Tại Diễn đàn Công nghiệp hỗ trợ (CNHT) 2019 diễn ra mới đây, ông Phạm Tuấn Anh - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) - cho biết, tỷ lệ nội địa hóa mặc dù đặt ra mức 40% vào năm 2005, 60% vào năm 2010 nhưng đến nay, con số đạt được thực tế chỉ khoảng 7-10%.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cũng thẳng thắn nhìn nhận, ngành ôtô vẫn còn nhiều hạn chế như phát triển chậm cả về chất lượng và số lượng so với các quốc gia trong khu vực; tỷ lệ nội địa hóa đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi còn thấp. Máy móc, công nghệ còn tương đối lạc hậu. Chất lượng sản phẩm CNHT còn khá thấp và giá thành cao.

Phần lớn linh kiện ôtô quan trọng được nhập khẩu

Ngoài ra, ngành sản xuất, lắp ráp ôtô trong nước vẫn chưa đạt được tiêu chí của ngành sản xuất ôtô thực sự. Phụ tùng, linh kiện ôtô hiện đang sản xuất tại Việt Nam chủ yếu là phụ tùng thâm dụng lao động, công nghệ giản đơn như ghế ngồi, kính, săm lốp, bánh xe…

Cụ thể, Việt Nam phải nhập khẩu ròng hầu hết các nhóm sản phẩm CNHT có hàm lượng công nghệ và giá trị gia tăng cao, nhất là các bộ phận, linh kiện quan trọng thuộc hệ thống phanh, ly hợp, hộp số, hệ thống lái, yêu cầu công nghệ chế tạo ở mức cao... "Để phục vụ lắp ráp ôtô trong nước, trong giai đoạn 2010-2016, Việt Nam đã nhập khẩu các loại phụ tùng, linh kiện khác nhau với tổng giá trị nhập khẩu bình quân mỗi năm khoảng 2 tỷ USD, chủ yếu từ Nhật Bản (23%), Trung Quốc (23%), Hàn Quốc (16%) và Thái Lan (16%)" - Thứ trưởng đưa ra con số.

Chính sách cần linh hoạt hơn

Tại diễn đàn, đại diện Công ty Ôtô Toyota Việt Nam bày tỏ, các doanh nghiệp mong muốn Chính phủ sớm ban hành chính sách nhằm duy trì và thúc đẩy thị trường ôtô tăng trưởng ổn định, dài hạn. Cụ thể, chính sách về ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt nên bình đẳng về cơ hội được hưởng ưu đãi cho tất cả các nhà sản xuất xe.

Theo ông Phạm Văn Tài - Tổng giám đốc Công ty Cổ phần ôtô Trường Hải (Thaco), Chính phủ nên xem xét bỏ tiêu chuẩn để được áp dụng chính sách miễn thuế nhập khẩu linh kiện ôtô sản xuất trong nước bởi thuế nhập khẩu ôtô nguyên chiếc bằng 0% từ năm 2018. Nếu vẫn áp dụng chính sách thuế đối với linh kiện thì sẽ khó giảm giá thành xe sản xuất trong nước. Thaco cũng đề nghị Chính phủ sớm xem xét giảm thuế nguyên liệu để sản xuất linh kiện, vật tư ôtô về 0%.

Ông Bùi Quang Hải - Giám đốc Sở Công Thương TP. Hải Phòng - cho rằng, cần xem xét chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt và kể cả thuế đất.

Để tạo đà phát triển ngành công nghiệp ôtô, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh, điều kiện tiên quyết là phải có ngành sản xuất, lắp ráp ôtô trong nước phát triển, mở ra cơ hội thị trường cho các doanh nghiệp CNHT trở thành nhà cung cấp, tham gia vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp sản phẩm cuối cùng. Ngành công nghiệp ôtô Việt Nam cần phải gắn mình vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu. "Bộ Công Thương sẽ nghiên cứu các chính sách khuyến khích doanh nghiệp lớn đầu tư vào công nghiệp ôtô, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu"- Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải thông tin.