Ngày 29/8, Bộ Tư lệnh Không quân phía Tây của Lực lượng Vũ trang Ukraine đã chính thức xác nhận sự hy sinh của phi công tiêm kích hàng đầu Oleksiy Mesy trong cuộc đối phó với một đợt không kích dữ dội từ Nga.

Thông cáo viết: “Vào ngày 26/8, trong trận chiến cuối cùng trên bầu trời, phi công Oleksiy đã thể hiện lòng dũng cảm phi thường khi bắn hạ 3 tên lửa hành trình và 1 máy bay không người lái, góp phần quan trọng vào việc đẩy lùi cuộc tấn công quy mô lớn của Nga. Tuy nhiên, anh đã phải trả giá bằng chính mạng sống của mình.”

Di ảnh Oleksiy Mes trong lễ tang hôm 29/8. Ảnh: Bộ tư lệnh Không quân Ukraine

Để vinh danh sự hy sinh cao cả này, Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine đã truy tặng cho phi công Oleksiy Mesy quân hàm đại tá. Cùng ngày, một lễ tang trang trọng đã diễn ra với sự tham gia của đồng đội, chỉ huy, bạn bè và hàng trăm người dân Ukraine để tiễn đưa và chôn cất vị anh hùng này.

Đối với Ukraine, sự mất mát là “một đòn giáng mạnh”, nhất là khi quốc gia này đã chờ đợi rất lâu để có được các máy bay F-16 từ các đồng minh phương Tây. Tổng thống Zelensky và chính phủ của ông đã tổ chức hàng trăm cuộc đàm phán để đảm bảo nhận được sự viện trợ này.

Chiếc tiêm kích F-16 mà phi công Oleksiy điều khiển là một trong 6 chiếc F-16 đầu tiên được chuyển giao cho Ukraine, sau thời gian dài chờ đợi và đàm phán căng thẳng với các đồng minh phương Tây. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã công bố sự kiện chiếc F-16 đầu tiên trong số 80 chiếc mà Mỹ hứa hẹn viện trợ đã đến Ukraine vào ngày 4/8.

Tiêm kích F-16 Ukraine bay biểu diễn hôm 5/8. Ảnh: Không quân Ukraine

Đến ngày 26/8, Ukraine đã lần đầu tiên sử dụng những chiếc F-16 này trong chiến đấu, một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao năng lực phòng thủ của quốc gia. Tuy nhiên, vụ tai nạn máy bay thảm khốc đã xảy ra trong bối cảnh quân đội Ukraine đang đẩy lùi một cuộc tấn công tên lửa quy mô lớn từ Nga, khiến chiếc máy bay do phi công Oleksiy điều khiển rơi.

Ngay sau vụ tai nạn, Bộ Quốc phòng Ukraine đã thành lập một ủy ban đặc biệt để điều tra nguyên nhân. Tờ Wall Street Journal dẫn thông tin từ một quan chức Mỹ giấu tên cho biết, nguyên nhân có thể xảy ra vụ tai nạn là do lỗi của phi công: “Các báo cáo ban đầu cho thấy, chiếc máy bay không bị hỏa lực của kẻ thù bắn hạ, mặc dù vụ việc xảy ra trong bối cảnh Nga bắn tên lửa quy mô lớn khắp đất nước hôm 26/8. Rất có thể, vụ tai nạn là do lỗi của phi công”. Tuy nhiên, Lực lượng vũ trang Ukraine đã bác bỏ nhận định này và khẳng định rằng quá trình điều tra sẽ được tiến hành kỹ lưỡng, với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế.

Phi công Oleksiy Mesy, cùng với các đồng đội của mình, đã phải trải qua một khóa huấn luyện cấp tốc để có thể điều khiển F-16 trong bối cảnh chiến tranh. Mặc dù thông thường phải mất nhiều năm để hoàn thành giáo án huấn luyện đầy đủ, nhưng phi công Oleksiy và đồng đội chỉ có sáu tháng để chuẩn bị cho những nhiệm vụ quan trọng phía trước.

Phi công Oleksiy Mes trên buồng lái tiêm kích F-15D khi thăm Mỹ hồi năm 2019. Ảnh: Sprotyv

Trong cuộc phỏng vấn với hãng tin CNN, tại quá trình huấn luyện, phi công Oleksiy Mesy cho biết, anh và các phi công Ukraine khác phải trải qua một khóa huấn luyện cấp tốc. Anh nói: “Chúng ta sẽ có nhiều thời gian để nghiên cứu đầy đủ về máy bay trong thời bình, nhưng hiện tại, chúng ta không có thời gian”.

Những chiếc F-16 được Kiev kỳ vọng sẽ mang lại lợi thế chiến lược cho Ukraine trong việc bảo vệ bầu trời và tấn công các mục tiêu của Nga. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng, dù F-16 có khả năng tác chiến đa dạng, chúng vẫn gặp nhiều thách thức khi đối đầu với những máy bay chiến đấu hiện đại nhất của Nga. Vụ tai nạn này không chỉ là một tổn thất lớn về con người mà còn là một đòn giáng mạnh vào hy vọng của Ukraine trong việc tận dụng sức mạnh của F-16 để thay đổi cục diện chiến tranh.