nghị”.

Hội thảo về “Dự thảo Quy định sửa đổi về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe ô tô: Tác động và kiến nghị” (Ảnh: Nguyễn Hoà)

Tác động nghiêm trọng tới ngành ô tô

Phát biểu tại hội thảo bà Nguyễn Minh Thảo – Trưởng ban Nghiên cứu Môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh - Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết: Bộ Tài chính đang chủ trì xây dựng dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) và điều chỉnh một số nội dung quan trọng, trong đó có thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) với ô tô.

Luật Thuế TTĐB cũng hướng tới tiêu dùng tiết kiệm nhiên liệu có nguồn gốc hóa thạch và khuyến khích sử dụng xe có động cơ thân thiện với môi trường; phù hợp với xu hướng phát triển; đồng thời đảm bảo thống nhất với hệ thống pháp luật liên quan.

“Những sửa đổi này chắc chắn sẽ có tác động lớn đến các doanh nghiệp trong ngành ô tô cũng như các doanh nghiệp trong chuỗi sản xuất, kinh doanh, và cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho ngành” – bà Nguyễn Minh Thảo thông tin.

Đặc biệt, theo thông tin tại hội thảo, thị trường ô tô hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nên các động thái điều chỉnh chính sách thuế phí đều có ý nghĩa rất quan trọng, tác động trực tiếp tới doanh nghiệp, người dân và sự ổn định của kinh tế - xã hội hướng tới sự phát triển bền vững.

Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt có nhiều tác động nghiêm trọng tới tình hình sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu ô tô trong nước. Trong những nỗ lực ứng phó biến đổi khí hậu, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 tới năm 2050, việc triển khai đồng bộ, tổng thể các chính sách thuế, phí và ngành công nghiệp ô tô, bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính và giảm tiêu hao nhiên liệu nhằm thực hiện chuyển đổi xanh cần bảo đảm phát triển đồng đều, duy trì nguồn lực của doanh nghiệp và nguồn thu của đất nước.

Nhận thấy tầm quan trọng và ảnh hưởng của các đề xuất trên tới lộ trình phát triển của ngành ô tô trong giai đoạn chuyển giao, Công ty TNHH Thuế và Tư vấn KPMG (KPMG), phối hợp cùng Hiệp hội các Nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA), đã thực hiện Báo cáo nghiên cứu dự thảo quy định sửa đổi về thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe ô tô, với mục tiêu đánh giá tác động của các đề xuất thay đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành công nghiệp ô tô, các mục tiêu của Chính phủ và người tiêu dùng tại Việt Nam.

VAMA đưa ra kiến nghị, ưu đãi cho xe điện Hybrid tự sạc (HEV): 70% mức thuế suất áp dụng cho xe chạy bằng xăng, dầu cùng loại (Ảnh: TK)

Ông Nguyễn Trung Thắng - đại diện Công ty kiểm toán quốc tế KPMG cho rằng: Điện khí hoá ô tô là một xu hướng tất yếu trên toán thế giới, đồng thời phù hợp với chính sách về môi trường và phát triển xe điện hoá ở Việt Nam, hỗ trợ cho mục tiêu Net Zero đến năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết. Đặc biệt, ô nhiễm môi trường đang là vấn đề ở các thành phố lớn, và Quyết định 876/QĐ- TTg của Thủ tướng Chính phủ hướng tới giao thông xanh…

Báo cáo cũng tổng kết kinh nghiệm thực tiễn về chính sách của một số quốc gia trên thế giới, từ đó đề xuất hướng xây dựng chính sách hỗ trợ liên quan đến thuế, phí phù hợp với thực trạng và mục tiêu của ngành công nghiệp ô tô tại Việt Nam.

Cần cân nhắc

Tại hội thảo, đại diện VAMA cũng đưa ra kiến nghị, ưu đãi cho xe điện Hybrid tự sạc (HEV): 70% mức thuế suất áp dụng cho xe chạy bằng xăng, dầu cùng loại (hiện tại là 100%) và xe điện Hybrid sạc điện riêng (PHEV): 50% mức thuế suất áp dụng cho xe chạy bằng xăng, dầu cùng loại (hiện tại là 70%).

VAMA cũng kiến nghị, giữ nguyên mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt như hiện nay đối với dòng xe pick-up chở hàng cabin kép (15%, 20% và 25% tùy dung tích xi lanh).

Theo PGS. TS. Đàm Hoàng Phúc, Giám đốc chương trình đào tạo kỹ thuật ô tô thuộc Đại học Bách khoa Hà Nội, xe PHEV/HEV được đánh giá đem lại những tác động tích cực bảo vệ môi trường, giảm phát thải CO2, giảm tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu; khuyến khích, tăng đầu tư nghiên cứu và phát triển công nghệ Hybrid, hạ tầng trạm sạc, đưa ra các thiết kế xe sáng tạo và phát triển nguồn nhân lực một cách tương ứng; tạo ra các cơ hội để phát triển chuỗi giá trị của ngành.

Đối với xe pickup chở hàng cabin kép còn được gọi là xe tải nhẹ chở hàng cabin kép, các chuyên gia cũng cho rằng với tính năng cơ động, chủ yếu được sử dụng ngoài khu vực đô thị, tới những khu vực có địa hình hiểm trở, khó tiếp cận bởi ô tô con và ô tô tải lớn, với công dụng chính là vận tải hàng hóa, phục vụ các hoạt động chuyên chở cho kinh doanh vừa và nhỏ; và hoạt động công vụ của các cơ quan chức năng cũng cần được hỗ trợ.

Nghiên cứu của KPMG cũng cho thấy, những nền kinh tế có đặc điểm tương đồng và trình độ phát triển như Việt Nam (Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Phillippines…), thị trường và nhu cầu ô tô như Việt Nam đều có những chính sách ưu đãi cho xe thân thiện môi trường và xe pickup chở hàng cabin kép trong giai đoạn chuyển đổi xanh, tạo ra lợi thế cạnh tranh khác biệt.

Trong khi đó, thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt hiện nay hiện nay tại Việt Nam đối với xe pickup chở hàng cabin kép còn tương đối cao so với các nước trong khu vực; và cũng chưa có nhiều ưu đãi với xe PHEV và HEV

Trước đó, góp ý cho Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, dự thảo hiện đã có quy định thuế suất thấp hơn đối với xe ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện nhưng yêu cầu phải có nạp điện bằng hệ thống sạc riêng (bằng 70% xe xăng tương ứng).

Theo phản ánh của các doanh nghiệp, dòng xe hybrid – ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện có hai hình thức, đó là có hệ thống sạc điện riêng, và không có hệ thống sạc điện riêng.

Tuy nhiên, quy định như dự thảo hiện mới chỉ đề cập đến loại thứ nhất – có hệ thống sạc điện riêng. Điều này được hiểu rằng các xe hybrid loại thứ hai – không có hệ thống sạc điện riêng sẽ chịu thuế suất bằng với xe chạy xăng tương ứng.

“Điều này chưa thực sự hợp lý vì xe ô tô hybrid không có hệ thống sạc điện riêng vẫn có tác dụng giảm sử dụng nhiên liệu hoá thạch và là bước chuyển tiếp sang xe chạy thuần điện, trong quá trình trạm và công nghệ sạc điện chưa đủ thuận tiện cho người tiêu dung” – VCCI nêu và đề nghị, cơ quan soạn thảo nghiên cứu thêm chính sách khuyến khích dòng xe hybrid không có hệ thống sạc điện riêng, với thuế suất thấp hơn thuế đối với xe chạy xăng tương ứng.

Theo bà Nguyễn Minh Thảo, thuế tiêu thụ đặc biệt hướng tới 3 mục tiêu, bao gồm: Điều tiết hành vi tiêu dùng; điều tiết thu nhập và tăng thu ngân sách. Trong đó, điều tiết hành vi tiêu dùng không chỉ có hàng xa xỉ mà còn khuyến khích sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, an toàn cho sức khoẻ.

Góp ý cho dự thảo, bà Trần Hồng Nguyên – Phó chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng: Việc ban hành Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) là cần thiết, nhưng thời gian qua do tác động của dịch Covid-19 và diễn biến tình hình kinh tế thế giới, cần có lộ trình phù hợp để doanh nghiệp, đất nước phát triển được và người dân có công ăn việc làm. Theo đó, việc ban hành luật cần chú ý đến sự hài hoà trong chính sách.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam cho rằng: Mọi chính sách đều hướng đến người dân và cộng đồng, nếu chính sách phù hợp, có tính khả thi sẽ giúp doanh nghiệp phát triển, và giúp ngân sách nhà nước thu được nhiều thuế hơn. Theo đó, các chính sách thuế được ban hành bên cạnh sự đồng bộ với các văn bản chính sách khác cần đảm bảo hài hoà lợi ích các bên liên quan.