Ngày 21/6/1925 tờ báo Thanh Niên, cơ quan ngôn luận của tổ chức Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội ra số 1 dưới chủ trương của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc.

Ra đời 5 năm trước khi khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập, sự xuất hiện của tờ báo Thanh Niên không chỉ đánh dấu một phương thức hoạt động hoàn toàn mới lạ, vừa tổ chức, huấn luyện, vừa ra báo mà còn khẳng định sứ mệnh chưa từng có song vô cùng cao cả là vừa tuyên truyền để giai cấp biết mục đích của cách mạng gắn với tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, vừa đấu tranh không khoan nhượng bảo vệ lý tưởng cộng sản.

Ngày 5/2/1985, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Quyết định số 52-QĐ/TW lấy ngày 21/6 hàng năm là Ngày Báo chí Việt Nam. Ngày 21/6/1985, lần đầu tiên giới báo chí cả nước tổ chức Lễ kỷ niệm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam. Đây là ngày lễ không chỉ của riêng giới báo chí mà là ngày lễ của nhân dân cả nước vì báo chí cách mạng, là sự nghiệp của toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người sáng lập nền báo chí cách mạng Việt Nam. Ảnh: Tư liệu

Những dòng lịch sử ấy luôn sáng lên trong tâm trí những người làm báo Việt Nam hôm nay như một niềm tự hào vô cùng sâu sắc, bởi mỗi chặng đường mà báo chí cách mạng Việt Nam đã đi, đã trải qua vắt lên thế kỷ XX và thế kỷ XXI đều gắn với những mốc son sáng chói của lịch sử cách mạng dân tộc. Đó là quá trình từ khi vận động thành lập Đảng, tới huấn luyện cán bộ, chuẩn bị cơ sở lý luận, chính trị, tư tưởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào ngày 3/2/1930, cổ vũ nhân dân làm nên cao trào cách mạng 1930 - 1931, phong trào vận động dân chủ 1936 - 1939, tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền Tháng Tám năm 1945.

Tiếp đó, báo chí cách mạng Việt Nam dần khẳng định vị trí, vai trò, sứ mệnh là vũ khí đấu tranh sắc bén trên mặt trận chính trị - tư tưởng, cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đi vào hai cuộc trường chinh kháng chiến kiến quốc, đánh thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, thống nhất đất nước vào ngày 30/4/1975.

Cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, tiếp tục thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tất cả vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh và báo chí cách mạng vẫn tiếp tục đồng hành sâu sắc, toàn diện với sự nghiệp cao cả đó của đất nước, của nhân dân.

Kể từ thời điểm ra đời tờ báo Thanh Niên 98 năm trước cho đến nay, báo chí cách mạng Việt Nam đã xây dựng được đội ngũ phát triển hết sức hùng hậu với 816 cơ quan báo chí (in và điện tử); 72 cơ quan có giấy phép hoạt động phát thanh, truyền hình. Đội ngũ những người trực tiếp làm báo có 17.161 người được cấp thẻ nhà báo, trên 40.000 người công tác tại cơ quan báo chí, trên 27.000 hội viên hội nhà báo sinh hoạt ở 288 đơn vị cấp hội trên cả nước.

Đặc biệt, xuất hiện nhiều loại hình báo chí, ở nhiều cấp, thuộc nhiều cơ quan chủ quản, với những chức năng và nhiệm vụ hết sức đa dạng, nhằm hướng đến nhiều đối tượng và sử dụng nhiều công nghệ hiện đại, đã xuất bản bằng tiếng Việt và nhiều ngôn ngữ trong và ngoài nước…

Các hình thức tổ chức báo chí hiện đại như: Truyền thông đa phương tiện, tích hợp mạng xã hội, toà soạn hội tụ đã không còn xa lạ với báo chí Việt Nam hôm nay. Báo chí Việt Nam cũng đang đồng hành mạnh mẽ, sâu sắc với tiến trình chuyển đổi số để không chỉ làm mới mình mà làm giàu thêm truyền thống cách mạng, truyền thống tiên phong, nhạy bén với thời đại được trau dồi, trui rèn qua ngót một thế kỷ kể từ khi ra đời.

Những năm qua, báo chí cách mạng đã phản ánh khách quan, sinh động mọi mặt của đời sống xã hội; truyền tải tiếng nói, tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân; kịp thời phát hiện, nêu lên nhiều vấn đề thực tiễn; cung cấp nhiều thông tin có giá trị, phục vụ hiệu quả công tác quản lý, hoàn thiện về nghiên cứu lý luận, hoạch định chủ trương, chính sách và công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Đảng, Nhà nước.

Báo chí đã làm tốt vai trò xung kích trên mặt trận tư tưởng, thông tin, truyền thông, góp phần định hướng dư luận xã hội, tạo đồng thuận xã hội củng cố niềm tin của nhân dân; đấu tranh, phản bác luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ; đi đầu trong việc lan tỏa thông tin chính thống, hình ảnh một Việt Nam an toàn, ổn định, hoà bình, hữu nghị, phát triển, góp phần thực hiện thành công đường lối, chiến lược đối ngoại, nâng cao vị thế, uy tín đất nước.

Hơn bao giờ hết, báo chí cách mạng Việt Nam bằng truyền thống và sứ mệnh của mình cần tiếp tục khơi dậy mạnh mẽ hơn nữa khát vọng Việt Nam phồn vinh, thịnh vượng; cổ vũ, động viên tinh thần đổi mới; tiếp thêm năng lượng, niềm tin, hy vọng tích cực để cả hệ thống chính trị, cùng toàn dân vượt qua những khó khăn, thách thức, thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của năm 2023, giai đoạn 2021 - 2025 và cho những tầm nhìn lịch sử - năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng và năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước.

Tình hình hiện nay cũng đòi hỏi đối với công tác xây dựng Đảng về chính trị, thông qua chức năng định hướng thông tin và dư luận, báo chí phải luôn kịp thời, nhạy bén trong công tác tuyên truyền, cổ động, định hướng cho nhiệm vụ, không ngừng đổi mới tư duy, nhất là tư duy lý luận, tư duy khoa học trong nhận thức những vấn đề quan trọng có liên quan đến sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Cùng đó, báo chí cách mạng Việt Nam cần tiếp tục đi sâu phân tích, lý giải sắc bén, chỉ rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan của các hiện tượng trên; đồng thời, đề xuất các giải pháp mang tính căn bản và đồng bộ, góp phần tham vấn với Đảng, Nhà nước trên vai trò một kênh thông tin quan trọng, góp phần tham vấn trong đổi mới, phương pháp tư duy, nội dung, phương thức hoạt động của Đảng, Nhà nước và của cả hệ thống chính trị.

Cùng với xây dựng Đảng, báo chí cần đóng góp vào sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới, cũng như góp phần phát huy vai trò làm chủ của nhân dân.

Vai trò quan trọng và sứ mệnh vẻ vang của báo chí cách mạng Việt Nam đang đòi hỏi mỗi người làm báo hôm nay không ngừng trau dồi kiến thức, học hỏi kinh nghiệm, cập nhật thông tin; năng động, sáng tạo, bắt kịp với sự thay đổi nhanh chóng của xu hướng công nghệ mới; luôn ý thức được trách nhiệm của mình với tư cách là những sứ giả cho sức mạnh mềm của Việt Nam; mang những giá trị văn hóa tốt đẹp “chân - thiện - mỹ” của dân tộc, hình ảnh một Việt Nam có trách nhiệm với các vấn đề toàn cầu đối với độc giả quốc tế, góp phần nâng cao hình ảnh và sức mạnh tổng hợp quốc gia.

Đã có một nền báo chí cách mạng Việt Nam vẻ vang trong đồng hành với lịch sử đấu tranh cách mạng.

Sẽ có một nền báo chí cách mạng Việt Nam hiện đại, nhân văn để cùng toàn Đảng toàn dân làm cháy lên khát vọng phát triển, sáng lên, mạnh mẽ hơn trên con đường sánh bước và vượt lên cùng thời đại.

Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn các nhà báo: "Trước khi đặt bút xuống trang giấy, người viết cần tự mình thật sáng tỏ, ta "Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết như thế nào?". Lời Người dặn vẫn được những người làm báo hôm nay khắc ghi.